Vertrokken Nederlands

  • 0

Sinds de millenniumwisseling kiezen steeds meer Nederlanders voor een bestaan in het buitenland. Het doet denken aan de golf Nederlandse landverhuizers die na de Tweede Wereldoorlog naar Zuid-Afrika en andere migratielanden uitweek. Ook vanuit Vlaanderen vertrekken de laatste jaren steeds meer mensen naar elders. Een grootschalig onderzoek moet vaststellen hoe het Nederlands van deze migranten in hun nieuwe omgeving verandert.

Het project “Vertrokken Nederlands” onderzoekt hoe het Nederlands van (recente en eerdere) Nederlandse en Vlaamse emigranten verandert, wat hun houding is tegenover de Nederlandse taal en de taal of talen van hun immigratieland, of en hoe Nederlanders en Vlamingen hun moedertaal doorgeven aan de volgende generatie, en op welke manier ze een Nederlandse of Vlaamse identiteit bewaren: gaat dat via de taal of via culturele gewoonten zoals het vieren van Nederlandse feestdagen, het consumeren van typisch Nederlandse producten, het lezen van Nederlandstalige literatuur of het gebruiken van Nederlandstalige sociale media? Is dit overal hetzelfde of verschilt het per land, continent, generatie of herkomstgebied?

Opzet van het onderzoek

“Vertrokken Nederlands” wordt het grootste onderzoek dat ooit is uitgevoerd naar de positie en variatie van het Nederlands in het buitenland. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van “citizen science”: wetenschapsbeoefening waarbij ook niet-wetenschappers (“burgers”) een actieve rol spelen.

Omdat het om zo’n groot project gaat, wordt er gestart met een pilot. Er wordt gezocht naar mogelijke financiering voor het pilotonderzoek. Deze pilot zal in twee fasen worden uitgevoerd. In de eerste fase van de pilot zal er een internationaal panel van informanten worden samengesteld. Hiervoor zal onder meer een beroep worden gedaan op internationale organisaties, docentennetwerken, sociale media en familieleden in Nederland en Vlaanderen.

----------

Ook u kunt als burgerwetenschapper een bijdrage leveren aan dit onderzoek.
----------
 

In de tweede fase van de pilot krijgen de informanten een vragenlijst voorgelegd. Na enkele vragen om de achtergrond van de informanten vast te stellen, volgen er vragen die meten in welke situaties welke taal of talen gehanteerd worden, hoe het gesteld is met de kennis van de informanten van het Nederlands en van andere talen, en hoe hun attitude is tegenover het Nederlands en andere talen. Deze vragen zijn deels ontleend aan de Staat van het Nederlands. Tot slot krijgen informanten enkele korte bestaande vragenlijsten voorgeschoteld, zoals een test over hun Nederlandse woordenschat, over hun kennis van Nederlandse uitdrukkingen en een gesproken geheugenspelletje.

Aan het einde van de pilot moet duidelijk zijn in hoeverre er belangstelling bestaat om deel te nemen aan grootschalig onderzoek naar de Nederlandse taal en cultuur. De vragen uit de Staat van het Nederlands maken het mogelijk een inhoudelijke vergelijking te trekken tussen de antwoorden die in Nederland, Vlaanderen en in landen verspreid over de wereld worden gegeven. Is het bijvoorbeeld werkelijk waar dat Nederlanders overal snel van het Nederlands overstappen naar een andere taal? De verschillende tests geven nadere aanwijzingen omtrent de vraag in hoeverre de gerapporteerde kennis van het Nederlands overeenkomt met de daadwerkelijke kennis ervan.

Nederlandse koloniën

Verspreiding van het Nederlands in de wereld

Wat gebeurt er met de resultaten? 

Alle deelnemers krijgen uiteraard feedback over de resultaten van het onderzoek. Via de Facebookgroep Vertrokken Nederlands – Emigrant Dutch (klik hier om naar de Facebookgroep te gaan) kan iedereen observaties aandragen over het Nederlands dat in zijn of haar omgeving wordt gesproken, en interessante vragen (ook mogelijke onderzoeksvragen) aandragen.

Als uit de pilot blijkt dat er onder geëmigreerde Nederlanders voldoende belangstelling bestaat en als er extra subsidie beschikbaar komt, kan deze verkennende fase worden opgevolgd met een grootschalig onderzoek naar de taal van Nederlanders en Vlamingen in het buitenland. Op basis van het pilotonderzoek en van vragen en adviezen van de burgerwetenschappers wordt bekeken welke onderwerpen relevant zijn en welke regio’s de meest interessante gegevens opleveren.

Het uiteindelijke doel van “Vertrokken Nederlands” is data te verzamelen van Nederlandse variëteiten wereldwijd, zowel in de vorm van gesproken taal als van schriftelijke antwoorden op enquêtes. Die dataverzameling zal op termijn misschien de tegenhanger kunnen vormen van het Corpus Gesproken Nederlands en van de fonologische, morfologische en syntactische atlassen van de Nederlandse dialecten die het Meertens Instituut in het verleden heeft samengesteld. Gecombineerd met materiaal over het Afrikaans en over uitgestorven Nederlandse creooltalen als het Virgin Islands Dutch Creole en Berbice Dutch ontstaat een uiterst interessant onderzoekscorpus voor verschillende taalkundige disciplines. Daarmee kan het Nederlands op hetzelfde niveau komen als het Engels, dat nu al beschikt over databestanden als de electronic World Atlas of Varieties of English (eWAVE), de Cambridge Survey en het Corpus of Global Web-Based English (GloWbE).

De eerste voorbereidingen voor het pilotonderzoek zijn inmiddels getroffen. Naast de Facebookgroep is de website Vertrokken Nederlands gelanceerd (klik hier om naar de website te gaan). Op deze website zijn de namen van alle deelnemers en geïnteresseerden te vinden, zodat kennis en informatie vrijelijk kunnen vloeien. Geïnteresseerden kunnen op deze website een bericht, vraag of interessante observatie achterlaten. Via de website en de Facebookgroep zullen binnenkort de eerste surveys worden uitgezet.

Iedereen die mee wil werken, ideeën heeft of gewoon geïnteresseerd is in de vorderingen van het onderzoek, kan een berichtje sturen naar de projectcoördinator, Nicoline van der Sijs (zowel verbonden aan het Meertens Instituut Amsterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen): post@nicolinevdsijs.nl.

Lees ook

Historische taalkunde voor de 21e eeuw

Buro: IG
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top