Meningen
"Een harde kei in de fatsoensvijver". Over de dynamiek van het literaire gesprek
2023-04-05"De kritische beschouwerspraktijk dient in de grootst mogelijke autonomie te kunnen plaatshebben, zonder inmenging van buitenaf of gestuurd door de particuliere agenda van een uitgeverij, een schrijver of acolieten."
Alfred Schaffer, digter van drie wêrelddele
2023-03-10"Die Nederlandse digter Alfred Schaffer wat in Suid-Afrika woon, is die afgelope week vereer vir sy deurlopende bydrae tot die Suider-Afrikaanse Neerlandistiek asook vir sy rol as kulturele bemiddelaar tussen Suid-Afrika, Nederland en België tydens die instelling van die Alfred Schaffer-erelesing."
Taalkwesties: pleidooi voor een meertalig burgerschap
2023-03-08"Wat ons meer zorgen baart, is dat lokale gemeenschappen – niet alleen in Afrika of landen in het Globale Zuiden maar ook in Europa – zich minder betrokken voelen bij het wetenschapsgesprek. Het debat wordt doorgaans verengd tot wat zich in Globish makkelijk of stuntelig laat uitdrukken."
Wokeness: Tweespraak van Yves T'Sjoen en Benno Barnard
2023-02-28"De Britse uitgeverij Puffin gaf onlangs toe aan drukkingsgroepen en greep in de teksten van kinderboekenschrijver Roald Dahl in. ... Wellicht spelen mercantiele overwegingen een rol in het Dahl-dispuut en is de moraliserende verontwaardiging over wat wordt beschouwd als politiek incorrect taalgebruik een drogreden. Al moeten we hierover niet lichtzinnig doen. Nederlandse en Franse uitgevers van Dahl haastten zich de voorbije week dan weer om duidelijk te maken dat de vertalingen in ieder geval niét wordt aangepast." – Yves T'Sjoen
Het gaat niet goed met bibliotheken in Nederland
2023-02-27"Een klein maar explosief boekje. Schrijfster Mira Feticu biedt een kijkje achter de schermen van een openbare bibliotheek. Daar is soms veel mis. Onkunde. Ongewenste intimiteiten. En het vernietigen van, landelijk, twee miljoen boeken per jaar. Zo anders dan wat een bibliotheek kan en moet zijn."
Suid-Afrika kan slegs van onder na bo gered word, sê Frans Rautenbach
2023-02-23"Hy glo dat diegene wat bereid is om vir minder as die minimumloon te werk, toegelaat moet word om dit te doen. Volgens hom sal hulle dan ten minste kos op die tafel en ’n voet in die arbeidsmark hê en vandaar opwaarts kan beweeg pleks daarvan om heeltemal werkloos te wees."
ChatGPT: vloek of zegen voor generatie Alfa
2023-01-30"Lieve kleinkinderen, er staat jullie heel wat te wachten de komende jaren. Jullie zouden kunnen denken dat ChatGPT, het nieuwe pareltje van artificiële intelligentie, daar veel mee te maken zal hebben. Natuurlijk niet. Jullie zijn slay genoeg. ... Iets wat sedert de ontdekking van de boekdrukkunst bij al de vorige generaties onveranderd is gebleven, is dat zij op een onbewaakt ogenblik in een hoekje gingen zitten en hun dromen en gedachten de vrije loop lieten bij het lezen van een goed boek. ... Maar ook ChatGPT heeft veel boeken nodig om jullie pientere vragen te kunnen beantwoorden. ... Wanneer technologie te opdringerig wordt, tellen alleen jullie dromen. Die moeten jullie volgen."
Tweespraak van Yves T’Sjoen en Alwyn Roux: Over canoniseringsprocessen, pendelbewegingen tussen dominantie en periferie
2022-12-19"Naar aanleiding van een bijdrage in de reeks 'Breytenbach-notities', over hiërarchie en dominantie én over paradigmaverschuivingen in een literair landschap, leg ik collega Alwyn Roux bespiegelingen voor. Thema’s komen aan bod zoals canoniseringsprocessen, de literaire canon als cultureel-identiteitsvormende en dus als ideologische construct."
’n Lens op die nood in Noord-Nigerië: Aisha se storie
2022-12-16"Met die gewapende manne wat ons werklik nooit los nie, die kameras en die konvooi trek ons baie aandag. Om in plekke soos die mark en die gemeenskap ’n realistiese skoot te kry, is moeilik. Groot groepe mense kom om te kyk wat ons doen. Die geweermanne probeer hulle met geweld verjaag, tevergeefs. Dis die enigste oomblikke wat ek werklik benoud raak en besef as een skoot klap, is dit verby."
Breytenbach notitie #8: Cultuur-identitair denken als "oneindig en doelloos proces van metamorfose"
2022-12-15"Verder preciseert Breytenbach in de tekst van zijn Pessoa-lezing 'further characteristics of a Middle World resident', eigenschappen die perfect aansluiten bij de omschrijving van de 'un-citizen' die we bij Turner vinden. Het is de wereld van misdeelden en misvormden, dwazen en buitenstaanders, degenen die geen sociale rang of stand hebben. Die 'tussen-in'-positie maakt het voor deze subjecten makkelijker om 'out of the box' te denken, zich niets gelegen te laten liggen aan conventies en systemisch denken."
Hebben Zuid-Afrikaanse jongeren nog hoop op een betere toekomst?
2022-11-17"De lezer kijkt altijd in sprekende ogen. Wat deze ogen vertellen in Home is nowhere maakt echter bijna nooit gelukkig maar houdt constant dreiging in van verdriet en van een toekomst die niet beter wordt."
Kollokwium oor Afrikaans 2022 (Universiteit Gent, België)
2022-11-10Die sewende Kollokwium oor Afrikaans in Gent is onlangs in die Boekentoren-kampus aan die Universiteit van Gent in België gehou. Die byeenkoms is deels aanlyn en deels op die kampus gehou. Vanjaar se temas was "Die taalkundige studie van Afrikaans in die jaar 2022: nuwe databronne, nuwe metodes" en "Klimaatfiksie – dialoë oor klimaat en omgewing in Afrikaans en Nederlands". Milton Webber lewer verslag.
Breytenbach notitie #7: Vraaggesprekken met Breytenbach in het Vlaamse weekblad HUMO
2022-11-07"Interessant zijn Breytenbachs beschouwingen over de verhouding tussen poëzie en politiek activisme: 'Politiek is de kunst van het mogelijke, kunst is de noodzaak van het onmogelijke' én 'Ik vind niet dat het de rol van de kunstenaar is politiek actief te zijn'. Opmerkelijk is dat in beide vraaggesprekken in HUMO met Breytenbach net die politieke overtuiging en zienswijze en nauwelijks of niet het creatieve werk aan bod komen."
Die IVN-kongres in Nijmegen 2022
2022-10-31"Die kongres van die Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) het van 22 tot 26 Augustus 2022 in Nijmegen plaasgevind. Dit was ’n mengelmoes mense van oor die wêreld (33 lande) met ongeveer 200 referate, panele, gesprekke, hooflesings of werkswinkels om aan deel te neem of by te woon. Dit was inderdaad ’n reusekongres en die sessies is verdeel in ses afdelings, naamlik letterkunde, kultuur, taalkunde, didaktiek, vertaling en die Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek (SAVN). Die aande was ook gevul met kultuurverrykende gebeurtenisse om by te woon."
André Demedts en een Vlaamse verbintenis
2022-10-31"De Zuid-Afrikaanse academica heeft het over Demedts als een 'geesgenoot en brugbouer' die tussen 1951 en 1979 heeft bijgedragen tot de samenwerking tussen Vlaamse schrijvers en het wetenschappelijk periodiek."
Breytenbach notities #6: Breytenbach-documenten in het archief van de Universiteit van Witwatersrand
2022-10-26"In het Historical Papers Research Archive van de Universiteit van die Witwatersrand (Johannesburg) worden de Alexandre Moumbaris Papers geconserveerd. In het dossier A3441 bevinden zich archivalia die Breyten Breytenbachs betrokkenheid documenteren bij de antiapartheidsbeweging in Frankrijk en meer specifiek – samen met Johnny Makhatini en Barend Schuitema, toenmalig secretaris van de Nederlandse Anti-Apartheid Beweging– bij de oprichting van het Bureau d’information sur l’Afrique Australe (BIAA)."
Breytenbach-notitie #5: Naar aanleiding van een Hertzogprijs
2022-10-24"De overigens niet onbelangrijke anekdotiek en heisa die de Hertzogprys 2022 omgeven, vooral de stellingenoorlog die door de toespraak van S.J. Naudé aan hevigheid heeft gewonnen, zijn een symptoom van een dieperliggend gevoel van onbehagen bij actoren binnen een systeem die voor jaren, misschien zelfs decennia, de macht hadden om de eigen positie esthetica als dominant te ervaren. Schrijvers onder wie Breytenbach en Krog, maar ook vele anderen zoals Kamfer, Naudé, Phillips, Small, Venter en Winterbach (en veel andere jonge stemmen in de Afrikaanse letteren, vitaler dan ooit en zich al lang niet meer beperkend tot een witte canon), zorgen ervoor dat machtsbastions zich stilaan op drijfzand bevinden, anachronismen worden, en finaal inleveren aan macht en dominantie."
In gesprek met de nieuw aangestelde ambassadeur van België in Zuid-Afrika
2022-10-19"Met Paul Jansen als nieuwe ambassadeur en mevrouw Lieve Decaluwé als Belgisch consul worden plannen gesmeed voor méér rechtstreekse lijnen tussen België en Zuid-Afrika."
Toyota US Woordfees-gesprek: Suid-Afrika word nou ’n mafiastaat, sê Jacques Pauw
2022-10-18"In sy gesprek met Max du Preez oor sy jongste boek, Our poisoned land: Living in the shadows of Zuma’s keepers, het Pauw geen doekies omgedraai oor Ramaphosa se onvermoë om die regte ding te doen nie."
Toyota US Woordfees-gesprek: Guptas het Suid-Afrika glo miljarde rand gekos
2022-10-14"Die geld wat as gevolg van die Gupta-broers se beweerde aandeel aan staatskaping uit die staatskas verdwyn het, beloop in die omgewing van R57 miljard, waarvan sowat R16 miljard volgens bronne in die Guptas se eie sakke beland het. Dié skokkende syfers oor die omvang van staatskaping tydens Zuma se bewindsjare is Donderdag tydens ’n gesprek by die Toyota US Woordfees genoem."