De meest verlichte plek van Europa

  • 0

Wie er na het doorkruisen van Vlaanderen nog niet van overtuigd is, moet er maar wat satellietfoto's op nakijken. Dit is veruit de meest verlichte plek van Europa. Een opmerkelijk record dat in grote mate op conto van een erg genereuze wegenverlichting geschreven kan worden. Verschillende initiatieven worden genomen om verandering te brengen in de situatie, maar hoe succesvol die zal zijn is nog maar de vraag.

Foto: NASA

Dat de Belgische (snel)wegen vanuit de ruimte duidelijk onderscheiden kunnen worden, mag dan al als een boutade klinken, de werkelijkheid is wat ze is. Zo'n 400 km boven het aardoppervlak, pal boven de Poolse hoofdstad Warschau, maakte de Franse astronaut Thomas Pesquet midden 2017 enkele nachtfoto's van West-Europa. “België onderscheidt zich op een erg duidelijke manier”, twitterde hij. Het beeld spreekt voor zich. Londen en Parijs (de lichtstad!) zijn duidelijk zichtbaar; als twee lichtpunten in een zeer van duisternis. Maar niet Vlaanderen, het Noordelijk deel van het land, dat er als één grote lichtbron uitziet. Ook het contrast met het meer rurale en bosrijke Zuiden, de Ardennen, is treffend. Of waarin een kleine regio, in oppervlakte kleiner dan Swaziland, kan uitblinken. Letterlijk dan. 

Intens wegennetwerk

Verschillende lichtbronnen zorgen voor dit resultaat, maar de belangrijkste onder hen is een erg royale verlichting van het intense wegennetwerk. Het land telt zo'n 2,2 miljoen verlichtingspalen, eentje per vijf inwoners, waarvan het gros hele nachten lang duchtig brandt. Omgerekend naar de oppervlakte van het land, levert dit zo'n 115 verlichtingspalen per m2 op, een ongezien cijfer. Er is echter meer dan de wegen. Uit onderzoek blijkt dat de Haven van Antwerpen, na Rotterdam de grootste van Europa, de meest verlichte plek van het land is. De verwerking van containers is dan ook een 24/24 business. Ook plaatsen met veel serres zorgen voor heel wat lichtvervuiling, maar dat lijkt op termijn een eindig verhaal te zijn. Nieuwe serres worden immers verplicht met luifels uitgerust die de ramen bedekken eens het donker wordt. Een soortgelijke oplossing is voor de Antwerpse haven vrijwel onmogelijk is. Een ander element dat tot het dit eindresultaat bijdraagt is het rijkelijk verlichten van gebouwen, vaak tot aan het ochtendgloren. Licht dat naar boven schijnt, levert de voorbijganger misschien een fraai zicht op. Het draagt ook bij tot het globale resultaat dat treffend op de foto's van Thomas Pesquet en anderen te zien is.

Over de waarom-vraag van deze buitensporig verlichte wegen lopen de meningen uiteen. Verkeersveiligheid is een vaak terugkerend argument, ook al blijkt dit volgens het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV) niet te kloppen. Regelmatig benadrukt de instelling dat geen wetenschappelijk bewijs bestaat dat meer verlichting op de snelwegen automatisch tot minder ongevallen leidt. “Integendeel, het dempen van de verlichting verkleint de kans dat chauffeurs indommelen tijdens het rijden”, verklaarde woordvoerder Stef Willems in De Morgen. “Door de afwisseling van donker en licht blijken de bestuurders zelfs extra alert te reageren op verkeerssituaties.”

Koude oorlog

In een opmerkelijk stuk van december vorig jaar ziet de New York Times, die zich op vrij regelmatige verbaast over dat zo sterke verlichte noordelijk deel van België, in het bestendigen van de situatie vooral een zaak van lucratieve politieke belangen. Lokale overheden zijn aandeelhouder van de distributiebedrijven, die dan weer heel wat betaalde bestuursmandaten voor politici opleveren. Het zorgt voor een ongezonde verstrengeling waarvan de publieke financiën, in fine de belastingbetaler dus, het gelach betaalt. Andere deskundigen nuanceren het effect van deze praktijken. Temeer dat er steeds meer voor LED-verlichting gekozen wordt die beduidend goedkoper uitvalt.

Waarom dan die rijkelijke bedeling? Niemand lijkt het echt te weten. “Eén van de strafste verhalen is dat de verlichting op onze autosnelwegen er is gekomen omdat men ten tijde van de Koude Oorlog bang was dat de Russen die anders als landingsbanen konden gebruiken bij een invasie”, grapt Stijn Vanderheiden van de Vereniging voor Sterrekunde in het weekblad Humo. Si non e vero e ben trovato; zeggen de Italianen.  Simpel vertaald: niet waar, maar toch goed gevonden...

LED-oplossingen

Groene en economische argumenten vinden mekaar dus in LED-oplossingen. Sinds enige tijd wordt lampen systematisch vervangen, ook op kleinere banen. De besparing is onmiskenbaar. De Vlaamse overheid gaat uit van een vermindering van 25% op zowel de CO2-uitstoot als het prijskaartje van verbruik en onderhoud. Sommige zijn optimistischer en hebben het zelfs over 50% besparing, toch lijkt het volgens andere experts een meer redelijke 30% als maximumlimiet voorop te stellen.

Toch zijn er ook punten van kritiek op deze LED-omschakeling. In het weekblad Knack zet een fotograaf midden augustus van vorig jaar met kennis van zaken van licht het een en ander op een rijtje. “De lichtsterkte wordt uitgedrukt in graden kelvin, stelt hij. “Overdag is het meestal 5.500 kelvin. De gemiddelde ledlamp haalt 4.000 kelvin. Ter vergelijking: een gloeilamp is 2.400 kelvin, kaarslicht 1.800. Er zijn al wel warme leds, maar helaas is dat nog een kleine markt.”

En ook de Gezondheidsraad uitte haar twijfels in enkele adviezen: “Ledlicht bevat relatief veel blauw. Blauw licht maakt mensen meer alert, wat afhankelijk van het tijdstip van de dag gunstig, of juist ongunstig kan zijn. (...) Licht in de donkere uren kan de biologische klok van mensen verstoren en zo ongunstige effecten op hun gezondheid en welbevinden hebben. (...) Er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat ledlicht dit sterker doet dan ander licht.”

En waarom niet gewoon wat lampen doven? Sinds enkele jaren worden er inspanningen in die richting geleverd. Opritten en afritten, en die zijn talrijk op Vlaamse snelwegen, blijven echter verlicht. Net als de ringwegen rond Antwerpen of Brussel, de twee belangrijkste steden. Hele stukken worden ook dynamisch verlicht, afhankelijk van weer- en verkeersomstandigheden. Zien we de dingen te 'somber' door te voorspellen dat Vlaanderen nog wel een hele poos haar 'titel' van meest verlichte Europese regio zal behouden?

Buro: MV
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top