Afrikaans is een van die 11 amptelike tale in Suid-Afrika. Dit is die derde mees gesproke taal in die land, na Zulu en Xhosa.
Afrikaans bestaan uit baie variëteite, byvoorbeeld:
– Standaardafrikaans (waaronder Gariep-Afrikaans, Griekwa-Afrikaans, Nama-Afrikaans, Afrikaans van die karretjiemense, ens)
– Kaaps (waaronder bv Kaapse Moesliemafrikaans)
– Oranjerivierafrikaans (waaronder Namakwalands, Griekwa-Afrikaans, Rehoboth-Afrikaans, Richtersveld-Afrikaans, ens)
– Oosgrensafrikaans (waaronder bv Flaaitaal/Tsotsitaal).
Woorde uit verskillende Afrikaanse variëteite
Hier is ’n lys van lekker woorde uit verskillende Afrikaanse variëteite:
- poenankies (oulik) (Kaaps)
- kanalla (asseblief) (Kaapse Moesliemafrikaans)
- sjoekran (dankie) (Kaapse Moesliemafrikaans)
- xhoulag (uitspattig lag) (Oranjerivierafrikaans)
- xhouboe (terneergedruk wees) (Oranjerivierafrikaans)
- ntarra (vertroetel; aanmoedig) (Oranjerivierafrikaans)
- kop toe vat (ernstig opneem) (Oranjerivierafrikaans en Standaardafrikaans)
- nxa! (goed; cool; lekker) (Oranjerivierafrikaans)
- vedala (nie na wense nie) (Kaaps)
- gwarra (koggel met ’n byt) (Oranjerivierafrikaans)
- sharp (goed; reg so) (Kaaps woord met ekwivalent in Flaaitaal/Tsotsitaal)
- mos (inderdaad; immers) (Standaardafrikaans)
- entjie (sigaret) (Kaaps)
- aweh! (algemeen-gebruiklike groetvorm) (Kaaps)
- babbelas (toestand a.g.v. te veel drank) (Standaardafrikaans)
- aitsa (uiting van verrassing of skertsende lof) (Standaardafrikaans)
- eina (uitroep van pyn) (Standaardafrikaans)
- baie (’n groot aantal; veel) (Standaardafrikaans)
- nemma/nemmatjies (netnoumaar: netnou; straks; oor ’n rukkie) (Kaaps)
Dieselfde woorde, verskillende betekenisse:
duidelik
- duidelik/dydelik (ongetwyfeld goed; om oor opgewonde te raak) (Kaaps)
- duidelik (goed sigbaar; begryplik; vry van twyfel) (Standaardafrikaans)
kwaai
- kwaai/gevaarlik (uitstaande) (Oranjerivierafrikaans)
- kwaai (goed; lekker; fantasties) (Kaaps)
- kwaai (sleg-gehumeurd) (Standaardafrikaans)
tannie
- tanie (ma) (Kaaps)
- tannie (tante; enige ouerige vrou) (Standaardafrikaans)
woelig
- woelag (indrukwekkend; onverbeterlik) (Kaaps)
- woelig (rusteloos; onrustig; erg beweeglik) (Standaardafrikaans)
boer
- boere (polisiebeamptes) (Kaaps)
- boer (die boerdery waarneem) (Standaardafrikaans)
uitsteek
- ytstiek/uitstiek (opdaag; jou opwagting maak) (Kaaps)
- uitsteek (buitentoe uitstaan of laat uitstaan) (Standaardafrikaans)
bad
- bad (verkwis) (Kaaps)
- bad (hol voorwerp of kuip waarin ’n mens bad) (Standaardafrikaans)
Lees ook:
 |
Menán van Heerden "Hierdie kreoolse taal het in die 17de eeu ontwikkel in die Nederlandse kolonie, die Kaap van Goeie Hoop, onder die invloed van Nederlands, Khoi-Khoi en die gesproke taal van die slawe (bv Maleis)." |
 |
Afrikaans: the language of dissent Menán van Heerden "The language also bears the imprint of a fierce tradition of anti-imperialism, anti-colonialism, of an all-embracing humanism and anti-apartheid activism." |
Bibliografie:
- pharosaanlyn.co.za.
- Hendricks, Frank en Charlyn Dyers (reds). 2016. Kaaps in fokus. SUN MeDIA.
- Kulsen, Anzil en Menán van Heerden. 2017. “Oranjerivierafrikaans is nxa!”: ’n onderhoud met Anzil Kulsen. LitNet. https://www.litnet.co.za/
oranjerivierafrikaans-nxa-n- onderhoud-met-anzil-kulsen. - Le Cordeur, Michael. 2011. Die variëteite van Afrikaans as draers van identiteit: ’n sosiokulturele perspektief. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 51(4):758–77.
.........
Lees ook
Buro: MvH
