Lekker Afrikaanse woordeskat: kanalla, poenankies, nxa!

  • 0

Afrikaans is een van die 11 amptelike tale in Suid-Afrika. Dit is die derde mees gesproke taal in die land, na Zulu en Xhosa.

Afrikaans bestaan uit baie variëteite, byvoorbeeld:

Standaardafrikaans (waaronder Gariep-Afrikaans, Griekwa-Afrikaans, Nama-Afrikaans, Afrikaans van die karretjiemense, ens)

Kaaps (waaronder bv Kaapse Moesliemafrikaans)

Oranjerivierafrikaans (waaronder Namakwalands, Griekwa-Afrikaans, Rehoboth-Afrikaans, Richtersveld-Afrikaans, ens)

Oosgrensafrikaans (waaronder bv Flaaitaal/Tsotsitaal).

Woorde uit verskillende Afrikaanse variëteite

Hier is ’n lys van lekker woorde uit verskillende Afrikaanse variëteite:

  • poenankies (oulik) (Kaaps)
  • kanalla (asseblief) (Kaapse Moesliemafrikaans)
  • sjoekran (dankie) (Kaapse Moesliemafrikaans)
  • xhoulag (uitspattig lag) (Oranjerivierafrikaans)
  • xhouboe (terneergedruk wees) (Oranjerivierafrikaans)
  • ntarra (vertroetel; aanmoedig) (Oranjerivierafrikaans)
  • kop toe vat (ernstig opneem) (Oranjerivierafrikaans en Standaardafrikaans)
  • nxa! (goed; cool; lekker) (Oranjerivierafrikaans)
  • vedala (nie na wense nie) (Kaaps)
  • gwarra (koggel met ’n byt) (Oranjerivierafrikaans)
  • sharp (goed; reg so) (Kaaps woord met ekwivalent in Flaaitaal/Tsotsitaal)
  • mos (inderdaad; immers) (Standaardafrikaans)
  • entjie (sigaret) (Kaaps)
  • aweh! (algemeen-gebruiklike groetvorm) (Kaaps)
  • babbelas (toestand a.g.v. te veel drank) (Standaardafrikaans)
  • aitsa (uiting van verrassing of skertsende lof) (Standaardafrikaans)
  • eina (uitroep van pyn) (Standaardafrikaans)
  • baie (’n groot aantal; veel) (Standaardafrikaans)
  • nemma/nemmatjies (netnoumaar: netnou; straks; oor ’n rukkie) (Kaaps)

 Dieselfde woorde, verskillende betekenisse:

duidelik 

  • duidelik/dydelik (ongetwyfeld goed; om oor opgewonde te raak) (Kaaps)
  • duidelik (goed sigbaar; begryplik; vry van twyfel) (Standaardafrikaans)

kwaai

  • kwaai/gevaarlik (uitstaande) (Oranjerivierafrikaans)
  • kwaai (goed; lekker; fantasties) (Kaaps)
  • kwaai (sleg-gehumeurd) (Standaardafrikaans)

tannie

  • tanie (ma) (Kaaps)
  • tannie (tante; enige ouerige vrou) (Standaardafrikaans)

woelig

  • woelag (indrukwekkend; onverbeterlik) (Kaaps)
  • woelig (rusteloos; onrustig; erg beweeglik) (Standaardafrikaans)

boer

  • boere (polisiebeamptes) (Kaaps)
  • boer (die boerdery waarneem) (Standaardafrikaans)

uitsteek

  • ytstiek/uitstiek (opdaag; jou opwagting maak) (Kaaps)
  • uitsteek (buitentoe uitstaan of laat uitstaan) (Standaardafrikaans)

bad

  • bad (verkwis) (Kaaps)
  • bad (hol voorwerp of kuip waarin ’n mens bad) (Standaardafrikaans)

 

Lees ook:

Afrikaans: 10 kitsfeite

Menán van Heerden
Over taal

"Hierdie kreoolse taal het in die 17de eeu ontwikkel in die Nederlandse kolonie, die Kaap van Goeie Hoop, onder die invloed van Nederlands, Khoi-Khoi en die gesproke taal van die slawe (bv Maleis)."


Afrikaans: the language of dissent

Menán van Heerden
Seminare en essays

"The language also bears the imprint of a fierce tradition of anti-imperialism, anti-colonialism, of an all-embracing humanism and anti-apartheid activism."


 

Bibliografie:
  • pharosaanlyn.co.za.
  • Hendricks, Frank en Charlyn Dyers (reds). 2016. Kaaps in fokus. SUN MeDIA.
  • Kulsen, Anzil en Menán van Heerden. 2017. “Oranjerivierafrikaans is nxa!”: ’n onderhoud met Anzil Kulsen. LitNet. https://www.litnet.co.za/oranjerivierafrikaans-nxa-n-onderhoud-met-anzil-kulsen.
  • Le Cordeur, Michael. 2011. Die variëteite van Afrikaans as draers van identiteit: ’n sosiokulturele perspektief. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 51(4):758–77.

.........

Lees ook

Lekker Afrikaanse idiome I

Lekker Afrikaanse idiome, uitdrukkings en woordeskat II

Lekker Afrikaanse idiome III

Toor met jou taal (Afrikaanse idiome)

Afrikaanse uitdrukkings wat lekker op die tong val

Sê jou sê – met hierdie Afrikaanse gesegdes

Skreeusnaakse Nederlandse woordeskat en valse vriende

Trigger warning! Skreeusnaakse Nederlandse woorde en uitdrukkings II

Waar kom die woord "dagga" vandaan?

Waar kom die woord "braai" vandaan?

Buro: MvH
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top