Afrikaanse woorde wat daagliks gebruik word, het benewens Nederlands, verskeie ander invloede, soos Maleis, Portugees, Xhosa, Nama, ens.
Hier is nog 8 woorde en hul komvandaan-stories.
Dagga
Betekenis: “Indiese hennep, reeds voor 1652 deur Portugese na Suid-Afrika ingevoer.”
Herkoms: “Uit Khoi-tale. In Nama ‘daχa-b’ ‘wildedagga’, maar in Koranna is dit ‘baχa-b’ ‘twak’, teenoor ‘!amaχa-b’ saamgetrek uit ‘!am-’ ‘groen’ en ‘baχa-b’ ‘twak’. Reeds by Van Riebeeck in die vorm ‘dacha’ (1658).”
“Khoi ‘daχa-b’ waarskynlik uit Arabies ‘duχan’ ‘tabak’ wat dui op kontak tussen Arabiessprekendes en die Khoi.”
Gogga
Betekenis: “Enige insek of klein kruipende diertjie, veral ’n lelike, grillerige een.”
Herkoms: Khoi ‒ “xo-xo-n” ‒ wat “alle kruipende en wriemelende insekte” beteken.
Hoeka
Betekenis: “Lank gelede, of die verre verlede.”
Herkoms: Uit Nama ‒ “huga” ‒ wat “sedert lank gelede” beteken.
Katjiepiering
Betekenis: “Immergroen struik met sterk, welriekende, wasagtige wit blomme, of blom van dié struik.”
Herkoms: “Deur volksetimologie ontstaan uit Maleis ‘katja’ ‘glas, blink oppervlak’ en ‘piring’ ‘skotteltjie, gekelkte blom’.”
Baie
Betekenis: “1. Erg, in ’n hoë mate. 2. Dikwels. 3. (geselstaal) Heeltemal, totaal. 4. Veel.”
Herkoms: “Via Nederlands as 18de-eeuse mengtaal (Bargoens) uit Maleis ‘banjak’, of eerder direk uit Kaapse Maleis ‘banjak’.”
“Baie” is in verskeie vorme opgeteken (1769-1908):
- “banja”
- “banje”
- “bajan”
- “banjak”
- “baniak”
- “baiang”
- “baing”
- “bajang”
- “banjang”
Gramadoelas
Betekenis: “Afgeleë, onherbergsame, skaars begaanbare plek. 2. Plek waar die lewensomstandighede primitief en die mense agteraf is. 3. Ongespesifiseerde plek wat ’n mens nie nader kan of wil bepaal nie.”
Herkoms: “Waarskynlik uit Xhosa of Zulu ‘amaduli’, die meervoud van Xhosa ‘in-duli’ ‘heuwel’ of Zulu ‘i(li)-duli’ ‘heuwel’.”
Hokaai
Betekenis: “Bevel waarmee trekdiere gekalmeer of tot stilstand gebring word, of bevel aan ’n persoon om eers te wag of op te hou met dit waarmee hy besig is.”
Herkoms: “Waarskynlik uit S. Sotho ‘hok’ ‘staan stil, stop’ en Xhosa ‘hoha’ ‘hou op, laat staan’.”
Katel
Betekenis: “Bed, veral ’n eenvoudige ysterbedjie.”
Herkoms: “Via die Nederlandse seemanstaal uit Maleis ‘katil’ (‘bed’).”
.........
Bron:
- Cloete, AE & Van Wyk, GJ. 2003. Etimologiewoordeboek van Afrikaans. Stellenbosch, Suid-Afrika: Woordeboek van die Afrikaanse Taal.
Lees ook
Buro: MvH
