Een “haringparty” aangrijpen om ook over een ernstig onderwerp te reflecteren; het is al enkele jaren het concept van het “Beste Maatjes”-treffen in Brussel. Dit jaar werd Axel Buyse, hoogste Vlaamse Diplomaat in Den Haag, uitgenodigd om zijn kijk op de relatie tussen Noord en Zuid te ventileren. Een verslag.

Smakelijke symboliek van Noord en Zuid: Vlaams (Limburgs eigenlijk) bier en oer-Hollandse bitterballen.

Hoeft het nog gezegd dat de haringtijd aangebroken is? In Nederland, dat spreekt, maar ook in Vlaanderen. De visboer pakt met zijn “maatjes” uit en steeds vaker maakt de sympathieke vis het voorwerp uit van afzonderlijke festiviteiten, het ene al wat luchtiger dan het andere. Enkele jaren geleden besloten een aantal Vlaams-Brusselse verenigingen (Vlaams Volksbeweging, Vlaams Komitee voor Brussel) een “Beste Maatjes”-treffen te organiseren, waarbij de benaming een dubbele betekenis heeft. Want natuurlijk slaat het op de gegeerde vis, maar “maatje” krijgt in deze ook een - zeg maar - amicale invulling. In en rond Brussel leeft een belangrijke gemeenschap van Nederlandse die niet altijd aansluiting vindt bij hun Vlaamse taalgenoten in de hoofdstad. Waarom dit treffen niet aangrijpen om hier verandering in te brengen, zo dacht men? De vraag stellen is ze beantwoorden, wat vijf jaar geleden tot de eerste “Beste Maatjes” leidde. Locatie werd het “Vlaams Huis”, een private en subsidieloze culturele instelling met vergaderruimte, bibliotheek en dergelijken gelegen in een “herenwoning” in de buurt van de parlementaire wijk van Brussel.

Jozef Ostyn, Vice-Gouverneur van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in gesprek met Axel Buyse.

Haags testament

En dan de lustrumeditie 2018. Gastspreker was Axel Buyse, een man die na een journalistieke carrière bij De Standaard, een tweede leven begon als diplomaat. Zo was hij de voorbije jaren Vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering in Den Haag, en over afzienbare tijd gaat hij dezelfde functie bekleden in Parijs. Dat hij gevraagd werd wat te reflecteren over de banden tussen Vlaanderen en Nederland, komt er ergens ook op neer dat een testament geschreven wordt ter afsluiting van zijn Haagse periode(s).

Een aandachtig publiek.

“Erg belangrijk is dat we ons als Vlaanderen niet laten isoleren van Nederland, onze directe buur en meest evidente partner”, benadrukt hij. “Het kan niet ontkend worden dat de officiële samenwerking niet altijd over rozen loopt. En ja, er zijn soms moeilijke dossiers die knellen. Maar moeilijk gaat ook. Het zou erg verstandig zijn om zich al dan niet gedreven door een zekere zelfgenoegzaamheid terug te plooien op onszelf.”

In het verleden beging Vlaanderen te vaak de fout Nederland op een emotionele, soms zelfs historisch geïnspireerde romantische manier, te benaderen. En dat ketste af op de zakelijkheid die de Noorderburen kenmerkt. Het was voor Den Haag ook helemaal niet duidelijk op welke manier het Belgisch staatsbestel evolueerde. Een federaliseringsbeweging had zich ingezet en Vlaanderen werd een deelstaat met steeds meer bevoegdheden, ook op internationaal vlak. Gemeenschappelijke afspraken konden voortaan ook gestalte krijgen in Verdragen die rechtstreeks tussen Vlaanderen en Nederland gesloten werden. Zonder dat de Federale overheid aan de bak kwam.

Axel Buyse in gesprek met Liesbet Dhaene, Brussels Parlementslid.

Andere aanpak

“Rond 2005 heeft Vlaanderen een brede oefening gemaakt: een oplijsting van zowat alle punten waar we (gedeelde) belangen met Nederland hadden. Wat zat goed, waar kon het beter en waar lagen de echte twistpunten. De zaken werden over alle departementen heen in kaart gebracht. De ambitie van het project zorgde voor wat vreemde reacties bij de klassieke ‘federale’ diplomatie. Maar het was wel een aanpak die aansloeg in Den Haag. Hier werd ook de basis gelegd van de methodiek van samenwerking, met als hoogtepunt een tweejaarlijkse ontmoeting tussen de Vlaamse- en Nederlandse regering. Deze nuchtere, zakelijke benadering mondde ook uit in concrete realisaties zoals de fusie van de (Vlaamse) haven van Gent en de (Nederlandse) haven van Zeeland. Qua waardecreatie inmiddels de derde grootste van de EU.”

Rustig napraten: Axel Buyse samen met Karl Vanlouwe, Vlaams Parlementslid en Senator.

“De geschiedenis is wat ze is”, besloot de hoogste Vlaamse diplomaat in Den Haag, “alleen mag dit ons niet weerhouden naar de toekomst te kijken. Belangrijker dan het verleden, is de vaststelling van de geostrategische lotsverbondenheid van Vlaanderen en Nederland. Het is misschien een zware term, maar tegelijkertijd ook een vlag met een lading vol heel concrete dossiers.” Wie zou er durven beweren dat een “haringparty” ook niet over serieuze onderwerpen kan gaan… 

• De Auteursrechten voor alle foto’s liggen bij Sara Rampelberg.