Nu de eerste zes maanden van het jaar erop zitten, wordt traditioneel een eerste stand van zaken van de Vlaamse boekenmarkt opgemaakt.

“Stabiel”, luidt het bij de sectorvertegenwoordigers.

Toch dragen de cijfers enkele verrassingen in zich. Het succes van de onafhankelijke boekhandelaars bijvoorbeeld. Of het feit dat het best verkochte boek van het eerste halfjaar er eentje is uit...1973. Een situatieschets. 

Precies 5,77 miljoen stuks gingen er tijdens het eerste semester van dit jaar over de toonbank, iets minder dan tijdens dezelfde periode vorig jaar, klinkt het bij Boek.be, het “Competentiecentrum van het Vlaamse boekenvak”.

Kijken we naar de aantallen dan ziet met een terugval van -4,8%, maar dat wordt dan weer gecompenseerd door een lichte omzetstijging (+1%).

Het is echter belangrijk deze cijfers in een breder perspectief te plaatsen, en net deze oefening stemt de sector vrij optimistisch voor de tweede helft van het jaar.

2018 als keerpunt

Sinds 2012 was de omzet van de boekenverkoop jaar na jaar tussen de 1,5 en 3% gedaald. Maar toen kwam 2018 dat voor een kentering zorgde.

In belangrijke mate moet deze trendbreuk op conto van de invoering van een vaste boekenprijs in Vlaanderen geschreven worden. Sinds 1 juli 2017 is voor nieuwe boeken gedurende zes maanden een vaste prijs van kracht.

Het leidde ertoe dat vorig jaar net deze nieuwe boeken een groei van 6,8% kenden, terwijl oudere werken van meer dan zes maanden met 2% naar omlaag gingen. Globaal genomen groeide vorig jaar de verkoop zowel qua aantal (+1,4%) als qua omzet (+3,1%). Maar de (recente) cijfers leren nog meer.

...........

“Dit succes is te danken aan een actie om de jeugd tot meer lezen aan te zetten die het boek aan amper 2,5 euro aanbood.”

...........

Wanneer naar de categorieën gekeken wordt, is er een zekere groei bij fictie (+4,1%), terwijl strips, kinderboeken en “non-fictie vrije tijd” daalden.

Wat deze laatste categorie betreft is het – typisch Vlaams – elk jaar weer een wedijveren tussen kookboeken allerhande. “Non-fictie informatief” zou dan weer fors in de lift zitten.

Interessant is ook dat meer dan één vijfde van alle aankopen inmiddels al online gebeurt, een merkelijke vooruitgang.

Dragende titels

Een groei heeft zo zijn dragers, begrijp: titels. Opmerkelijk is de rol van De Bourgondiërs van Bart Van Loo, een boeiend historisch werk over het ontstaan van de Lage Landen onder het bewind van de Bourgondische Hertogen.

Het boek scoort en blijft scoren, dat is geweten, ook al geeft Boek.be geen exacte cijfers per titel vrij.

Algemeen wordt aangenomen, maar daar is ook de verkoop in Nederland bijgeteld, dat er inmiddels al zo’n 100.000 exemplaren van verkocht werden.

Wie ermee vertrouwd is, zal enkel de kwaliteit van dit werk kunnen beamen, maar het blijft opmerkelijk dat een werk met een dergelijk thema een heuse kaskraker wordt.

Dit gezegd zijnde, is wellicht het meest opmerkelijke van deze eerste zes maanden dat boek dat veruit de hoogste verkoop neerzet, en dat is niet Bart Van Loo. Het is een klassieker uit 1973, getekend Thea Beckman. Jawel, Kruistocht in spijkerbroek, daar hebben we het over.

Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman uit ... 1973 is het best verkochte boek van de afgelopen zes maanden.

Dit succes is te danken aan een actie om de jeugd tot meer lezen aan te zetten die het boek aan amper 2,5 euro aanbood.

En eerlijk: bij het aanschuiven aan de kassa van onze lokale “boekenboer” konden we het niet laten het nog eens voor het eigen nageslacht te kopen.

Specialiseren als ordewoord

Naast goede cijfers en een Beckman-revival, was er nog een derde belangrijk element in het conclusies van Boek.be: het succes van de onafhankelijke boekhandelaar. Deze doen het goed in de periode van januari tot en met juni, erg goed zelfs.

Want hoe anders omschrijft men een meerverkoop van 5,9%, goed voor een omzetstijging van 12,1%?

Grote ketens als Fnac of de Standaard Boekhandel kampen al jaren met een dalende omzet, wat dan weer in verband wordt gebracht met de terreinwinst van het online gebeuren.

Maar zo te zien slagen deze onafhankelijke actoren erin zich een plats te bemachtigen tussen die verschuivende tectonische platen.

Binnen de sector erkent men dat zeker voor dit type winkel een titel als, daar is hij weer, De Bourgondiërs een belangrijke rol speelde, maar dit ene werk verklaart de gerealiseerde groei slechts tot op bepaalde hoogte. Specialiseren is hun ordewoord.

De Bourgondiërs van Bart Van Loo speelde een rol in het succes van de onafhankelijke boekhandelaar.

Zweeds aanbod

“Het eerste wat ik gedaan heb toen ik de winkel overnam, is de thrillers buitengooien”, zegt Geert Brouns, eigenaar van boekhandel Limerick in Gent (De Morgen, 21.8.2019). “Die kon je in elke supermarkt kopen, er was geen enkele reden om ze nog aan te bieden.”

Doorheen de jaren ging hij steeds meer inzetten op segmenten die hem uniek maken. Zo is hij gespecialiseerd in Nederlandstalige, Duitse en Franse literatuur en filosofie, maar ook meer.

“Wij zoeken een beetje de niche op, vaak onder impuls van het personeel. Zo bieden we sinds kort ook Zweedse literatuur aan, omdat iemand bij het team is gekomen die Zweeds studeerde. Wij zijn de enige winkel in de Benelux die dat doet.”

Verschillende van deze boekhandels verklaren al jaren dat hun zakencijfer in de lift zit. Enkele jaren geleden toen de markt op een absoluut dieptepunt zat, sloten heel wat collega’s de deuren.

Wie bleef dankte dat vaak aan de juiste aanpak, specialiseerde en koppelde de boekenverkoop ook aan de organisatie van nevenactiviteiten, lezingen op kop.

Mogen we aannemen dat deze resultaten ervoor zorgen dat die onafhankelijke boekhandelaars dan toch niet gedoemd zijn om te wegdeemsteren in, om het met de woorden van Stefan Zweig te zeggen, “die Welt von Gestern”?