“Vacatures wetenschappelijke staf TU/e voorlopig alleen voor vrouwen”. Met dit opmerkelijke persbericht op maandag 17 juni gooide rector magnificus Frank Baaijens van de Technische Universiteit Eindhoven weer eens de knuppel in het hoenderhok van de eindeloze discussie over de vraag hoe er meer vrouwen aan de top en in hooggekwalificeerde technische beroepen terecht zouden kunnen komen.

Technische Universiteit Eindhoven (Foto: Stephane Gaudry from Best, Netherlands [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons)

Het bericht was ook goed voor het eerste item in het nieuwsjournaal van 8 uur op de televisie. Maar serieus is het wel. Wanneer er een vacature is voor bijvoorbeeld een hoogleraar in Eindhoven, dan worden alleen vrouwen uitgenodigd te solliciteren.

Wanneer pas na zes maanden blijkt dat er geen geschikte kandidaat gevonden is, mogen mannen ook solliciteren. Voorlopig is het de bedoeling dat deze proef anderhalf jaar zal duren.

Het is een bekend verhaal: mannen hadden de macht en hebben nog steeds heel veel macht. Langzaam maar zeker begon er in de vorige eeuw in Nederland iets te veranderen.

Vrouwen hoefden hun baan niet meer op te zeggen wanneer ze gingen trouwen, zoals nog lang de gewoonte was. In de jaren ’70 en ’80 stond er vaak onder een vacature: “Bij gelijke geschiktheid wordt de voorkeur gegeven aan een vrouw.” En er is wel degelijk iets veranderd, sterker nog, er zijn sectoren op de arbeidsmarkt waar je van een “fluwelen muur” kunt spreken: als man kom je er niet – of moeilijk – binnen. Ook daar is dan wel weer verzet tegen.

Het is opmerkelijk bijvoorbeeld dat het aantal vrouwelijke artsen in Nederland de laatste jaren enorm is toegenomen. En dat geldt dan ook voor ondersteunende beroepen in de medische sector.

Toen de zoon van de schrijver van dit artikel een keer z’n been had gebroken, verzuchtte de verbandmeester, een vrouw, dat de laatste mannelijke collega binnenkort met pensioen zou gaan. “Dan zijn we alleen met vrouwen. Het geeft toch een andere sfeer,” zei ze enigszins pruilend.

In het onderwijs, en dan met name het basisonderwijs, zijn vrouwen oververtegenwoordigd. Nog niet zo lang geleden begon de overheid een campagne om jongens er toe te bewegen voor het onderwijs te kiezen.

Het zou met name voor jongens belangrijk zijn om ook weer eens een ouderwetse meester voor de klas te hebben. De wereld van de communicatie wordt in Nederland voor een groot deel door vrouwen beheerst. Wie naar een afdeling corporate communicatie van een groot bedrijf belt, weet het zeker: daar zitten vrijwel alleen vrouwen.

Maar terug naar het onderwerp: de top en de techniek. In de boardrooms van de bedrijven heerst nog altijd de blanke, witte man. Pogingen om daar verandering in te brengen hebben nog niet veel uitgehaald, daar stoot de vrouw nog altijd op het glazen plafond. Uitzonderingen zoals bijvoorbeeld de stoere grand old lady Neelie Kroes daargelaten.

De van oorsprong Rotterdamse Neelie Kroes heeft een indrukwekkende staat van dienst in politiek en bedrijfsleven en ze legde als eurocommissaris Microsoft doodleuk een recordboete op van honderden miljoenen dollars. De kernvraag die de bekende columniste Sylvia Witteman in de Volkskrant zich echter stelde was: “Ben ik nu aangenomen omdat ik de beste ben, of omdat ik twee x-chromosomen heb en geen y?” Heel venijnig voegde ze er aan toe: “Zelf is hij (de rector van de TU-Eindhoven, GvdB ) vooralsnog niet opgestapt ten gunste van een vrouwelijke collega, maar dit geheel terzijde.”

Vrouwen die wèl carrière hebben gemaakt in Eindhoven ondersteunen de maatregel van harte en komen met goede argumenten. In de eerste plaats omdat de TU Eindhoven met een schamele vijftien procent aan vrouwelijk personeel (in de hogere functies) onder aan de internationale lijstjes bungelt.

Daarnaast komen de geïnterviewde vrouwen met het argument dat vrouwen te weinig netwerken en te gauw de handdoek in de ring gooien. Elphi Nelissen, die jarenlang als decaan aan de universiteit verbonden was en een eigen ingenieursbureau heeft, verwoordt het zo: “De universiteit is een apenrots. Dat is al heel lang zo en om dat te doorbreken is een cultuurverandering nodig. Zo’n omslag neemt veel tijd in beslag.”