Het kanaalplan van Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon bracht duizenden gevallen van woonfraude aan het licht. (Foto: Paul Van Welden (wikiportret.nl) [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons)

Uit de vele duizenden onderzoeken naar woonfraude die als reactie op de terreuraanslagen uitgevoerd werden, blijken wel heel wat mensen in Hoofdstad Brussel over een fictief adres. De cijfers van dit zogenaamde Kanaalplan liegen er niet om: zomaar even in 8.000 geval werd de schrapping uit het bevolkingsregister gevraagd. 

En plots kreeg de gemeente Molenbeek (voluit Sint-Jans-Molenbeek) wereldwijde bekendheid. De plek, gelegen op wandelafstand van de Brusselse Grote Markt, bleek een wel erg cruciale rol te spelen in de uitbouw van terreurnetwerken. De aanslagen in Parijs brachten al heel wat aan het licht. En zeker toen een tijdje later ook bommen afgingen in de Brusselse metro op minder dan 500m van de Europese wijk én op de Luchthaven van Zaventem, werd nog maar eens de “Molenbeekse connectie” duidelijk. De verontwaardiging was groot. Te lang heeft men de zaken op zijn beloop gelaten, klonk het. Van de bestuurlijke en juridische getto's die er zich gevormd hadden, werd door lieden met kwade bedoelingen gretig gebruik gemaakt.

“Molenbeek schoonvegen”

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) kreeg in die bewogen dagen wat kritiek toen hij verklaarde “Molenbeek te zullen schoonvegen”, maar die was vooral politiek geïnspireerd. Bij de man-in-de-straat, en zeker bij zijn eigen achterban, kreeg hij vooral lof. Eindelijk, dacht men. Alleen, hoe doe je dat “schoonvegen” in een rechtsstaat?

Enkele maanden later kwam hij met een zogenaamd Kanaalplan voor de dag (de meeste probleemwijken situeren zich in de buurt van het kanaal dat Brussel doorkruist). Met federale steun kregen enkele Brusselse politiecorpsen extra steun van middelen en manschappen. Deze zouden dan aangewend worden om zogenaamde huisbezoeken te doen, controles of mensen die ergens hun adres hebben daar ook daadwerkelijk wonen. Ook ging men de vaak schimmige vennootschapsstructuren die met de terreurnetwerken verweven bleken grondig screenen.

Brussel

Vrijwillige deelname

Vreemd genoeg reageerden de Burgemeesters van de betrokken gemeenten vrij kil op het Kanaalplan. Eerder zagen zij het als een politiek manoeuvre met als doel hun gemeente in een slecht daglicht te plaatsen. Er waren problemen, onmiskenbaar, maar werden ze niet wat uitvergroot? Maar naarmate het plan uitvoering kreeg, veranderde ook de sfeer. Men zag niet alleen dat de extra middelen de slagkracht van de politiediensten verhoogde, er waren ook de resultaten die stilaan bekend raakten. In die mate dat een Brusselse gemeente, Vorst, die normaliter geen deel uitmaakte van het (verplicht opgelegde) Kanaalplan een verzoek indiende om vrijwillig te mogen toetreden, wat ook gebeurde.

Eerste cijfers

Zopas werden door Binnenlandse Zaken enkele spectaculaire cijfers naar buiten gebracht. De vele duizenden onderzoeken, zorgden voor zomaar even 8.000 verzoeken om mensen uit het bevolkingsregister te schrappen. Dit is een standaard-procedure wanneer vastgesteld wordt dat de persoon in kwestie niet langer blijkt te wonen op de plaats waar hij zijn domicilie heeft. Het grootste aandeel in dit cijfer kan op conto van Anderlecht geschreven worden, een buurgemeente van Molenbeek. Uit de bijna 25.000 uitgevoerde controles, kwamen precies 2.652 vragen tot schrapping voort. Uit een aantal parlementaire vragen gericht aan Minister Jambon blijkt dat ook andere gemeenten die strikt genomen buiten het plan vallen hun controles verhoogd hebben, overigens ook niet-Brusselse gemeenten. Een ander aspect is dat tientallen vennootschappen, fictief of gebruikt voor malafide bedoelingen, ontmanteld werden. De strijd tegen terreur kan maar succesvol gevoerd worden als ook aandacht gaat naar de financiële kant van de zaak.

Vraag is nu welke verdere stappen gezet zullen worden in het “schoonmaken” waar Jan Jambon het destijds over had. Deze eerste cijfers lijken de sceptici van weleer ongelijk te geven. Maar ze tonen vooral de reële omvang van de problemen aan. Het maakt de uitdaging van de volgende te nemen stappen er niet kleiner op.