...........

“Nederlands het ’n manier om direk te kan wees, waar Afrikaans ’n bietjie ompad loop.”

...........

Bloudruk vir ’n nog beter lewe is ’n vertaling  van die Nederlandse teaterstuk Blauwdruk voor een nog beter leven. Dit is van 12 tot 15 Maart by die Toyota US Woordfees te sien. Cliffordene Norton gesels met die vervaardiger, Stefan Benadé.

Stefan Benadé (Foto: verskaf)

Bloudruk vir ’n nog beter lewe word vanjaar by die Woordfees opgevoer. Vertel asseblief meer oor die stuk – waaroor gaan dit? 

Bloudruk vir ’n nog beter lewe is ’n verwerking van Design for living deur die Nederlandse skrywer Ilja Leonard Pfeiffer oorspronklik vir Het Nasionaal Toneel. Dit gaan oor Hilde, ’n fotograaf, en haar verhouding met die skilder Otto en Leo die regisseur. Saam in die prentjie is Leo se broer, Ernst die sakeman, asook hulle moeder, Mathilde.

Joanie Combrinck en Tinarie van Wyk Loots (Foto: Liese Kuhn)

Die verhoudings speel af teen die agtergrond van kunstenaarskap, artistieke outonomie en kommersialisasie. Hilde kies elke keer die persoon wat die mees suksesvol is of haar die rustigste lewe kan bied. Verder is dit snydende kritiek op kunstenaars en wat belangrik geag word uit die kunstenaarsperspektief.

...........

“Sy kan nie kies tussen die romantiek van ’n kunstenaarsbestaan en die sekerheid van ’n burgerlike lewe nie, daarom kies sy die mees burgerlike kunstenaar.”

...........

Hierdie stuk is ’n vertaling van die Nederlandse teaterstuk Blauwdruk voor een nog beter leven wat oorspronklik deur Ilja Leonard Pfeijffer geskryf is. Hoe het jy die Nederlandse teaterstuk ontdek?

Einde 2014 het ek die stuk, aangebied deur Het Nasionaal Toneel, op Kersdag in Amsterdam gesien. Hoewel ek nie alles verstaan het nie, het die stuk ’n impak op my en die vol teater daardie dag gemaak. Ek het die dramaturge by Het Nasionaal Toneel gekontak om die teks te kan lees, en van daar deur Singel Uitgeverijen die regte bekom om die stuk te vertaal. 

Foto: verskaf

Wat het jou geïnspireer om die toneelstuk te vertaal?

Die stuk is snaaks, maar ook intellektueel en terselfdertyd verskriklik selfbewus daarvan dat dit ’n toneelstuk is. Hierdie menige lae van interpretasies en betekenis werk ook nog in Afrikaans. Ek het dit begin vertaal as ’n tydverdryf tussen projekte en uiteindelik in 2019 aansoek gedoen daarmee vir ’n fees. 

Wat was die grootste struikelblokke en/of hoogtepunte wat jy tydens die vertaling ervaar het?

Die grootste struikelblok was dat ek die teks so direk as moontlik probeer vertaal het, met ’n verhewe taalgebruik om die spraakritmes te behou. Na ons deurlees met die geselskap het ons aan die vertaling geskaaf vir ’n week lank waar ons reël vir reël deur die teks gewerk het tot ons by ’n weergawe uitgekom het wat die essensie behou en ook die betekenis mees sinvol oordra. Die hoogtepunt van die vertaling was daardie week saam met die akteurs, waar die vertaling nie hul werk is nie, maar almal bereid was om te sit en tyd te vat om die teks reg te kry. Ek is baie dankbaar daarvoor vir die vyf mense wat in hierdie stuk speel.

Neem ons deur die vertaalproses. Hoe het die ooreenkomste/verskille tussen Nederland en Afrikaans die proses beïnvloed?

Nederlands het ’n manier om direk te kan wees, waar Afrikaans ’n bietjie ompad loop. ’n Deel van die spraakritme kom voor in die dubbele negatief wat in Afrikaans gebruik word waar jy nie ’n direkte vertaling kan doen nie.

Die grootste impak op die vertaling was die uitvoering daarvan. Dit help nie as die stuk is ’n direkte vertaling is, maar dit is nie verstaanbaar vir ’n gehoor nie. Die punt van die vertaling is nie om te vervreem nie, maar om die stuk eerder toeganklik te kan maak vir ’n groter gehoor.

Tinarie van Wyk Loots (Foto: Liese Kuhn)

In die drama is Hilde vasgevang in ’n vierhoeksverhouding met ’n kunstenaar, ’n regisseur en dié se broer, ’n sakeman. Wat motiveer haar om in elk van hierdie verhoudings betrokke te raak?

Sukses motiveer haar om keuses te maak. Ander se sukses, natuurlik. As Otto begin uitstal, kies sy hom, en as Leo Hollywood toe gaan, kies sy weer vir hom. Sy kan nie kies tussen die romantiek van ’n kunstenaarsbestaan en die sekerheid van ’n burgerlike lewe nie, daarom kies sy die mees burgerlike kunstenaar. Haar keuse beïnvloed hoe die stuk gaan uitspeel. Dis asof Hilde in ’n “choose your own adventure” is en haar keuses bepaal hoe haar en die ander karakter se rolle gaan uitwerk. 

...........

Kom kyk na Bloudruk vir ’n nog beter lewe by die Toyota US Woordfees van 12 – 15 Maart 2020. 

Hilde is vasgevang in ’n vierhoeksverhouding met ’n kunstenaar, ’n regisseur en dié se broer, ’n sakeman. Daar is ook nog inmenging deur die broers se moeder, Mathilde, wat glo Hilde hoort by een van haar seuns. Hilde is ’n vampier wat teer op talent en sukses. Sy kies telkens die man wat na die suksesvolste in sy vakgebied lyk, maar sy bly teleurgesteld in haar strewe na ’n gelukkige en “normale” lewe. Sy voel asof haar lewe ’n toneelstukkie is waaraan sy geen deel wil hê nie. Sy is ook nie seker of dit ’n drama of komedie is nie. Wat Hilde nodig het, is ’n bloudruk vir ’n nog beter lewe.

...........

Joanie Combrinck en Carel Nel (Foto: Liese Kuhn)

Albert Pretorius (Foto: Liese Kuhn)

Tinarie van Wyk Loots (Foto: Liese Kuhn)