Karl Vanlouwe: “Uit onderzoek blijkt dat Vlaanderen een van de regio's is die de gevolgen van de Brexit het zwaarst zal voelen.”

De klok tikt onverbiddelijk verder en de einddatum van 29 maart 2019 nadert. Op precies die dag zal het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU een feit zijn. Maar naarmate de tijd kort, groeit ook de ongerustheid in Vlaanderen, waar een onbestaande of slecht Brexit-akkoord heel wat averij dreigt te veroorzaken. Een korte situatieschets.

Over enkele dagen is het precies twee jaar geleden sinds in het Verenigd Koninkrijk met een nipte meerderheid voor de zogenaamde Brexit stemde. En tot op de dag van vandaag lijkt het dossier vooral boordevol variabelen en vraagtekens te zitten. Besprekingen worden op de hoogste echelons tussen Britse regering en Europese Commissie gevoerd, maar peilen naar de vorderingen blijft in grote mate giswerk. Ondertussen neemt de nervositeit toe, zeker in de hoek waar de zwaarste klappen dreigen te vallen. Vlaanderen en de Brexit; Michaël Vandamme spraken er met Karl Vanlouwe over, Vlaams Parlementslid, Senator maar ook lid van het Comité van de Regio's en vooral iemand die erg begaan is met het onderwerp.

Zijn de sentimenten die ergens het midden houden tussen nervositeit en angst terecht? 

Ik denk het wel. Want ook al tasten we nog in grote mate in het duister over de manier waarop het allemaal zal verlopen, uit diverse onderzoeken is gebleken dat vooral Vlaanderen en Nederland het zwaarst de gevolgen van de Brexit zullen voelen. Reeds in 2016 bestelde de Vlaamse regering een studie aan de Universiteit van Leuven over de repercussies van dit vertrek. Veel hangt af of we tot een regeling met het Verenigd Koninkrijk komen of niet. Wordt het een zogenaamde hard Brexit, waarbij geen handelsakkoord gesloten wordt, zal dat volgens die studie tot het verlies van 42.000 jobs leiden. Er zou ook een terugslag zijn van 2,35% van het hele Belgische Bruto Binnenlands Product (BBP). Beschouw dit gerust als een worst case scenario. Maar ook een zogenaamde soft Brexit, wat betekent dat het vertrek van het VK wel gekoppeld kan worden aan een handelsakkoord, heeft nefaste gevolgen: een jobverlies van 10.000 en een achteruitgang van het BBP met 0,58%.

Een kroniek van een aangekondigde ramp dus, om het vrij naar García Márquez te formuleren? 

We moeten natuurlijk rekening houden met het feit dat de Brexit-gesprekken direct tussen de Europese Commissie en de Britse regering gevoerd worden. Welke deal, voor zover er een komt, tussen het VK en de EU gesloten zal worden is koffiedik kijken. Een handelsakkoord zal hetzelfde zijn voor alle EU-lidstaten, Vlaanderen inbegrepen. Maar in Vlaanderen leeft wel een bijzondere bezorgdheid rond de douane-problematiek. Een hele administratieve rompslomp die onbestaande is in een eengemaakte markt maar nu plots weer een realiteit dreigt te worden. In het bijzonder handelsintensieve regio's zullen die gevolgen voelen, havens in het bijzonder. En dat brengt ons bij het specifieke geval van de Haven van Zeebrugge. Vorig jaar alleen al werd 17 miljoen ton cargo van die haven richting de Britse eilanden verscheept. Zomaar even 87% van de Belgische export richting het VK komt uit Vlaanderen. Maar er is ook een omgekeerde beweging: 78% van de hele Britse export komt het land binnen via Zeebrugge. Deze douaneverplichtingen zouden een extra operationele last teweeg brengen, wat just-in-time leveringen dreigt te bemoeilijken.

Op welke manier wordt het beleid op deze onzekerheden afgesteld? 

Zoals u terecht opmerkt, zijn de variabelen het meest vervelende. Concreet wordt op diverse niveaus gewerkt. Zo gaf Minister van Financiën Johan Van Overtveldt  instructie in de herfst van dit jaar 140 douane-ambtenaren op te leiden om klaar te staan wanneer in maart 2019 de Brexit onherroepelijk een feit wordt. We mogen niet vergeten dat buitenlandse handel, douane-tarieven inbegrepen, een EU-exclusiviteit zijn. Maar op een operationeel-administratief vlak kan Vlaanderen op het terrein dan wel het verschil maken. Dit is trouwens ook een punt dat onze concurrentiepositie ten opzichte van andere havens in buurlanden versterkt. Zoveel mogelijk ook worden bedrijven geïnformeerd, onder meer via de export-ondersteunde organisatie Flanders Investment & Trade. Vlaams Minister-President Bourgeois nodigde ook Michel Barnier, de Fransman die namens de EU de Brexit-onderhandelingen leidt, naar Zeebrugge uit om hem duidelijk te maken hoe groot de impact van de Brexit op de Vlaamse economie dreigt te hebben. Vanuit de Vlaamse regering zijn trouwens al directe gesprekken met de Britse regering aangeknoopt, precies om de post-Brexit realiteit voor te bereiden. Eigenlijk hopen we op het beste, maar bereiden we het slechtste voor.