Latijn speelt een belangrijke rol in de cognitieve ontwikkeling van het kind, stellen voorstanders.

De groep leerlingen die kiest voor Latijn en zeker Grieks neemt fors af, de trend is al jaren duidelijk en de cijfers liegen er niet om. En dit zorgde de voorbije weken voor een zekere polemiek in Vlaanderen. Is het studeren van Latijn en Grieks nog van deze tijd? Kan men niet beter kiezen voor een meer praktische oriëntering? Of zou dit laatste net de klassieke betekenis van de humaniora ondergraven?

Vroeger, inmiddels al ontzettend lang geleden, was Latijn een absolute - jawel - conditione sine qua non om sommige hogere studies aan te vangen. Rechten of Geneeskunde zonder uit een Latijnse richting te komen? Ondenkbaar. Meer nog: het waren de meer  “begaafden” die deze richting bemanden, waardoor deze richtingen, Latijns-Grieks op kop, de meest directe snelweg richting een Universitaire opleiding was. En een carrière trouwens, want voor een hele generatie in het Vlaams onderwijs was het behalen van het begeerde ezelsvel een synoniem voor een mooie loopbaan. Destijds.

Tijden veranderen en de plaats die Latijn, net als het oud Grieks overigens, in het Middelbaar onderwijs bekleedt wijzigde. Beide kennen een dalende trend. En zeker de positie van het Grieks kent een forse regressie. Vorig schooljaar waren ze nog met amper 5.000 om voor de taal van Homeros te kiezen, een daling van 14,5% ten opzichte van acht jaar eerder. In diezelfde periode gingen ook de Latinisten er met 18,6% op achteruit. Toch blijft die taal met nog 23.339 leerlingen populairder.

“Dag van het Grieks”

Alsof het was om de hevigheid van het één mei-discours wat te temperen, vond 's anderendaags in Gent de zogenaamde  “Dag van het Grieks” plaats. Voor de vierde keer al. En waar voorheen leerkrachten Grieks samen kwamen, maakten dit jaar ook een duizendtal leerlingen hun opwachting. Een kwis werd gehouden, een zoektocht georganiseerd, maar het was vooral de bedoeling om heel wat argumenten pro domo wereldkundig te maken. “Door een verkeerde beeldvorming komen we in het verdomhoekje”, zegt medeorganisator en professor in de Griekse Taalkunde Mark Janse (UGent) in De Morgen van 28 april.

De voorbije weken werden trouwens wel meer discussies gevoerd over de zin en onzin van het aanleren van Latijn en/of Grieks, klassieke talen zeg maar. Rationele argumenten worden naast mekaar gelegd, toch schuilden emotionele elementen steevast om de hoek. Schrijver Tom Naegels gooide een stok in het hoenderhok. Zijn oudste zoon begint over enkele maanden aan zijn middelbare opleiding, en staat dus voor de keuze: Latijn of geen Latijn? 

Zeker het aantal leerlingen dat voor Grieks kiest blijft fors dalen.

Cognitieve ontwikkeling

“Kinderen die naar het eerste middelbaar gaan, kunnen kiezen tussen enerzijds een module van vier uur waarin ze allerlei interessante vakken krijgen - economie en wetenschappen en kunst en techniek, afwisselend, concreet, bruikbaar, rijk en uitdagend - en anderzijds voor vier uur Latijn. Niks anders. Gewoon Latijn. Woordjes blokken en naamvallen uit het hoofd leren”, schreef Naegels op zijn Facebook-pagina. Hij maakt er geen geheim van welke studiekeuze zijn voorkeur wegdraagt. “Let op: ik ben niet tégen Latijn”, voegt hij er aan toe. “Ik heb het zelf ook gestudeerd en vond het een interessant vak. Maar ik weet helaas niets van economie.”

Psycholoog Wouter Duyck, verbonden aan de Universiteit van Gent, ontpopt zich dan weer als één van de grote pleitbezorgers. “De klassieke talen hebben hun plaats in het onderwijs van de 21ste eeuw”, zegt hij. “Ze garanderen vandaag een goede cognitieve ontwikkeling, die later zal toelaten om meer specifieke vaardigheden te ontwikkelen.”

STEM

Cijfers liegen er niet om: wie een Grieks/Latijnse achtergrond heeft, scoort gemiddeld beter in hogere studies. Alleen, is dit niet de vraag van de kip en het ei? Zijn het niet net de meest intelligente en gemotiveerde leerlingen die destijds de keuze voor de klassieken maakten? Doorgaans strandt het gekibbel op een spanning tussen brede cultuuroverdracht die het moet afleggen tegenover praktische kennisoverdracht. En zeker wat dit laatste betreft geniet een recente vak, Science, Technologie, Engineering en Mathematics, kortom STEM genaamd, een groeiend succes. Het wordt nu eenmaal als hipper ervaren dan het doorworstelen van lange Latijnse zinnen, laat staan het vanbuiten blokken van Latijnse woorden. Dat de storm inmiddels wat gaan liggen is, betekent niet het einde van het debat. Wordt vervolgd.