Foto: YouTube

Volgens de organisatoren waren er wel 30.000 scholieren naar het Malieveld in Den Haag gekomen. Inmiddels is dat cijfer bijgesteld naar ruim 15.000. Hoe dan ook een indrukwekkende opkomst. De jongeren willen dat de Nederlandse regering meer doet om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

“Klimaatspijbelaars” wordt nu al getipt als hét Woord van het Jaar van 2019. Duizenden leerlingen uit het middelbaar onderwijs staakten donderdag om te protesteren tegen het klimaatbeleid van de Nederlandse regering.

Internationale beweging

De Nederlandse scholieren staan met hun bezorgdheid over de opwarming van de aarde niet alleen. Er is sprake van een internationale beweging, die is begonnen bij de Zweedse scholiere Greta Thunberg (16). Thunberg wil dat regeringsleiders – die van Zweden voorop – meer doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Al sinds augustus spijbelt ze iedere vrijdag van school om te gaan demonstreren bij het parlementsgebouw in Stockholm. In december mocht ze een toespraak houden op de klimaattop van de Verenigde Naties in het Poolse Katowice. En in januari sprak ze politici en bedrijfsleven toe op het World Economic Forum in het Zwitserse Davos.

Thunbergs “Skolstrejk för klimatet” (spijbelen voor het klimaat) heeft navolging gekregen. In januari gingen in Brussel 32.000 Belgische scholieren de straat op om te demonstreren voor een ambitieuzer klimaatbeleid. Gisteren in Den Haag lieten de Nederlandse jongeren van zich horen. Want, zeggen ze, “er is geen Planeet B. Het gaat om onze toekomst”.

Klimaatakkoord

Het klimaatbeleid is in de Nederlandse politiek een hot issue. De vier regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben verschillende opvattingen over de maatregelen die nodig zijn om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan en de internationale afspraken hierover te halen.

In december werd een conceptklimaatakkoord gepresenteerd. Hierin worden ruim zeshonderd maatregelen voorgesteld die in 2030 moeten leiden tot 49 procent minder CO₂-uitstoot ten opzichte van 1990. Dit klimaatakkoord is tot stand gekomen na overleg tussen ruim honderd partijen uit het bedrijfsleven, vakbonden, belangenclubs en de politiek.

Het klimaatakkoord ligt nog niet vast. Eerst moeten alle plannen goed doorgerekend worden. Als die cijfers op 13 maart bekend zijn, besluiten het kabinet en de vier coalitiepartijen met welke maatregelen ze verder willen gaan om die doelstelling van 49 procent minder CO₂-uitstoot te halen. Het zal er vooral van afhangen voor welke maatregelen er voldoende politiek draagvlak gevonden kan worden. Dat pakket aan maatregelen wordt vervolgens het definitieve klimaatakkoord.

Hoewel er op dit moment dus alleen nog maar voorstellen op tafel liggen, vond er dinsdag in de Tweede Kamer toch al een debat over het conceptklimaatakkoord plaats. De linkse partijen willen graag invloed uitoefenen op wat er in het definitieve akkoord komt te staan. Zij willen bijvoorbeeld een grotere bijdrage van de industrie via een CO₂-heffing. De PVV van Geert Wilders en het Forum voor Democratie van Thierry Baudet willen dat er géén klimaatakkoord komt; zij vinden al die “prietpraat” over de opwarming van de aarde maar onzin.

Een paar weken geleden zorgde Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer, voor onrust doordat hij in een interview met De Telegraaf suggereerde dat dat klimaatakkoord van hem niet zo nodig hoefde en dat al “gedram” wel eens tot de val van het derde kabinet-Rutte zou kunnen leiden. Dijkhoffs uitspraken riepen de vraag op wat het betekende als de grootste regeringspartij niet zou willen meewerken aan de uitvoering van het klimaatakkoord. Achteraf lijkt het interview echter weer een van Dijkhoffs befaamde “proefballonnetjes” te zijn geweest, vooral bedoeld om het rechtse deel van de VVD-achterban te behagen.

Urgenda

In oktober 2018 waarschuwde het wetenschappelijk klimaatpanel (IPCC) van de Verenigde Naties in een uitgebreid rapport over de verstrekkende gevolgen van de opwarming van de aarde. Volgens dit rapport moeten “snelle, verstrekkende en nooit eerder vertoonde veranderingen” genomen worden om beneden de 1,5 graden opwarming te blijven nodig. Om dit doel te bereiken moet de CO₂-uitstoot in 2030 45 procent lager zijn dan in 2010. Een temperatuurstijging van 2 graden zou tot desastreuze gevolgen leiden: minder drinkwater, minder vruchtbare landbouwgrond, meer extreme weersomstandigheden zoals hitte en overstromingen, en uiteindelijk armoede bij honderden miljoenen mensen.

In Nederland deed de rechtbank in oktober uitspraak in het hoger beroep dat door de Nederlandse Staat was aangespannen in de Urgenda-zaak. Duurzaamheidsorganisatie Urgenda eiste dat de Staat zich zou houden aan het Energieakkoord uit 2013, waarin is vastgelegd dat Nederland in 2020 minimaal 25 procent minder CO₂ uitstoot dan in 1990. Urgenda werd door de rechter opnieuw in het gelijk gesteld. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft uitgerekend dat dit doel met de huidige milieumaatregelen niet wordt gehaald. Om aan de uitspraak van de rechtbank te kunnen voldoen zou het kabinet al op korte termijn extra milieumaatregelen moeten nemen.

Boodschap scholieren “klopt”, zeggen wetenschappers

Er is dus in de Nederlandse politiek veel te doen om het klimaatbeleid. De demonstratie van de “klimaatspijbelaars” kreeg van tevoren veel kritiek. Zowel minister-president Mark Rutte als minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Milieu doet de Nederlandse regering al veel en komt het allemaal op tijd in orde. “Je leert meer op school dan op het Malieveld”, voegde Wiebes daaraan toe. Minister Arie Slob van Onderwijs vond dat de scholieren beter ná schooltijd konden demonstreren.

De scholieren kregen donderdagochtend echter steun van 350 vooraanstaande wetenschappers, die via een open brief in dagblad Trouw stelden dat het de hoogste tijd is voor “politieke moed” en “ingrijpende maatregelen”. Trouw haalt Jan Rotmans aan, hoogleraar transitiekunde van de Erasmus Universiteit. Volgens hem is er in aanloop naar de staking soms “met dedain” over de scholieren gesproken. “De suggestie dat ze lekker een dagje school overslaan doet volgen hem geen recht aan hun zorg, ook al weten ze niet alles van klimaat.” “Wij steken ze een hart onder de riem. Hun boodschap klopt”, aldus de hoogleraar.

Hamburgertenten doen goede zaken

De demonstratie van de klimaatspijbelaars is donderdag rustig verlopen. Vooral de opschriften op de spandoeken en plakkaten leidden tot veel hilariteit. “The Titanic wouldn’t happen in 2019”, bijvoorbeeld. Of: “I have seen better cabinets at IKEA” [meubelzaak]. Al zouden die 350 wetenschappers waarschijnlijk hun bedenkingen hebben gehad bij de slogan “CO₂, weg ermee!”

In vox pop-interviews gaven veel jongeren aan dat ze in hun eigen gedrag ook rekening proberen te houden met het milieu. Oplossingen die veel genoemd werden, waren bijvoorbeeld minder vlees eten en minder verre vliegvakanties maken.

Alle goede voornemens ten spijt sloten nogal wat demonstranten hun trip naar Den Haag af met een bezoek aan de McDonald’s of de Burger King. Het blijven, gelukkig, nog even jongeren.