Duizenden tanden trekken voor het goede doel

  • 0

Joseph Joshua is een held. Een van de vele helden die zich inzetten om arme mensen in Zuid-Afrika te helpen. Zijn motivatie? “Het idee dat je iets moet doen voor je medemens werd me met de paplepel ingegoten.”

Tandarts Joseph Joshua aan het werk in zijn gratis tandheelkundige kliniek.

Joseph Joshua is opgegroeid in Saldanha, een arme vissersgemeenschap aan de Zuid-Afrikaanse Westkust. Zijn vader werkte op de schuiten. Zijn moeder was als gezondheidswerker verbonden aan de Zuid-Afrikaanse tuberculosevereniging. Hoewel ze het thuis niet breed hadden, heeft Joshua nooit armoede gekend. “Mijn ouders leerden me dat je zelf iets aan je situatie kunt doen. Mijn broer en ik hebben geboft met ouders die altijd achter ons stonden.”

In 2002 voltooide Joshua zijn studie tandheelkunde aan de Universiteit van Stellenbosch. Na zijn studie moest hij twee jaar gemeenschapsdienst doen. In die periode werd hij in Khayelitsha, een township op de Kaapse Vlakte, overvallen door een groep skollies. Hij raakt nog altijd geëmotioneerd als hij eraan terugdenkt. “Ik was die ochtend op weg naar de kliniek waar ik werkte. Er stonden een paar shacks in brand en de politie had de weg versperd. Ik was even uitgestapt om te kijken wat er aan de hand was, en toen ik weer instapte, sprongen er opeens vier kerels bij me in de auto. Ze richtten een revolver op me en zeiden dat ze mijn auto wilden hebben, maar ik weigerde me zomaar gewonnen te geven. Omdat er nog politie in de buurt was, besloot ik een botsing te veroorzaken met de auto voor me. Zo wist ik de aandacht van de politie te trekken. Maar die jongens zijn tussen de shacks verdwenen.”

Na dit incident hoorde hij van studievrienden dat je met een Zuid-Afrikaanse tandartsopleiding makkelijk werk kon vinden in Nederland. Zeventien van de vierenvijftig studenten die in 2002 samen met hem zijn afgestudeerd, werken nu in Nederland. Sindsdien is het voor Zuid-Afrikaanse tandartsen moeilijker geworden om hun diploma hier erkend te krijgen, maar Joshua kon nog profiteren van de oude regeling. “Zuid-Afrikaanse tandheelkundestudenten zijn goed”, zegt hij vol overtuiging. “Dat komt doordat er in Zuid-Afrika zoveel armoede heerst. Daardoor heb je veel gelegenheid om te oefenen.”

Nadat hij in 2004 in Nederland aangekomen was, werkte hij eerst voor een bemiddelingsbureau dat meerdere Zuid-Afrikaanse tandartsen in dienst had. Na vier maanden ging het bedrijf failliet. Een “godsbestiering”, denkt Joshua achteraf, want wat het bureau de Zuid-Afrikaanse tandartsen had laten tekenen, was feitelijk een wurgcontract. “Ik verdiende in Nederland in het begin twee keer zo veel als in Zuid-Afrika. Maar dat was nog niets vergeleken met wat een tandarts hier echt verdient. Toen ik van dat bureau af was, werd mijn salaris opeens vijf keer zo hoog.”

In 2007 hebben Joshua en een andere Zuid-Afrikaanse tandarts de praktijk in Hoorn waar ze werkten, overgenomen. In 2009 openden ze een tweede praktijk, in Purmerend. Joshua voelde zich meteen thuis in Nederland. Hij vindt de Nederlanders over het algemeen vriendelijk, open en direct. Hij heeft ook nog steeds contact met zijn studiegenoten uit Stellenbosch die net als hij de stap naar Nederland hebben gewaagd.

Rondreizende tandartspraktijk

Hoewel het hem in Nederland voor de wind ging, is Joshua het leven in Saldanha nooit vergeten. “Ik bleef me afvragen hoe ik een deel van wat ik hier verdiende, kon terugploegen in de gemeenschap waaruit ik kwam. Wat kon ik doen om het leven van de mensen daar te verbeteren?”

Zijn eerste daad was om leerlingen van zijn oude middelbare school te sponsoren. In vijf jaar tijd was er echter maar een meisje dat succes bereikte. Zij haalde haar eindexamen en studeert nu Medicijnen aan de Universiteit van Kaapstad. Joshua vond dit resultaat echter te beperkt.

Daarom vroeg hij zijn moeder om een bestekopname te doen op de scholen in Saldanha. Wat bleek? Er waren in het dorp wel zevenduizend kinderen die twee of meer gaatjes hadden en die geen geld hadden voor de tandarts. Dat bracht Joshua op het idee om samen met enkele bevriende tandartsen in Saldanha een kliniek – een pop-up tandartspraktijk – op te zetten.

Er volgden twee jaar van intensieve voorbereiding. Gelukkig stond Joshua in Zuid-Afrika nog steeds geregistreerd als tandarts. Maar de bureaucratie dreef hem soms tot razernij. Zo had een ambtenaar van de West-Kaapse provinciale overheid er bezwaar tegen dat hij zijn project “gratis tandzorg” noemde. De provincie had immers een tandartsstoel en een autoclaaf beschikbaar gesteld?! Toen de provincie bleef dwarsliggen, besloot Joshua de samenwerking te verbreken. “Ik heb via internet ergens in Zuid-Afrika een stoel besteld, en binnen twee dagen had ik hem in huis. De autoclaaf heb ik per koerier uit Europa laten komen. Net op tijd!”

Maar liefst 1882 mensen kwamen er in 2012 op de kliniek af. Niet alleen uit Saldanha zelf, maar ook uit bijvoorbeeld Hopefield, Vredenburg, Velddrif, Langebaan, Paternoster, St. Helenabaai, Stompneusbaai, Dwarskersbos en Laaiplek. Daarom besloot Joshua na dat eerste jaar met de kliniek op reis te gaan en meerdere dorpen te bezoeken. Aanvankelijk was het de bedoeling om het project elke twee jaar te herhalen, maar de behoefte bleek zo groot dat de kliniek sinds 2014 elk jaar plaatsvindt.

Joshua en zijn team van tandartsen zijn vooral druk met het trekken van rotte tanden en kiezen. Daarnaast bestaat zo’n tien procent van de handelingen uit het vullen van gaatjes. Voor iets meer ingewikkelds, zoals een wortelkanaalbehandeling, ontbreekt de tijd. Soms krijgt Joshua de vraag of hij een stel voortanden wil trekken om een zogenaamde “passion gap” te creëren, maar dat weigert hij. Als tandarts peinst hij er niet over om gezonde tanden te trekken.

Holistische benadering

Joshua verbaast zich vaak over de blijmoedigheid van de mensen die de kliniek bezoeken. Ze behoren tot “de armsten van de armsten”, zegt hij. “Mensen die niets te eten hebben. Die geen kleren aan hun lijf hebben.” Een slecht gebit gaat vaak gepaard met andere gezondheidsproblemen, zoals hart- of maagklachten. “Overigens kan tuberculose hetzelfde uitgemergelde beeld opleveren”, weet Joshua. Tuberculose, aids en alcoholisme komen onder zijn cliënten veelvuldig voor.

In de kliniek wordt een holistische werkwijze gevolgd. Ten eerste krijgen mensen altijd broodjes aangeboden, want als ze zich slap van de honger voelen, valt een tandartsbehandeling extra zwaar. Tijdens het lange wachten kunnen de bezoekers luisteren naar voorlichtingspraatjes.

Bij binnenkomst wordt elke bezoeker geregistreerd en wordt zijn medische geschiedenis genoteerd. Ook wordt altijd even de bloeddruk gemeten. De eerste jaren konden mensen bij de kliniek ook een hiv-test laten afnemen, maar daar is Joshua inmiddels mee gestopt. “Als iemand hiv-positief blijkt te zijn, moet er een psycholoog aanwezig zijn om hem of haar op te vangen. Dat konden we er niet ook nog eens bij hebben”, legt hij uit.

Overigens behandelt Joshua elke patiënt die hij in zijn stoel krijgt alsof die hiv-positief is. “Het hiv-cijfer ligt in Zuid-Afrika heel hoog en mensen komen er niet altijd voor uit. Dus je moet sowieso voorzichtig zijn. Maar als je weet dat iemand hiv-positief is, word je té voorzichtig en dan gaat het mis. Als iemand meldt dat hij hiv-positief is, wordt dat aangekruist in zijn dossier. Maar ik wil het niet weten.”

Joshua’s kliniek duurt een week tot tien dagen. In het begin trok hij er twee weken voor uit, maar dat bleek niet vol te houden. Wat het werk vermoeiend maakt, is onder meer het grote aantal patiënten. “Er zitten dikwijls honderden mensen te wachten. Je kunt je niet laten opjagen. Maar je wil mensen ook niet teleurstellen. Vaak hebben ze 30, 40 kilometer gelopen om te komen.” Daarnaast is het belangrijk rustig te blijven. “Mensen zijn vaak bang voor de tandarts, dus je moet ze op hun gemak stellen.” En omdat hij voortdurend dezelfde bewegingen uitvoert, is het fysiek ook zwaar. Na elke kliniek heeft Joshua een tenniselleboog.

Hij kan wel merken dat zijn inspanningen effect hebben. Als mensen na een jaar terugkomen, ziet hun gebit er doorgaans beter uit dan voorheen. Dan hebben de voorlichtingspraatjes, de foldertjes en de pakketjes met gratis tandenborstels, tandpasta en mondwater hun werk gedaan. Maar omdat de kliniek steeds meer bekendheid krijgt en er nog elk jaar nieuwe mensen bereikt worden, blijft het totale aantal extracties en vullingen vooralsnog gelijk.

Het idee om broodjes uit te delen, heeft Joshua overgenomen van zijn moeder. Die deelde vroeger voedselpakketten uit aan tuberculosepatiënten en hun gezinnen. In de tandheelkundeboeken is er niets over het nut van zo’n stevige maaltijd te vinden. Joshua merkt echter dat zijn werkwijze inmiddels door anderen wordt overgenomen. De tandartsen die hem tijdens de kliniek assisteren, nemen zijn ideeën mee terug naar hun eigen dorp en beginnen daar op bescheiden schaal ook klinieken op te zetten.

Leven op twee continenten

Waar hij de energie vandaan haalt? Ach, voor Joseph Joshua is het haast vanzelfsprekend. “Je doet het uit liefde”, schokschoudert hij. “Niet voor jezelf, maar om het leven van iemand in Zuid-Afrika te verbeteren.” Het voorbeeld van zijn moeder, die vroeger met voedselpakketten langs de huizen ging, heeft een onuitwisbare indruk op hem gemaakt. Nu is zijn moeder met haar zeventig jaar de drijvende kracht achter Joshua’s tandartskliniek.

In Nederland kan Joshua altijd een beroep doen op de medewerkers van zijn tandartspraktijk in Hoorn. Iedereen helpt inpakken als er weer eens een partij gratis tandenborstels of tandpasta is binnengekomen. Veel cliënten uit Hoorn ondersteunen het project via de collectebus die op de ontvangstbalie staat of via het speciale bankrekeningnummer.

Waar hij behoefte aan heeft, is iemand die hem kan helpen met de administratieve rompslomp van het verschepen van goederen. Laatst moest hij nog een half jaar wachten op een container die in de haven van Kaapstad werd vastgehouden. Verder kan hij altijd meer tandartsen en meer instrumenten gebruiken. “Instrumenten heb je nooit genoeg. De vrijwilligers zijn de hele dag bezig met schoonmaken. De autoclaaf staat aanhoudend te stomen om instrumenten te steriliseren.” Hoe meer tandartsen en instrumenten, hoe meer mensen er geholpen kunnen worden.

Joshua is blij met zijn leven op twee continenten. “Had ik nog in Zuid-Afrika gewoond, dan had ik dit nooit kunnen doen. In Zuid-Afrika moet een tandarts veel harder werken om een bestaan te kunnen maken. Ik werk nog steeds vijf dagen per week, terwijl de meeste tandartsen in Nederland maar drie of vier dagen per week werken. Maar daardoor kan ik zoveel meer terugploegen.” Hij is ook blij met de giften die hij krijgt. “Mensen hier denken misschien dat 5 euro niet veel is, maar ik kan er daar een hele doos handschoenen voor kopen. Al die kleine beetjes maken een enorm verschil.”

 

De volgende kliniek vindt plaats van 6 t/m 18 augustus 2018. U kunt dit project steunen via bankrekeningnummer: NL25 RABO 0191278270 t.n.v. Stichting Nieuwe Steen, Hoorn.

 

Buro: IG
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top