Die naweek was vir sommige ’n historiese oomblik in Suid-Afrikaanse geskiedenis toe 49 Afrikaners, insluitend gesinne met kinders, op Sondagaand 11 Mei 2025 vanaf die OR Tambo Internasionale Lughawe op ’n huurvlug na die VSA vertrek het.
Hierdie groep, wat as die eerste sogenaamde Afrikaner-vlugtelinge beskou word, het van president Donald Trump se aanbod gebruik gemaak om in die VSA te gaan woon en werk, wat ’n breër plan insluit om tot 1 000 Afrikaners in 2025 te hervestig. Die vertrek het egter ’n storm van reaksies onder Suid-Afrikaners ontketen, met menings wat van ondersteuning tot skeptisisme strek.
Die Afrikaners, wat na Washington en daarna Texas toe sal reis, waar die federale kantoor vir vlugtelinghervestiging ondersteuning sal bied, het hierdie stap onderneem na ’n uitvoerende bevel wat Trump op 7 Februarie 2025 onderteken het. Die bevel klassifiseer Afrikaners as slagoffers van die Suid-Afrikaanse regering se beweerde rassediskriminasie en sluit die opskorting van Amerikaanse finansiering vir sekere Suid-Afrikaanse projekte in, deels as reaksie op die Onteieningswet en verswakkende diplomatieke bande.
President Cyril Ramaphosa het die situasie sterk gekritiseer en gesê diegene wat na die VSA vertrek, kwalifiseer nie as vlugtelinge nie. “Hulle word nie in hul land van geboorte vervolg soos mense wat werklike vlugtelingstatus verdien nie,” het hy in ’n verklaring gesê wat deur die SABC aangehaal is. Die Suid-Afrikaanse regering betoog dat polisiedata geen bewyse toon van sistematiese vervolging teen Afrikaners nie, en dat instansies soos die Menseregtekommissie voldoende strukture bied om diskriminasie aan te spreek.
[WATCH] President Cyril Ramaphosa says those enticed to go to the United States do not fit the definition of a refugee. He adds that they are not being persecuted. Ramaphosa was responding on the group of 49 white Afrikaners who have left South Africa. pic.twitter.com/7zFUOU0yfu
— SABC News (@SABCNews) May 12, 2025
Aan die ander kant het AfriForum die vertrek as ’n “ernstige aanklag” teen die ANC-geleide bestempel. Kallie Kriel, AfriForum se uitvoerende hoof, het gesê die vlugtelingskap is ’n direkte gevolg van diskriminerende rassewetgewing, “drakoniese rasseregulasies” en die Onteieningswet, wat onteiening sonder vergoeding moontlik maak. Hy het spesifiek die regering se weiering om oproepe tot geweld, soos die “Kill the Boer”-dreunsang, te veroordeel, uitgelig as ’n bydraende faktor. “Afrikaners en ander grondeienaars voel hulself in die regering se spervuur,” het Kriel bygevoeg.
Eerste #Afrikaner-vlugtelinge landuit – dít is ’n ernstige aanklag téén ANC-geleide regering - https://t.co/keotx95a4v
— AfriForum (@afriforum) May 12, 2025
AfriForum bly egter hoopvol en het aangekondig dat hulle, saam met die Solidariteit Beweging, voortgaan om selfstandige projekte te ontwikkel om ’n toekoms vir Afrikaners in Suid-Afrika te waarborg. Dit sluit die uitbreiding van veiligheidstrukture en kulturele infrastruktuur in, asook die verskerping van internasionale druk om verandering te bewerkstellig. Kriel het die persoonlike besluite van die vlugtelinge in ’n verklaring gerespekteer en beklemtoon dat AfriForum se wêreldwye netwerk kontak met Afrikaners in die buiteland sal behou om kulturele dienste te lewer.
Die publieke reaksie is diep verdeeld. Sommige Suid-Afrikaners, veral op sosiale media, het die vlugtelinge sterkte en sukses in hul nuwe lewe toegewens, met kommentaar dat dit ’n kans op ’n beter toekoms bied. Ander is skepties en glo “die gras is nie groener aan die ander kant nie”, en voorspel dat die vlugtelinge gou na Suid-Afrika sal verlang.
Solidariteit se Dirk Hermann het die vertrek as ’n “groot verlies” beskryf en die ANC se beleid oor rasvervolging, plaasaanvalle en eiendomsregonsekerheid blameer, terwyl die Vryheidsfront Plus die VSA se sanksies in die konteks van breër spanninge met die ANC gesien het.
Een van die gebruikers op X sê hulle sal nie agter diefwering en alarms, veiligheidshekke en kameras in die bed hoef te klim nie. “Hulle hoef nie ’n hek by hul slaapkamerdeur te voeg, of ’n ekstra laag slotte by hul voor- en agterdeure te voeg nie. Hulle sal nie ’n dosyn keer opstaan voordat hulle aan die slaap raak om seker te maak dat elke venster toe is, elke deur gesluit is en dat nie een staaf gedurende die dag afgesaag is nie. Hulle hoef nie wakker te lê en luister vir onbekende geluide of stemme wat in die nag weerklink nie. Hulle sal nie ’n wapen onder hul kussings hê of hul kinders op matrasse op die vloer in hul slaapkamer laat slaap nie. Hulle sal nie daar lê en bekommerd wees om die nag te oorleef nie.”
Do you know what this group WON'T be doing?
They won't have to get into bed behind burglar bars and alarms, security gates and cameras. They won't have to add a gate to their bedroom door, or add an extra layer of locks to their front and backdoors. They won't get up a dozen… pic.twitter.com/CymRUrKXSo
— My Turn - South Africa (@AliceVLAuthor) May 11, 2025
Ander meen weer dit is hoofsaaklik rassiste wat gee pad en hoop hulle kom nooit weer terug Suid-Afrika toe nie.
Wonderful! Byee Afrikaner refugees! May your American dream keep you too busy to weigh in on South Africa - no opinions, no nostalgia, no “back home in SA” this and that. Don’t @ us, don’t comment, delete your fake accounts on your way out. Who else needs a lift to ORTIA? 🕺💃👋 https://t.co/wjjGrkbKiU
— Ulrich Janse van Vuuren (@UlrichJvV) May 11, 2025
Die Departement van Internasionale Betrekkinge en Samewerking (Dirco) het ook gereageer, met woordvoerder Chrispin Phiri wat gesê het die klassifikasie van Afrikaners as vlugtelinge voldoen nie aan internasionale definisies nie. Adjunkminister Alvin Botes het op 9 Mei met Christopher Landau, die VSA se adjunkminister van buitelandse sake, gepraat om Suid-Afrika se kommer te lug, en versoek dat die VSA kriminele agtergronde van die vertrekkendes verifieer. Dit bly onduidelik of hierdie Afrikaners ooit na Suid-Afrika sal kan terugkeer.
The Ministry of International Relations and Cooperation confirms that Deputy Minister Alvin Botes held a cordial discussion with the United States Deputy Secretary of State Christopher Landau on the 9th May 2025.
The discussion follows engagements via the diplomatic channels… pic.twitter.com/1StkYyFhvM
— Chrispin Phiri 🇿🇦 (@Chrispin_JPhiri) May 9, 2025
Die historiese konteks speel ’n groot rol in die debat. Sedert 1994 het Afrikaners, wat onder apartheid bevoorreg was, ’n gevoel van kulturele en ekonomiese marginalisering ervaar, veral met regstellende aksie en die Onteieningswet wat in 2025 onderteken is. Terwyl AfriForum plaasaanvalle en kulturele uitdagings aanhaal, argumenteer die regering dat hoë misdaad alle groepe raak en nie spesifiek Afrikaners teiken nie.
Internasionaal het die kwessie aandag getrek, met kommentaar op X wat wissel van simpatie tot kritiek op Trump se motiewe. Praktiese vrae oor integrasie, taalgebruik en kulturele identiteit in die VSA bly onbeantwoord, terwyl bekommernisse groei dat verdere migrasie kan volg as die hervestigingsplan uitbrei.
Die vertrek van die 49 Afrikaners is dus nie net ’n persoonlike keuse nie, maar ’n simbool van die diepgaande sosiale en politieke spanninge in Suid-Afrika. Terwyl die toekomstige impak onseker bly, sal die debat oor hul status en die oorsake van hul vertrek waarskynlik voortduur.
Chester Missing, die bekende Suid-Afrikaanse satiriese pop, geskep en bestuur deur die buikspreker en komediant Conrad Koch, het op X gespot en gesê Amerika kry nie juis die room van die Afrikaners nie. “Julle kry dié wat so k@k was, hulle kon dit nie eers met behulp van apartheid in Suid-Afrika maak nie,” het hy gespot.
First set of Afrikaner 'refugees' leave next week. Bye bye. pic.twitter.com/hLgh36QVSo
— Chester Missing (@chestermissing) May 9, 2025
