Eskom het groot planne om Suid-Afrika se ligte te laat aanhou brand gedurende die komende winter, met ’n strategiese Winterplan 2025 wat daarop gemik is om die sukses van verlede jaar se beurtkragvrye winter te herhaal.
Die aankondiging wat Maandag 5 Mei 2025 by Megawatt Park gemaak is, wek hoop dat huishoudings en besighede hierdie winter ononderbroke krag sal geniet, mits onbeplande kragopwekonderbrekings onder 13 000 MW bly.
Eskom se uitvoerende hoof, Dan Marokane, het die Winterplan 2025-vooruitsig uiteengesit, wat bou op die merkwaardige prestasie van 2024, toe geen beurtkrag vir 153 dae toegepas is nie. Dit staan in skerp kontras met 2023, toe beurtkrag dieselfde tydperk oorheers het. “Ons plan is ambisieus, maar realisties,” het Marokane gesê. “In die ergste geval, as onbeplande onderbrekings 15 000 MW bereik, sal ons hoogstens 21 dae van fase 2-beurtkrag implementeer oor die 153 dae van die winter.”
South Africa relies on a stable and dependable power system - essential not only for everyday life but also for economic growth, business continuity, and the well-being of all citizens.
As we enter the winter months, Eskom remains unwavering in its commitment to ensuring a… pic.twitter.com/dnwZrUtz4O
— Eskom Hld SOC Ltd (@Eskom_SA) May 5, 2025
Die nutsmaatskappy se optimisme spruit uit verbeterde operasionele prestasie, hoër vlakke van beplande instandhouding, en die byvoeging van nuwe kragopwekkingskapasiteit. Sedert Mei 2023 het Eskom onbeplande onderbrekings met 4,5 GW verminder, van 18 GW tot 13,5 GW in April 2025. In die somer van 2024/25 was die gemiddelde onbeplande onderbrekings 12,5 GW, beter as die voorspelde 13 GW. Vir die komende winter verwag Eskom dat hierdie syfer tussen 13 GW en 15 GW sal bly, ’n verbetering teenoor 2024 se voorspelling van 14–17 GW.
Meer beplande instandhouding is ’n hoeksteen van die plan.
Tussen September 2024 en Maart 2025 het die gemiddelde instandhouding 14,5% bereik, ’n toename van 2,7% teenoor 2023. Van 1 tot 24 April 2025 was 7 164 MW, of 15,32% van totale kapasiteit, onder beplande instandhouding – ’n 3,8% styging vergeleke met dieselfde tydperk in 2024. Hierdie proaktiewe aksies is ontwerp om die betroubaarheid van Eskom se kragvloot te versterk tydens die winter se hoë aanvraag.
Eskom and Government are working hard to secure a stable electricity supply for all. Our power stations are performing better and with improved staff morale, we're committed to keeping the power grid running 365 days a year.#PoweringSA pic.twitter.com/1eR5k1h9ay
— Eskom Hld SOC Ltd (@Eskom_SA) May 6, 2025
Nuwe kapasiteit speel ook ’n deurslaggewende rol. Kusile se Eenheid 6, wat op 23 Maart 2025 aan die netwerk gesinchroniseer is, lewer reeds 800 MW en sal teen September 2025 volledig operasioneel wees. Medupi se Eenheid 4, wat in 2021 deur ’n ontploffing beskadig is, sal teen einde Mei 2025 weer in werking wees en nog 800 MW byvoeg. Koeberg se Eenheid 2 het in Desember 2024 diens hervat, en meer as 900 MW bygedra, terwyl Eenheid 1 goedkeuring ontvang het vir ’n 20-jaar-verlenging van operasionele lewe.
Die somermaande van 2024/25, toe onverwagte fase 6-beurtkrag geïmplementeer is, het belangrike lesse opgelewer. Hoë vlakke van beplande instandhouding, hoewel noodsaaklik, het tydelike kwesbaarheid veroorsaak, met sommige eenhede langer as beplan buite werking. Onverwagte teenspoed en skielike verliese van opwekkingseenhede het die stelsel verder onder druk geplaas. Boonop het reën en minder sonlig in die noorde die bydrae van sonkrag verminder, wat groter afhanklikheid van Eskom se netwerk beteken het.
Eskom’s Winter 2025 power system outlook: Loadshedding is expected to be avoided provided unplanned maintenance remains below 13GW. pic.twitter.com/fdVrqDK2qw
— Eskom Hld SOC Ltd (@Eskom_SA) May 5, 2025
Eskom wil dié uitdagings met ’n datagedrewe benadering aanpak. Hulle opwekkingsherstelplan fokus op operasionele dissipline en versnelde herstelinisiatiewe om vertragings te verminder.
Die minister van energie, Kgosientsho Ramokgopa, het ook die publiek gevra om elektrisiteit spaarsamig te gebruik en onwettige verbindings, wat netwerkoorlading veroorsaak, aan te meld. “Beladingvermindering is ’n veiligheidsmaatreël om toerusting en lewens te beskerm,” het hy beklemtoon.
Finansieel is daar ook lig aan die einde van die tonnel. Eskom verwag ’n wins van meer as R10 miljard vir die 2024/25-boekjaar, hul eerste in agt jaar, deels te danke aan operasionele stabiliteit en die regering se skuldverligtingspakket.
Strukturele hervormings, soos die skeiding van Eskom in opwekking, transmissie en verspreiding, vorder, met die Nasionale Transmissiemaatskappy van Suid-Afrika (NTCSA) reeds wettig geskei. Die installering van 880 000 slimmeters ondersteun verder kragbeheer en die integrasie van hernubare energie.
Ten spyte van hierdie vordering bly daar risiko’s, soos vlootbeskikbaarheid en ’n hoë winteraanvraag. Met ’n stewige plan en lesse uit die verlede is Eskom egter vasbeslote om Suid-Afrika hierdie winter warm en verlig te hou. Die land hou duim vas dat hierdie belofte waar word.
