"De kroket is de Nederlandse koning der snacks. Knapperig en romig tegelijk heeft hij een ideale constitutie," zo schrijft wijlen Johannes van Dam in zijn onvolprezen Dedikkevandam. De kroket is in Nederland alomtegenwoordig. Het is dan ook niet verwonderlijk dat je op vrijwel ieder Nederlands station even een kroketje uit de muur kunt trekken. Ook zo’n Nederlands verschijnsel: de automatiek. Achter tal van kleine glazen loketjes kijk je of je favoriete snack beschikbaar is, je gooit wat munten in een gleuf en voilà: trek het glazen luikje open en genieten maar. Maar niet alleen op stations bij Smullers, ook in drukke winkelstraten, bijvoorbeeld bij een snackbar van Febo, kun je je honger stillen met een kroket; de meestverkochte versie van het krokante gewrocht is die met een vulsel van rundvleesragout.
"De romige ragout," zo jubelt Johannes van Dam verder, "kan gevuld worden met bijna alle heerlijkheden die er zijn – zelfs zoete kroketten zijn mogelijk. Het is een ideale snack, een voorgerecht, een kleine hongerstiller, die zowel keurig met mes en vork te eten is, op een boterham met een takje gefrituurde peterselie, als uit de muur en uit de hand."
Er zijn tegenwoordig ook tegengeluiden te horen, omdat de kroket tot de grote familie van het junkfood gerekend wordt. Maar toen bijvoorbeeld een paar jaar geleden geluiden opgingen om de kroket uit de kantines te weren – de werknemers werden te dik – duurde het niet lang voordat er actiecomité’s met de naam: "Red de kroket!" ontstonden. In Amstelveen maakte toen nog gemeenteraadslid Jan-Peter Balkenende (later premier) zich onsterfelijk door de zgn. "krokettenmotie" in te dienen. Wanneer een vergadering van de gemeenteraad tot na tien uur ’s avonds zou duren, zouden de magen van de aanwezigen wel gaan knorren en dus zou een kroketje er wel ingaan. Zo gezegd zo gedaan. Wie nu via de lokale televisie wel eens een vergadering van deze gemeenteraad volgt, ziet dan ook na tien uur ’s avonds allemaal mensen met een kroket in het hoofd: geen gezicht, maar dat terzijde.
Al is de kroket in Nederland alomtegenwoordig, dat betekent niet dat het een exclusieve Nederlandse uitvinding is. Aan de Vlaamse kust heerst de niet te versmaden garnalenkroket, een monument, en in menig Spaanse keuken staan de croquetas te borrelen in de olie. In Engeland kun je kaaskroketten eten en in Italië crocchette. "Maar in één ding zijn we in Nederland uniek," aldus weer Johannes van Dam, "we eten ze uit de hand, op straat, en vooral uit de automatiek, die alleen bij ons nog furore maakt."
Uniek – bij mijn weten – is dat er nu in Amsterdam ook een heus krokettenrestaurant is geopend. Wie de weg naar de Danziger kade bij de Houthavens weet te vinden – of daar in de buurt gewoon moet werken – vindt er krokettenrestaurant De Wilde Kroket. Inderdaad, alleen maar gerechten met kroketten. Vader en zoon Poppelaars, die al jaren thuis garnalenkroketten maakten, waren van mening dat je meer met kroketten kon doen, en dus verzonnen ze tal van variaties. Op de kaart van het nuchter maar sfeervol ingerichte restaurant staan kroketten met een vulsel van Hollandse garnalen, Thaise gamba’s, mosselen en dorade, hamburgervlees, en rendang (Indonesisch stoofvlees). Er zijn vegetarische varianten (Indiase groenten kurma, zongedroogde tomaten en geitenvlees), en er zijn kroketten met namen als "vietnamese waterbuffel" of "Het lelijke Aziatische eendje". Dat moest natuurlijk geprobeerd worden en zeker voor eens een keer wat anders is dit restaurant een aanrader. Zelf koos ik voor een mosselkroket en mijn disgenoten voor een rendangkroket en een vegetarische indiase kroket. Met brood en de royale toevoeging van salade waren wij alle drie tevreden over dit experiment. Jammer dat Johannes van Dam het niet meer kan jureren. Hij zou het initiatief zonder meer hebben toegejuicht.
Mosselkroketten
