Wees voorzichtig met vuurwerk! (Foto: Peter van der Sluijs, Wikimedia Commons)

Het afsteken van consumentenvuurwerk met Oud en Nieuw behoort in Nederland tot het “immaterieel cultureel erfgoed”. Deze traditie komt echter steeds meer ter discussie te staan.

“Tijdens de jaarwisseling eindigen jaarlijks bijna 500 mensen op de spoedeisende hulp, raken 200 ogen beschadigd, valt gemiddeld één dode per jaar en worden zo’n 11.000 incidenten geregistreerd. Daarmee is het op veel plaatsen in Nederland het onveiligste feest van het jaar”, constateerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid in een begin december verschenen rapport. Daar komt volgens de Onderzoeksraad nog eens bij dat particulieren en gemeenten jaarlijks door vuurwerkincidenten voor vele miljoenen euro’s materiële schade lijden. De Onderzoeksraad pleit dan ook voor een algeheel verbod op vuurpijlen en knalvuurwerk.

Andere argumenten tegen het jaarlijkse knalfestijn zijn de overlast voor het milieu, voor huisdieren en wilde dieren en voor mensen die schrikken van al die harde knallen. Tussen 25 december 2017 en 2 januari 2018 zijn er bij het Meldpunt Vuurwerkoverlast, een initiatief van 30 lokale GroenLinksfracties, 51.850 meldingen binnengekomen.

Dit alles weerhoudt de meeste Nederlanders er niet van om vuurwerk af te steken. Nederlanders hebben eind 2017 opnieuw ongeveer 68 miljoen euro aan vuurwerk uitgegeven, net als vorig jaar.

Even dreigde het feest door de regen en de harde wind letterlijk in het water te vallen. Maar rond middernacht viel het weer op de meeste plaatsen in Nederland mee. Naast het afsteken van vuurwerk “voor de eigen deur” (waarbij buren elkaar op straat gelukkig nieuwjaar wensen) werden er in verschillende steden ook centrale vuurwerkshows gehouden, onder meer in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.

De afgelopen jaren deden zich in Nederland tijdens de nieuwjaarsnacht nogal eens relletjes voor. Daarbij gebeurde het regelmatig dat vertegenwoordigers van de politie en andere hulpdiensten, zoals brandweerlieden en ambulancepersoneel, bij hun werk gehinderd en zelfs bedreigd werden. Volgens een woordvoerder van de politie is de jaarwisseling in Nederland dit keer “beheersbaar” verlopen. Het aantal incidenten lag 17 procent lager dan vorig jaar (5930 tegenover 7126) en de incidenten waren over het algemeen minder ernstig van aard. Het aantal aanhoudingen daalde met 22 procent (van 488 naar 382). Het geweld tegen politie en andere mensen met een publieke taak nam eveneens af (met 77 en 43 procent). Onder meer door een goede voorbereiding (bestrijden van de handel in illegaal vuurwerk) en de inzet van een groot aantal politiemensen, verliep de jaarwisseling dit keer veel rustiger.

Er zijn echter meer slachtoffers gevallen dan vorig jaar. In Swifterbant is er al zaterdag 30 december een man overleden doordat het vuurwerk dat hij afstak, onmiddellijk ontplofte. Vermoedelijk ging het om illegaal zwaar vuurwerk. Officieel mag er in Nederland alleen vuurwerk worden afgestoken tussen 31 december, 18.00 uur, en 1 januari, 02.00 uur.

Het Oogziekenhuis Rotterdam meldde op 1 januari dat er tijdens de nieuwjaarsnacht acht vuurwerkslachtoffers met oogletsel waren binnengebracht (“8 patiënten, 10 ogen”, kopten verschillende media). Zes van hen hebben blijvend letsel opgelopen: verminderd zicht dan wel ogen die uiteindelijk volledig blind worden en mogelijk zelfs verwijderd moeten worden. Drie slachtoffers waren omstander en zijn geraakt door rondvliegend vuurwerk. De ervaring leert dat er tijdens de eerste dagen van het nieuwe jaar altijd nog patiënten van elders verwezen worden; het aantal slachtoffers zal dus zeker nog verder oplopen.

Het Vuurwerkmanifest, een initiatief van artsen die een algeheel verbod op consumentenvuurwerk bepleiten, is sinds 2015 door 1200 organisaties en 51.500 particulieren ondertekend.

Zo’n verbod is er echter nog niet en politie en gemeenten hebben al aangegeven dat een algeheel verbod ook moeilijk te handhaven zou zijn; dat zou enorm veel politie-inzet vergen. Voorlopig moeten gemeenten dus op zoek naar andere manieren om de jaarwisseling zo veilig mogelijk te laten verlopen. In sommige steden zijn in overleg met de bewoners “vuurwerkvrije zones” ingesteld. Ook professionele vuurwerkshows, zoals die bij de Erasmusbrug in Rotterdam, moeten helpen om slachtoffers en schade te beperken.