Hackers van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Nederlandse inlichtingendienst, hebben sinds de zomer van 2014 kunnen meekijken met het computernetwerk van de Russische hackersgroep Cozy Bear. De dienst beschikte daardoor over cruciale informatie over de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016. Dat hebben de Volkskrant en Nieuwsuur donderdag 25 januari op basis van uitvoerig onderzoek bekendgemaakt.
Cozy Bear valt sinds 2010 wereldwijd overheden, energiebedrijven en telecombedrijven aan. In een periode die minimaal een jaar en maximaal 2,5 jaar heeft geduurd, kon de AIVD zien hoe de Russen binnendrongen bij onder meer het Witte Huis, het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse zaken en het dagelijkse bestuur van de Democratische Partij. Door een bewakingscamera in de werkruimte van Cozy Bear over te nemen, konden de Nederlandse hackers zelfs foto’s maken van iedereen die het vertrek in- en uitging.
De AIVD seinde onmiddellijk zijn Amerikaanse collega’s in. Vervolgens legde de FBI contact met de Democratische Partij, maar daar werd de waarschuwing maandenlang genegeerd. Ondertussen konden de hackers van de AIVD zien hoe er tienduizenden e-mails en bestanden van de partijtop van de Democraten weglekten. Pas later zou de ernst van deze diefstal duidelijk worden. De onthullingen op basis van deze documenten zouden in de laatste maanden van de verkiezingscampagne van Hillary Clinton via WikiLeaks naar buiten worden gebracht en schade aanbrengen aan Clintons toch al wankele positie. Ook Clintons partijgenoot, president Barack Obama, onderschatte de risico’s. Of het alleen de gelekte e-mails zijn die Clinton de verkiezingsoverwinning hebben gekost, valt niet met zekerheid te zeggen. Maar wel is duidelijk dat de Amerikanen zichzelf een hoop problemen hadden kunnen besparen als ze sneller in actie waren gekomen.
Donald Trump heeft Russische inmenging in de verkiezingscampagne altijd ontkend. Dat zou de glans van zijn eigen overwinning wegnemen. Het zou ook gênant zijn, omdat hij zich herhaaldelijk positief over Rusland en specifiek president Poetin heeft uitgelaten. Volgens de Volkskrant en Nieuwsuur zijn deskundigen in Nederland én de Verenigde Staten het er echter over eens dat de Nederlandse hackers cruciaal bewijs hebben geleverd dat de Russen de Amerikaanse verkiezingsstrijd hebben beïnvloed. Inmiddels is de FBI een onderzoek gestart, dat nu onder leiding staat van speciaal aanklager Robert Mueller.
Dat Trump de inmenging steeds weer ontkende en de professionaliteit van de Amerikaanse inlichtingendiensten openlijk in twijfel trok, was voor de inlichtingendiensten aanleiding om zelf informatie te lekken. Er werd gezinspeeld op een “westerse bondgenoot” die de Amerikanen van belangrijke informatie had voorzien. “Not done”, vindt men in Zoetermeer (waar de AIVD gevestigd is) en Den Haag. “Verraad.” De AIVD en MIVD zijn sindsdien een stuk terughoudender geworden met het uitwisselen van informatie. Het aantreden van Donald Trump als president heeft de verhoudingen er niet beter op gemaakt.
Premier Mark Rutte heeft de onthullingen over de bevindingen van de AIVD gebruikt om te pleiten voor uitbreiding van de bevoegdheden van de Nederlandse inlichtingendiensten. Daarmee hield hij een pleidooi voor de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel de “sleepwet” genoemd, die op 11 juli 2017 is aangenomen.
De Wiv is omstreden. Tegenstanders vatten de veranderingen die de wet teweegbrengt, zó samen:
|
(Bron: Sleepwet.nl)
Op 21 maart 2018, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen, vindt er een raadgevend referendum over de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv) plaats.
Buro: IG