Deze week is het precies honderd jaar geleden dat de Zuiderzeewet werd aangenomen. Tót die tijd bestond een groot deel van het Nederlandse landoppervlak zoals we dat nu kennen, nog uit water. De Zuiderzeewet was het startschot voor de aanleg van “nieuw land”.

In 1927 werd begonnen met de aanleg van de Afsluitdijk. Deze “sloot” letterlijk de Zuiderzee “af” en maakte er een meer van: het IJsselmeer. Daardoor zou er een einde komen aan de vele overstromingen in het gebied. Het “nieuwe land” zou vooral gebruikt worden als landbouwgrond, om voedselschaarste, zoals tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), in de toekomst te voorkomen.

Tussen 1930 en 1968 werden er vier polders drooggelegd: de Wieringermeer (1930; 20.000 ha), de Noordoostpolder (1942; 48.000 ha), Oostelijk Flevoland (1957; 54.000 ha) en Zuidelijk Flevoland (1968; 43.000 ha). In de plannen van ir. Cornelis Lely (1854-1929) stond nóg een polder, de Markerwaard, maar die bleek eind jaren zestig niet meer nodig. De dijk lag er toen al; zo is het Markermeer ontstaan.

Demografie

Honderd jaar later nemen de IJsselmeerpolders bijna 5 procent (1600 vierkante kilometer) van het Nederlandse landoppervlak in beslag. Omdat het gebied bestemd was voor landbouw en 80 procent van de grond nog steeds in gebruik is als landbouwgrond, is het in vergelijking met de rest van Nederland dunbevolkt. In de uitgestrekte IJsselmeerpolders woont slechts 2,3 procent van de Nederlandse bevolking. De polder die het laatst werd aangelegd, Zuidelijk Flevoland, heeft echter een ander karakter. In de jaren zestig werd namelijk besloten dat hier grote steden moesten komen om de “verstedelijkingsdruk” in de Randstad te verlichten. Inmiddels woont 66 procent van de inwoners van de IJsselmeerpolders in de twee grote steden: Lelystad (vernoemd naar de ontwerper van de Zuiderzeewet) en Almere.

Sluiting van het Vlietgat op 28 mei 1932: voltooiing van de Afsluitdijk, Zuiderzee is definitief IJsselmeer geworden

De gemiddelde leeftijd lag in de IJsselmeerpolders lange tijd lager dan in de rest van Nederland. Toen de nieuwe boerderijen werden opgeleverd, waren er jonge boeren nodig die van aanpakken wisten en die in staat waren om, als ware pioniers, iets uit niets te scheppen. De nieuwe steden Lelystad en Almere trokken vooral jonge gezinnen met kinderen aan die de overbevolkte Randstad wilden ontvluchten. Nu is het beeld min of meer gelijkgetrokken met de rest van Nederland, al wonen er in de Noordoostpolder en de Flevopolders nog steeds iets meer kinderen en minder 65-plussers. De eerste polder die werd opgeleverd, de Wieringermeer, bestaat inmiddels al wat langer en dat is terug te zien in de demografie: deze polder telt een relatief hoog aantal 65-plussers.

Op 22 maart werd het Afsluitdijk Wadden Center geopend. Hier vind je een interactieve tentoonstelling over onder meer het Unesco Werelderfgoed Waddenzee, het IJsselmeergebied en de Afsluitdijk. Ook wordt er een beeld gegeven van toekomstige waterbouwkundige en andere vernieuwende projecten in dit gebied.

Akkerbouw

De IJsselmeerpolders zijn goed voor 6 procent van de Nederlandse landbouwgrond. Zoals ir. Lely al had voorspeld, is de kleibodem in het gebied uitermate vruchtbaar. De opbrengst uit landbouw ligt er dan ook hoger dan elders in het land. Landbouwbedrijven zijn er ook vaak groter: gemiddeld 66,5 hectare in Zuidelijk Flevoland tegenover gemiddeld 31,9 hectare elders. En terwijl in de rest van Nederland ongeveer de helft van alle landbouwgrond gebruikt wordt voor de veeteelt, wordt in de IJsselmeerpolders 70 procent van de landbouwgrond gebruikt voor akkerbouw, met name aardappelen, tarwe, suikerbieten en zaai-uien.

Voor de vissersbevolking die vroeger rond de Zuiderzee woonde, was de aanleg van de Afsluitdijk en de IJsselmeerpolders natuurlijk fataal. In de jaren tachtig kwam nog maar 2 procent van de opbrengst van de visserij in Nederland uit dit gebied.

• Bron: CBS
• Foto’s: www.100jaarzuiderzeewet.com