IDFA programmeert drie Zuid-Afrikaanse documentaires

  • 0

Vandaag gaat de 31e editie van IDFA van start, het International Documentary Film Festival Amsterdam. Met zo’n 270 verschillende films op 14 locaties is IDFA hét evenement voor liefhebbers van bijzondere documentaires. Dit jaar zijn er op het festival drie bijdragen uit of over Zuid-Afrika te zien. 

IDFA bestaat al sinds 1988. Het is het grootste documentaire filmfestival ter wereld. IDFA probeert altijd documentaires te programmeren die filmisch belangwekkend of vernieuwend zijn, die relevant zijn voor de huidige maatschappij en die de kijker ertoe brengen na te denken, te discussiëren en vragen te stellen. Tijdens het festival, dat elk jaar in november wordt gehouden, worden verschillende prijzen uitgereikt, en vanaf dit jaar is IDFA een “Oscar qualifying festival”: de winnaar van IDFA’s Feature-Length Competition komt automatisch op de longlist voor de Oscar voor beste lange documentaire.

Vanaf dit jaar heeft IDFA een nieuwe artistiek directeur, de oorspronkelijk uit Syrië afkomstige Orwa Nyrabia. Onder zijn leiding wordt een aantal veranderingen doorgevoerd. Zo krijgt IDFA een overzichtelijker programma, met minder films (d.w.z. minder dan de ruim 300 die inmiddels gebruikelijk waren!) en een strengere selectie, meer gesprekken en meer aandacht voor gender, diversiteit en regio’s die tot dusver slecht gerepresenteerd waren.  

The State Against Mandela and the Others 

Er zijn dit jaar tijdens IDFA drie documentaires uit of over Zuid-Afrika te zien. Het meest prominent is The State Against Mandela and the Others van de Franse filmmakers Nicolas Champeaux en Gilles Porte (105 min.). Deze film beleeft op IDFA zijn Nederlandse première; landwijd gaat de film op 5 december in roulatie.

Camera’s waren er niet te vinden in de rechtszaal toen Nelson Mandela en negen andere beklaagden in 1964 werden veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Wel liep er constant een geluidsrecorder mee. Regisseurs Nicolas Champeaux en Gilles Porte zagen de onbenutte mogelijkheden van die 256 uur aan audio en maakten er een levendige terugblik op de tijd van apartheid mee. De ondervragingen worden niet alleen kracht bijgezet door middel van animaties in grauwe, soms abstracte krijtschetsen, maar ook door interviews met direct betrokkenen, die het beruchte Rivoniaproces via een koptelefoon opnieuw beleven.

Met zijn afwisseling tussen archiefbeelden, animaties en gesprekken met onder anderen Winnie Mandela en David Yutar, zoon van aanklager Percy Yutar, geeft The State Against Mandela and the Others een geschiedenisles die je onmogelijk uit een boek kunt halen. Al is het maar om de kleinerende intonatie van de aanklager te kunnen horen tegenover de kalme, weloverwogen toon van de beschuldigden. Het proces is ruim vijftig jaar oud, maar nu dichterbij dan ooit.

Op basis van het audio-archief maakten Porte en Champeaux ook de virtual reality-ervaring Accused no. 2: Walter Max Sisulu, te zien op de IDFA DocLab-expositie in de Brakke Grond.

Everything Must Fall 

Toen in 2015 Zuid-Afrikaanse universiteiten hun tarieven verhoogden, brak er aan de Universiteit van de Witwatersrand (Wits) in Johannesburg een aanvankelijk vreedzaam protest uit. #feesmustfall werd de slogan van een strijd om studeren betaalbaar te houden en te voorkomen dat de zwarte, minder kapitaalkrachtige bevolking uit het onderwijssysteem zou vallen. Ook vóór de verhoging was er al sprake van evidente armoede: duizend vooral zwarte studenten waren elke dag afhankelijk van de voedselbank.

Enkele betrokkenen, waaronder vier prominente studentenleiders, vertellen in de 85 minuten durende documentaire Everything Must Fall over hun rol in de opstand, die grimmiger werd toen het universiteitsbestuur, niet in staat om het protest in de kiem te smoren, het besluit nam om een omvangrijke politiemacht in te schakelen. Aan de hand van een dag-tot-dagrecapitulatie, waarin veel beelden van het werkelijke strijdtoneel zijn verwerkt, toont regisseur Rehad Desaiover hoe de strijd escaleert en ook binnen de universiteitsstaf verdeeldheid zaait. Naast ontzetting en woede klinkt in alle getuigenissen ook een diepgevoeld verlangen om af te rekenen met traditionele machtsverhoudingen en fundamentele ongelijkheid op het gebied van gender en ras. De roep om vrij toegankelijk, gedekoloniseerd onderwijs klinkt steeds luider.

Scenes From A Dry City

Miljoenenstad Kaapstad kampt met watergebrek vanwege de aanhoudende droogte in de Zuid-Afrikaanse provincie West-Kaap. Het peil in de waterreservoirs van de stad daalt gestaag, het watergebruik wordt streng aan banden gelegd. Gevreesd wordt voor “Day Zero”, de dag waarop de kraan wordt dichtgedraaid. “We kunnen mensen niet meer vragen om geen water te verspillen, we moeten ze nu dwingen”, zegt de burgemeester van de stad.

In twaalf minuten belicht de film van François Verster en Simon Wood de watercrisis vanuit verschillende perspectieven: illegale autowassers, demonstranten tegen de privatisering van de watervoorziening, christenen die massaal om regen bidden of golfspelers op een frisgroene baan. Daartussendoor  beelden van de droogte in het stuwmeer en van kanalen en goten waar een steeds smaller wordend stroompje water door kabbelt. Het camerawerk en de droneshots zijn prachtig. Deze commentaarloze film geeft niet alleen een beeld van een hoogst urgent probleem, maar ook van de rassenongelijkheid en welvaartsverschillen binnen de Zuid-Afrikaanse samenleving.

  • Foto voorpagina: Alon Skuy (Everything Must Fall)
Buro: IG
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top