Knuffelcontact & waterwappie: Het taaljaar 2021 in tien woorden

  • 0

Knuffelcontact & waterwappie: De kracht van nieuwe woorden
Vivien Waszink en Veronique de Tier
Instituut voor de Nederlandse Taal/Scriptum, 2021
ISBN: 978 94 6319 244 6

Een boek over de nieuwe woorden van een jaar geeft ook een inkijkje in de gebeurtenissen van dat jaar. Dat is zeker terug te vinden in het boek Knuffelcontact & waterwappie: De kracht van nieuwe woorden van taalkundigen Vivien Waszink en Veronique de Tier.

C-woord

Ook in 2021 overheerst het c-woord. Met corona is een schat aan woorden onze taal binnengekomen: coronakapsel, coupe corona, raamdez-vous, de thuizenaar en de pasjesmaatschappij. Allemaal woorden gevormd in tijden van corona.

In tienhoofdstukken nemen de taalkundigen Vivien Waszink en Veronique de Tier je mee door het jaar. Heel strikt zijn woorden niet in het jaar af te bakenen. Veel woorden zijn al van voor 2021, of bestaande woorden krijgen een nieuwe betekenis.

........

In tienhoofdstukken nemen de taalkundigen Vivien Waszink en Veronique de Tier je mee door het jaar. Heel strikt zijn woorden niet in het jaar af te bakenen. Veel woorden zijn al van voor 2021, of bestaande woorden krijgen een nieuwe betekenis.

.........

Nieuwe woorden

De meeste nieuwe woorden zijn samenstellingen van bestaande woorden of (letterlijke) vertalingen. Zelden zijn het spiksplinternieuwe woorden. Dat onze maatschappij overheerst wordt door Engelse woorden, zeker in bepaalde sectoren als de IT, staat buiten kijf. Gelukkig zijn er ook nog andere talen die het Nederlands beïnvloeden, zoals het Noors en Zweeds.

Sommige woorden weten op een verbazingwekkende manier het Nederlands binnen te dringen. Vliegschaamte is bijvoorbeeld een letterlijke vertaling uit het Zweeds en duidt op een schaamte om te vliegen als er juist goede, duurzamere alternatieven zijn.

Schaamte

Over schaamte gesproken, een hele trits schaamtes komt voorbij, zoals bezorgschaamte (dat je veel pakjes laat bezorgen) of sneakerschaamte (schaamte omdat je sneakers draagt terwijl het gezien je leeftijd eigenlijk niet meer past). Soms ook in combinatie met corona, zoals hamsterschaamte (schaamte om te hamsteren) en wc-rolschaamte (de neiging van veel mensen om heel veel toiletrollen te kopen aan het begin van de corona-epidemie) of hoestschaamte (als je achteloos hoest in het bijzijn van anderen).

Veel activiteiten zoals wandelen krijgen door covid nieuwe aandacht en bijbehorende woorden voor een lange wandeling (lawa), een korte wandeling (kowa) of een wandeling met de hond (howa). De vele variaties met dingen die je op gepaste afstand kan doen vanaf het balkon met je buren, de balkonversatie of balconversatie. Allemaal creatieve uitingen.

Registreren en verzamelen

Wat Vivien Waszink en Veronique de Tier ook laten zien is dat zij als wetenschappers woorden registreren en verzamelen. Zij zullen zelf geen nieuwe woorden bedenken. Soms komt er een verzoek bij het Instituut voor de Nederlandse Taal binnen om een passender woord voor iets te vinden. Daar kunnen ze niet aan voldoen, schrijven de taalkundigen. Gelukkig zijn er veel creatievelingen in de media, onder politici zelf of zelfs bij de overheid. Een andere kweekvijver voor nieuwe woorden zijn de sociale media.

.........

Ook op Twitter en Facebook verschijnen regelmatig nieuwe woorden. Ze zullen het woordenboek in veel gevallen nooit halen omdat ze daarvoor te snel al niet meer gebruikt worden. Ze halen wel het Woordenboek van Nieuwe Woorden. Hierin staan nieuwe woorden. Het woordenboek is sinds november ook online te vinden. Elke maand wordt de lijst aangevuld met nieuwe woorden. Een feest voor de taalliefhebber om even door te nemen; neem gerust een kijkje op neologismen.ivdnt.org.

...........

Ook op Twitter en Facebook verschijnen regelmatig nieuwe woorden. Ze zullen het woordenboek in veel gevallen nooit halen omdat ze daarvoor te snel al niet meer gebruikt worden. Ze halen wel het Woordenboek van Nieuwe Woorden. Hierin staan nieuwe woorden. Het woordenboek is sinds november ook online te vinden. Elke maand wordt de lijst aangevuld met nieuwe woorden. Een feest voor de taalliefhebber om even door te nemen; neem gerust een kijkje op neologismen.ivdnt.org.

Onlinewereld

De sociale media krijgen net als politiek, lifestyle, natuur en milieu een eigen hoofdstuk. De onlinewereld is de wereld van de hashtag (#), de gravinfluencer en de boomers. – allemaal aanduidingen die in de onlinewereld begonnen zijn en soms doordringen in de wereld buiten internet, de offlinewereld.

De hashtag verwijst naar Twitter en maakt het voor gebruikers makkelijk om snel tweets rond een bepaald onderwerp te vinden. De gravinfluencer is gravin Eloise van Oranje die veel volgers heeft en daarmee een influencer is. Een boomer is iemand met ouderwetse denkbeelden of conservatieve opvattingen. Je kunt zo iemand ook Karen noemen, vertellen Vivien Wasink en Veronique de Tier erbij.

Karen is in Amerika een zeurende witte vrouw uit de middenklasse die er nogal conservatieve of racistische opvattingen op nahoudt. In de Nederlandse onlinewereld kom ik zelf ook de naam Gerda tegen, omdat Karen in Nederland een veel minder gangbare naam is voor mensen van middelbare leeftijd. Dit soort ontwikkelingen bewijst de creativiteit van taalgebruikers; er wordt gewoon een Nederlands equivalent bij gezocht.

Knuffelcontact & waterwappie: De kracht van nieuwe woorden is een heel toegankelijk boek dat ook als een jaarverslag te lezen valt. Alle onderwerpen die in 2021 (en ook wel 2020) spelen, komen hierin voorbij. Het is een feest der herkenning, maar soms ook een confrontatie met hoe onze maatschappij is veranderd na de komst van het wereldwijd verspreide virus dat sinds 2020 ons leven beheerst. Daarbij is het boek vlot geschreven en leest ook voor de niet-taalkundige lekker weg. Ideaal voor als je eens op een verjaardag met een leuk weetje wilt komen. Maar dan moeten de maatregelen het wel toestaan. Of om met het boek te spreken: ijs en corona dienende.

.........

Daarbij is het boek vlot geschreven en leest ook voor de niet-taalkundige lekker weg. Ideaal voor als je eens op een verjaardag met een leuk weetje wilt komen. Maar dan moeten de maatregelen het wel toestaan. Of om met het boek te spreken: ijs en corona dienende.

...........

Verzamelen en betekenis geven

Het Instituut voor de Nederlandse taal bewijst met Knuffelcontact & waterwappie de grote waarde van het verzamelen en betekenis geven aan alle taalontwikkelingen in Nederland en België. Het boek zet je meteen aan het denken over de verschillen tussen Nederland en België.

Het is jammer dat er niet wat meer wisselwerking is tussen beide landen; sommige uitdrukkingen of woorden verdienen het om ook in Nederland te worden opgepakt. Een prachtig woord als knuffelcontact zou ook in het Noorden niet misstaan.

Nederland – België

Hopelijk bevorderen dit soort boeken de interactie tussen Nederland en België. Er zouden van mij ook wel wat media over de grens mogen denken. Netflix geeft al een voorzetje met zijn serie Undercover waarin Nederlandse en Vlaamse acteurs spelen.

En wat te denken van de literatuur. Waarom zou de Nederlandse Dichter des Vaderlands niet mogen transformeren in de Dichter des Taallands voor het hele Nederlandse taalgebied?

Bekijk de online presentatie van het boek waarin ook veel nieuwe woorden uit 2021 (en daarvoor) langskomen:

Buro: NM
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top