Die Suid-Afrikaanse Vloot het onder skoot gekom vir die aankoop van luukse voertuie terwyl die SANW-soldate in die oorloggeteisterde DRK met verouderde en swak onderhoude toerusting oor die weg moet kom.
Die DA eis antwoorde oor die vloot se aankoop van ses luukse Audi Q5 SUV’s, wat elkeen meer as R1 miljoen kos.
Die DA se woordvoerder oor verdediging en militêre veterane, Chris Hattingh, sê in ’n verklaring hierdie besluit beklemtoon die voortdurende minagting van die ernstige krisis wat die SANW in die gesig staar.
Hy sê terwyl noodsaaklike voertuie en toerusting steeds vervalle is, of verouderd bly as gevolg van beperkte fondse, gaan top amptenare voort om luuksheid vir hulself bo die basiese behoeftes van soldate op die grond te prioritiseer.
Die DA het aangekondig dat hulle parlementêre vrae sal indien om duidelikheid te kry oor:
- die regverdiging vir die aankoop van hierdie luukse voertuie terwyl soldate met hulpbrontekorte sukkel
- of die aankoop in die laaste weke van die 2024/2025-begrotingsjaar gemaak is as ’n vorm van “fiskale storting” om ongebruikte fondse uit te put
- waarom luukse voertuie verkies is bo die herstel of vervanging van noodsaaklike toerusting.
Hierdie uitspattige besteding is volgens die DA ’n voorbeeld van die voortdurende kultuur van bevoorregting, kompleet met rooi tapyte en gholfdae, terwyl gewone soldate sonder behoorlike hulpbronne moet sukkel.
Hattingh sê dit is net nóg ’n aanduiding van swak leierskap wat nie daarin slaag om Suid-Afrika en sy militêre personeel eerste te stel nie.
Kritici buite die DA, insluitend oudsoldate en kommentators, het ook opgemerk dat die SANW se operasionele kapasiteit in plekke soos die DRK al hoe meer gekniehalter word, terwyl administratiewe uitgawes, soos luukse motors, blykbaar onaangeraak bly.
Die aankoop van ses Audi’s is vir talle mense ’n bron van verontwaardiging, omdat dit luukse besteding verteenwoordig in ’n tyd van krisis vir die SANW. Die spesifieke model, oënskynlik ’n luukse weergawe van die Q5, soos die Black Edition, onderstreep die kontras tussen amptenare se gemak en soldate se tekorte.
Die Audi Q5 is ’n premium, middelgroot sportnutsvoertuig wat deur die Duitse vervaardiger Audi vervaardig word. Dit is bekend vir sy luukse gemak en gevorderde tegnologie, wat dit ’n gewilde keuse in die premiumvoertuigmark maak.
REVIEW: Upgrades to the Audi Q5 have given it a new look, a new interior and new engines. Are the changes enough to keep it at the top of the family SUV class? 🤔
Our verdict is in 👉 https://t.co/IUVETmxGmM pic.twitter.com/PApEh970Ux
— What Car? (@whatcar) March 7, 2025
In Suid-Afrika wissel die prys van die Audi Q5, afhangende van die variant. Basismodelle (soos die Q5 40 TDI Quattro) begin by ongeveer R1,1 miljoen, terwyl luukser weergawes soos die Black Edition (R1,21 miljoen) of die SQ5 TFSI (R1,54 miljoen) aansienlik duurder is. Die DA se verwysing na “meer as R1 miljoen elk” dui moontlik op ’n middel- tot hoëklasvariant, soos die 40 TFSI Black Edition, of selfs die SQ5.
Die SANW het ook in die verlede onder skoot gekom vir soortgelyke besteding. In 2019 is R20 miljoen aan luukse sedans en sportnutse vir senior offisiere bestee, terwyl militêre basisse soos Thaba Tshwane vervalle gebly het. Hierdie herhaalde patroon versterk die DA se argument dat daar ’n wanbalans in prioriteite is.
Intussen is dit algemene kennis dat SANW-soldate in die DRK met verouderde en swak onderhoude toerusting werk. Tydens gevegsoperasies in Oos-DRK het soldate gereeld gekla oor voertuie wat nie betroubaar is nie, soos Casspir- en Mamba-pantservoertuie wat nog uit die apartheidsera dateer en dikwels breek.
In Februarie 2024 is twee SANW-soldate gedood en 20 gewond in ’n mortieraanval op hul basis in die DRK. Dit het vrae laat ontstaan oor die beskikbaarheid van moderne beskermende toerusting en of die SANW voldoende voorbereid is vir sulke konflikte. Die SANW het ook ’n tekort aan gevegshelikopters en hommels wat nodig is vir verkenning en ondersteuning in digte oerwoudgebiede.
Die SANW se begroting is al vir jare onder druk, met ’n afname in reële terme. In 2023/2024 was die verdedigingsbegroting ongeveer R51 miljard, maar groot dele gaan aan salarisse (meer as 60%), wat min oor laat vir kapitaaluitgawes soos nuwe toerusting of onderhoud.
Hierdie tekorte beteken dat soldate in ’n oorlogsituasie, soos in die DRK, dikwels met ontoereikende middele moet veg, wat hul lewens in gevaar stel en die missie se sukses beperk.
Met R6 miljoen kon die SANW byvoorbeeld ekstra Ratel- of Rooikat-voertuie opgeknap het, of selfs tweedehandse militêre toerusting aangeskaf het wat direk in die DRK gebruik kon word. Een Audi Q5 se prys kan maklik ’n paar soldate se lewensreddende uitrusting dek.
