Het overlijden van de schrijver precies tien jaar geleden is de aanleiding om van 2018 een heus Claus-jaar te maken. Op verschillende manieren zal hij gevierd en herdacht worden, onder meer ook met een tentoonstelling in BOZAR, het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. De tentoonstelling, zo benadrukt de curator, gaat niet ‘over’, maar is vooral bestemd ‘voor’ Claus.
De titel van de tentoonstelling is geen toeval. Con Amore. Met liefde. Een zin die de schrijver zelf vaak gebruikte aan het einde van de zijn brieven. Marc Didden, journalist, docent, filmmaker en meer, werd aangezocht om de expositie gestalte te geven. De titel bewijst alvast dat hij een adept is van zonder meer een van de grootste naoorlogse schrijvers uit het Nederlandse taalgebied. Didden die op een streng Jezuïetencollege school liep kreeg van de Paters instructie om “van die vuiligheid af te blijven”, waardoor de schrijfsels voor de puber die hij toen was plots erg aantrekkelijk werden. Naar eigen zeggen werd hij een onvoorwaardelijke fan nog voor hij aan het lezen van Claus toekwam. In 2013, vijf jaar na de zelf gekozen dood van de kunstenaar, schreef hij het boek Een Hommage als een lange liefdesbrief aan Claus. Dat is ook Con Amore geworden, maar dan in beeld.
Listig petanquespeler
Claus wordt er als schrijver belicht, maar ook als schiler, cineast en zelfs een listige...petanquespeler. Het is ongetwijfeld een weinig voor de hand liggend begin van een tentoonstelling: een filmpje uit 1996 van de spelende schrijver op zijn buitenverblijf in de Franse Provence. Claus als geslepen petanquespeler, het is een aspect van de man dat slechts enkele intimi bekend was. “Ik ben een gemene listige placeur als petanquespeler”, zei hij daar zelf ooit over. “Ik reveleer hierin veel meer mijn ware aard: willen winnen à tout prix en verwarring stichten. Niet vals spelen, maar alle gemene trucs gebruiken. Veel meer dan in de literatuur leert men daarin mijn karakter kennen”, bekende hij in een interview. Maar dat is slechts het begin van Con Amore.
Acht hoofdstukken
Didden bouwde de tentoonstelling op rond acht hoofdstukken, telkens gebaseerd op markante episodes in Claus’ leven. Je krijgt er zowel wat meesterwerken te zien als allerhande curiosa, tot zijn lidkaart van een fitnessclub toe. Er hangen tientallen tekeningen en collages van zijn hand, maar evenveel van zijn vrienden als Raveel, Appel, Jorn en Cox. Didden zocht ook een zeezicht van James Ensor, en Vlaams Dorp van Luc Tuymans uit, omdat ze de liefde voor de zee en het ‘Belg-zijn’ van Claus evoceren. Zelfs de sensatiekranten van 1968 met overplakte naaktfoto’s kregen een plek in de tentoonstelling. Voor curator Didden was Claus eerst en vooral een schrijver, ook al zag de betrokkene dit anders. “Ik heb op veilig gespeeld. Schrijven kon altijd en overal, filmen is duur en moeilijk”, zei hij daar zelf over. “Maar ik had me bij de film moeten houden. Het is voor mij de ideale manier om me uit te drukken. Alleen in een film sluiten mijn muzikaal, mijn plastisch en mijn vertellersgevoel volmaakt bij elkaar aan.”
‘De Metsiers’
Veel van wat getoond wordt komt uit het archief van Claus zelf. Zo onder meer de bestelbon van zijn debuutroman ‘De Metsiers’ uit 1950. Of nog een telegram uit datzelfde jaar dat de jonge schrijver, die in het Hotel de Londres in Oostende verbleef, op de hoogte bracht dat ‘De Metsiers’ de prestigieuze Krynprijs gewonnen had. Tegelijkertijd wordt aangetoond dat Claus een begenadigd kunstenaar, een man die van vele markten thuis is. Enkele uren in Brussel veil? Con Amore is best een ommetje waard.
Buro: MvH