Die MK Party het hulle mes in vir eksklusiewe wit gemeenskappe soos die Kleinfontein-gemeenskap buite Pretoria en Orania in die Noord-Kaap.
Die party, wat tans die amptelike opposisie in die parlement is, beplan om ’n private wetsontwerp by die parlement in te dien om artikel 235 van die Grondwet, wat vir selfbeskikking voorsiening maak, te verduidelik.
Mzwanele Manyi, die MK Party se parlementêre hoofsweep, en ’n afvaardiging van sy party, het Kleinfontein die afgelope week besoek en met leiers van die Kleinfontein-gemeenskap in gesprek getree oor artikel 235 van die Suid-Afrikaanse Grondwet.
MK Party Chief Whip @MzwaneleManyi is on an oversight visits to Kleinfontein over allegations that the Afrikaner community is trying to create another Orania in Pretoria area of Kleinfontein. #sabcnews pic.twitter.com/I3ubtNwYAz
— #LordOfTheMedia (@samkelemaseko) April 21, 2025
Kleinfontein is ’n wit Afrikaanssprekende nedersetting wat homself as ’n kulturele gemeenskap definieer wat die reg op selfbeskikking uitoefen soos uiteengesit in artikel 235. Hierdie artikel waarborg die reg op selfbeskikking vir gemeenskappe met ’n gemeenskaplike kulturele en taalkundige erfenis. Daar word egter gedebatteer oor die vraag of Kleinfontein se praktyke, wat kritici dit as rassesegregasie beskou, grondwetlik is.
Manyi het die besoek beskryf as ’n “feite-ondersoek-kommissie” om direk van die Kleinfontein-leiers te hoor hoe hul gemeenskap funksioneer en of hul interpretasie van artikel 235 die Grondwet oortree. Hy sê dat die MK Party vermoed dat Kleinfontein se eksklusiwiteit, waar buitestanders nie welkom is nie, ’n grondwetlike oortreding kan wees.
Mzwanele Manyi, MK Parliamentary Chief Whip, engaging Kleinfontein leaders around Section 235 of the Constitution which guarantees the right to self-determination for people with common cultural and language heritage. TCG pic.twitter.com/18UQxtvIbF
— EWN Reporter (@ewnreporter) April 21, 2025
Hy glo dat Kleinfontein se interpretasie van artikel 235, wat lei tot ’n beleid waar slegs wit Afrikaanssprekendes welkom is, nie strook met die gees van Suid-Afrika se demokratiese bestel nie. Volgens hom druis sulke eksklusiwiteit in teen die beginsels van insluiting en gelykheid.
Die Kleinfontein-gemeenskap hou egter vol dat hul nedersetting nie ’n apartheidenklave is nie. Volgens hulle fokus dit slegs op die bewaring van Afrikaner-kultuur en -taal. Hulle sê dit is onregverdig om dit met apartheid te vergelyk en dat hul gemeenskap wettig binne die raamwerk van artikel 235 funksioneer.
Rian Genis, voorsitter van Kleinfontein se direksie, het gesê ondanks verskille in opinies verwelkom hy die MK Party se besoek. Hy sê hy waardeer die uitruil van standpunte en het beklemtoon dat die gemeenskap in Suid-Afrika wil bly en plaaslike kwessies wil aanspreek.
Die Kleinfontein-besoek deur MK het gemengde reaksies onder Suid-Afrikaners uitgelok. Sommige beskou die MK Party se optrede as ’n nodige ondersoek na moontlike grondwetlike oortredings, terwyl ander, insluitend Kleinfontein se leiers, dit as moontlike bedreiging van hul kulturele regte sien.
Artikel 235 is ’n omstrede deel van die Grondwet, omdat dit ruimte vir interpretasie laat. Terwyl dit kulturele selfbeskikking ondersteun, is daar in sekere kringe kommer dat dit misbruik kan word om segregasie te regverdig, soos in die geval van gemeenskappe soos Kleinfontein en Orania. Die MK Party se voorgenome wetsontwerp sal waarskynlik hierdie kwessie verder in die kollig plaas.
Volgens Manyi is sy party se wetsontwerp daarop gemik om die “vaagheid” van artikel 235, wat die reg op selfbeskikking vir gemeenskappe met ’n gemeenskaplike kulturele en taalkundige erfenis erken, onder die loep te neem
[WATCH] The uMkhonto WeSizwe Party is visiting the white Afrikaans only settlement of Kleinfontein.
The party said the visit is to draw attention to the abuse of Section 235 of the Constitution which provides cultural self-determination. TCG pic.twitter.com/cD6zun4Ifa
— EWN Reporter (@ewnreporter) April 21, 2025
Die MK Party, as die amptelike opposisie, gebruik hierdie inisiatief waarskynlik om hul profiel te versterk en kwessies van rasse-ongelykheid en historiese ongeregtighede aan te spreek.
Dit kom te midde van spanning met die VSA oor president Donald Trump se kommentaar oor Suid-Afrika se grondhervormingsbeleid en sy aanbod van vlugtelingstatus aan Afrikanerboere, wat die debat oor Afrikanerselfbeskikking verder aangevuur het.
Die MK Party se voorneme om ’n wetsontwerp in te dien wat artikel 235 verduidelik, impliseer dat hul kritiek nie net op Kleinfontein gemik is nie, maar ook op ander gemeenskappe, soos Orania, wat soortgelyke eksklusiewe praktyke volg.
Orania, ’n groter en meer bekende Afrikaner-enklave in die Noord-Kaap, funksioneer op ’n soortgelyke beginsel van kulturele selfbeskikking, waar slegs Afrikaanssprekende Afrikaners toegelaat word.
Alhoewel die onmiddellike fokus van Manyi se besoek Kleinfontein was, het hy ook na Orania verwys as ’n soortgelyke voorbeeld van ’n gemeenskap wat artikel 235 moontlik misbruik.
Afrikanergemeenskappe en -organisasies soos Solidariteit en AfriForum sal waarskynlik die beoogde wetsontwerp sterk teenstaan en as ’n aanval op hul regte beskou.
