De rechtbank in Den Bosch heeft de 76-jarige Albert Heringa veroordeeld tot zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf. Heringa krijgt deze straf omdat hij in 2008 zijn toen 99-jarige stiefmoeder heeft geholpen haar leven te beëindigen.

In 2008 ontdekte Albert Heringa dat zijn stiefmoeder – Maria Heringa oftewel “Moek” – medicijnen aan het hamsteren was om zelf een einde aan haar leven te maken. Moek had hartfalen en rugklachten en ze was nagenoeg blind. Toch waren die fysieke ongemakken voor haar niet het belangrijkste. Ze was gewoon “klaar met leven”, vond ze.

Maar Moeks huisarts was niet bereid haar te helpen. Volgens de euthanasiewet die in Nederland in 2002 is ingevoerd, mogen alleen artsen euthanasie plegen en alleen wanneer er sprake is van “ondraaglijk en uitzichtloos lijden” als gevolg van een medisch aantoonbare ziekte of aandoening. Daar was volgens de huisarts bij Moek geen sprake van.

Heringa wist dat Moek vastbesloten was haar plan door te zetten, maar hij was bang dat het haar in haar eentje niet zou lukken. Daarom besloot hij haar te helpen. Op 7 juni 2008 roerde hij zo’n 130 pillen door een beker vla. Moek at de vla zelf op en dronk ook een glas Martini, waarna ze vredig insliep.

De zaak kwam aan het licht doordat Heringa het stervensproces van zijn moeder op camera had laten vastleggen. Een kleine twee jaar na haar dood, in februari 2010, werd de documentaire De laatste wens van Moek op televisie uitgezonden. Heringa wilde met de film een gesprek op gang brengen over hoe moeilijk het is zelf op een menswaardige manier een einde aan het leven te maken. Het Openbaar Ministerie keek die avond echter ook, en dat was het begin van een jaren voortslepende juridische strijd. Het is inmiddels al de vierde keer dat een rechtbank zich over de zaak uitspreekt.

Pills 2 via Wikimedia Commons

Spijt heeft Heringa nooit gehad. Hij is ervan overtuigd dat hij niets heeft misdaan. Hij had in 2008 ingezien dat vanwege de strenge en complexe regelgeving geen enkele arts Moek zou willen helpen. En hoewel hij wist dat hulp bij zelfdoding verboden was voor iemand die zelf geen arts was, kon hij het niet over zijn hart verkrijgen Moek alleen te laten aanmodderen, met alle risico’s van dien.

Ook de aanklager gelooft in Heringa’s goede bedoelingen. Maar dat laat onverlet dat wat Heringa gedaan heeft, niet mág. “Het moet duidelijk zijn en blijven dat het ontnemen van dit leven aan iemand exclusief is voorbehouden aan artsen en in de wet is gereguleerd op de meest zorgvuldige en transparante wijze die wij op dit moment kennen. Niet-deskundige personen, zoals verdachte, moeten daarvan doordrongen blijven”, aldus de aanklager. De straf die de rechtbank heeft opgelegd – zes maanden voorwaardelijk – is zelfs nog wat zwaarder dan de drie maanden voorwaardelijk die het Openbaar Ministerie had geëist.

Hoewel het slechts om een voorwaardelijke straf gaat, legt Heringa zich niet bij de uitspraak neer. Het gaat hem om het principe dat iemand in zijn positie niet als misdadiger behandeld zou mogen worden.

Het wrange is dat er anno 2018 alweer heel anders over euthanasie gedacht wordt dan in 2008.  Waarschijnlijk hadden Heringa en Moek nu wél een arts kunnen vinden om hen te helpen. In 2011 bepaalde artsenorganisatie KNMG dat niet alleen terminaal zieke patiënten in aanmerking kunnen komen voor euthanasie. Ook eenzaamheid, verlies van zelfstandigheid, het verlies van functies en algehele kwetsbaarheid konden volgens de KNMG “uitzichtloos en ondraaglijk lijden” veroorzaken.

Regeringspartij D66 beijvert zich al jaren voor een nieuwe wet die euthanasie bij een zogenaamd “voltooid leven” – Moeks gevoel dat ze “klaar met leven” was – mogelijk maakt. Coalitiepartner ChristenUnie denkt er anders over. “Als je hulp bij zelfdoding ook buiten het medische circuit toestaat, heb je kans op misbruik en gevoelens van onveiligheid”, zegt CU-parlementariër Carla Dik-Faber op nu.nl. “En ja: ik snap dat je als overheid niet het gehele lijden kan wegnemen. Maar ik wil dat we wel alles op alles zetten om gevoelens van eenzaamheid weg te nemen en dat ouderen zich niet door onze samenleving afgeschreven voelen.”

Tijdens de kabinetsformatie is gebleken dat D66 en ChristenUnie het over veel medisch-ethische kwesties fundamenteel oneens zijn. Hoewel er in het regeerakkoord is afgesproken dat er een onderzoek komt naar de behoefte aan verruiming van de euthanasiewet, lijkt het onwaarschijnlijk dat hierover nog in deze kabinetsperiode overeenkomst zal worden bereikt.