Nieuw onderzoek naar verdwenen Nederlandse scheepswrakken in de Javazee

  • 0

Nederland en Indonesië gaan opnieuw onderzoek doen naar de verdwijning van drie gezonken Nederlandse oorlogsschepen in de Javazee. Dat de schepen als oud ijzer zijn verkwanseld, is duidelijk. Maar wat is er met de lichamen van de opvarenden gebeurd?

Op 27 februari 1942 deden de geallieerden onder commando van de Nederlandse schout-bij-nacht Karel Doorman een laatste poging om de Japanse vloot te stoppen en de Japanse bezetting van Java af te wenden. Deze confrontatie is de geschiedenis ingegaan als de Slag in de Javazee. De geallieerden verloren, en daarmee was de heerschappij van Japan over Oost-Azië bezegeld. De Nederlandse marine verloor bij de Slag in de Javazee twee kruisers, Hr. Ms. De Ruyter en Hr. Ms. Java, en de torpedobootjager Hr. Ms. Kortenaer. Ruim 900 opvarenden kwamen om het leven. Onder hen ook schout-bij-nacht Karel Doorman, die ervoor koos met zijn schip ten onder te gaan.

Hr. Ms. de Ruyter / Foto: ministerie van Defensie

In 2002 werden de wrakken van de drie schepen door amateurduikers in de buurt van het eiland Bawean ontdekt. Maar toen het Karel Doorman Fonds in november 2016 een duikexpeditie in het gebied organiseerde ter voorbereiding van de 75e herdenking van de slag op 27 februari 2017, bleken de wrakken van de De Ruyter en de Java verdwenen; van de Kortenaer waren alleen nog wat brokstukken over. Deze ontdekking veroorzaakte in Nederland grote opschudding, want de wrakken werden als het zeemansgraf, de laatste rustplaats, van de opvarenden beschouwd.

De Indonesische autoriteiten deden aanvankelijk alsof ze nergens van af wisten. Maar al snel bleek dat er in de Javazee vaker illegaal wrakken worden geborgen. Volgens een artikel in de Volkskrant uit mei 2017 hebben plunderaars het vooral voorzien op oorlogswrakken, omdat die zijn gemaakt van staal dat vóór 1945 is geproduceerd. “Dat staal is niet besmet door de achtergrondstraling die na 1945 door atoombommen in de atmosfeer is geblazen. Het stralingsvrije staal is nodig voor zeer gevoelige apparatuur die wordt gebruikt in de medische wereld en in ruimteonderzoek.”

Eind 2016 besloten Nederland en Indonesië samen een onderzoek in te stellen. Op vrijdag 19 januari moest minister van Defensie Ank Bijleveld bekendmaken dat dit onderzoek geen nieuwe informatie had opgeleverd. De wrakken, en daarmee het zeemansgraf van de bemanning, waren weg, en wie daarvoor verantwoordelijk was geweest, was onduidelijk. In haar brief aan de Tweede Kamer liet de minister zich nog lovend uit over de samenwerking met Indonesië bij het veiligstellen van gedeeld maritiem erfgoed.

Slechts enkele dagen later maakten de Indonesische website Tirto.id en de Nederlandse krant de Telegraaf echter bekend dat de Indonesische autoriteiten wel degelijk vergunningen zouden hebben afgegeven voor bergingswerkzaamheden in het gebied waar de schepen lagen. De lichamelijke resten van de opvarenden zouden in een massagraf op Oost-Java zijn beland, niet ver van de havenplaats Brondong, waar de wrakken tot schroot verwerkt zouden zijn.

Op donderdag 25 januari schreef minister Bijleveld in een brief aan de Tweede Kamer dat een deel van de berichten in de media aanleiding vormde om het onderzoek te heropenen. Bijleveld noemde vooral de berichten over een mogelijk massagraf met stoffelijke overschotten “pijnlijk”. “We betreuren het zeer dat de nabestaanden wederom in onzekerheid worden gebracht, met name omdat het onduidelijk is of het hier gaat om stoffelijke overschotten van opvarenden van een Nederlands oorlogsschip.” Volgens de minister waren de Indonesische autoriteiten ook al bezig om de nieuwe informatie te onderzoeken.

Theo Doorman, de jongste zoon van oorlogsheld Karel Doorman, was erbij toen de duikexpeditie in november 2016 de verdwijning van de wrakken ontdekte. De berichten over een mogelijk massagraf zijn voor hem opnieuw een schok. Hij en andere nabestaanden hebben aangegeven dat ze willen dat de stoffelijke resten van de bemanningsleden op respectvolle wijze worden herbegraven.

Buro: IG
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top