Die regering se voorgestelde Wysigingswetsontwerp op Basiese Onderwys is ongrondwetlik en bedreig Afrikaanse moedertaalonderrig.
So sê die burgerregte-organisasie AfriForum in hulle kommentaar wat Woensdag teen die voorgestelde wetsontwerp ingedien is. Alle kommentaar moes teen Woensdag 15 Junie 2022 om 16:00 ingedien gewees het.
Altesaam 19 burgerlike organisasies het die regering vroeër in ’n gesamentlike verklaring daarvan beskuldig dat daar landswyd ’n berekende aanval is op Afrikaanse onderwys en Afrikaanssprekendes as taalgemeenskap.
Indien die Wysigingswetsontwerp op Basiese Onderwys (BELA) sou slaag, sal dit volgens hierdie organisasies as ’n eensydige verbreking deur die regering van die grondwetlike skikking van 1994 geag word, en neerkom op ’n permanente vertrouensbreuk tussen die Afrikaanse taalgemeenskap en die regering wat onherstelbaar sal wees.
Volgens Alana Bailey, AfriForum se hoof van kultuursake, dui die uitgebreide regsmening wat deel van dié organisasie se kommentaar uitmaak daarop dat daar vele gronde bestaan waarop die wetsontwerp verwerp kan word.
𝗙𝗼𝗿𝘂𝗺 𝗡𝘂𝘂𝘀
.@afriforum dien kommentaar op Onderwyswetsontwerp in – verwerp ongrondwetlike amendemente wat Afrikaanse skole teiken https://t.co/SgRFbQcq4Z
— AfriForum (@afriforum) June 15, 2022
“Vir die Afrikaanse gemeenskap is die voorstelle dat die provinsiale onderwyshoofde voortaan die finale sê oor die toelatings- en taalbeleid van skole moet hê, die mees aanvegbare aspek hiervan. Nie alleen kom dit neer op onaanvaarbare toenemende magsentralisasie in die hande van die staat nie, maar dit verbreek ook die huidige samewerkingsmodel tussen die staat en skoolgemeenskappe, soos verteenwoordig deur demokraties verkose beheerliggame van skole.”
Organisasies wat reeds hul stemme dik gemaak het teen die voorgestelde wetsontwerp sluit in Solidariteit, die Trust vir Afrikaanse Onderwys (TAO), DAK Netwerk, die Afrikaanse Taalraad en Suid-Afrikaanse Onderwysersunie (SAOU).
Die DA het ook reeds in hulle reaksie gesê die voorgestelde wetsontwerp wil poog om die ANC-regering se oorlog op Afrikaans af te dwing sonder om die verreikende gevolge van gehalte-onderrig in ander inheemse tale in ag te neem.
Die DA het onderneem om die stem in die parlement te wees wat die BELA-wetgewing sal teenstaan.
AfriForum sê in hulle kommentaar dat daar geen rede is om met die bestaande bepalings van die Suid-Afrikaanse Skolewet in te meng nie.
Soos wat reeds in die onlangse verlede deur verskeie uitsprake van die Konstitusionele Hof bevestig is, is beheerliggame as verteenwoordigers van ouers, leerders en plaaslike skoolgemeenskappe volgens AfriForum veel beter in staat om die behoeftes van hul skole te bepaal.
“Hulle kan die beste insette gee om te verseker dat kinders toegang tot uitnemende onderwys geniet in ’n vormende opvoedkundige en kulturele omgewing.”
Afgesien van die bedreiging vir Afrikaanse skole, is daar volgens die beswaarmakers teen die wetswysiging verdere gronde wat die wysigingswetsontwerp onwenslik maak, byvoorbeeld die vaagheid van sommige van die voorstelle en die toenemende en onuitvoerbare administratiewe rompslomp wat die implementering daarvan tot gevolg sal hê.
Benewens die sterk standpunt wat AfriForum inneem, maak hulle ook ’n voorstel vir ’n model op grond waarvan skole groter outonomie kan bereik.
“Die kommentaar beskryf hoe verdienstelike skole administratief en finansieel meer onafhanklik van die staat kan raak, eerder as dat mag weg van die gemeenskap na die staat gekanaliseer word en skole in wanbestuur verval,” verduidelik Bailey.
Sy sê Suid-Afrika se onderwysstelsel is internasionaal berug as een van die stelsels wat die meeste staatsfinansiering kry, maar ten spyte daarvan die swakste presteer.
“Meer gemeenskapsbetrokkenheid en moedertaalonderrig is ’n suksesresep en daarom moet skole so ver as moontlik weg van die ideologiese magspeletjies van die ANC-regering gehou word. Ons kinders kan nie speelballe in die hande van politici wees nie. Hulle verdien die beste onderrig moontlik en as hierdie Wysigingswetsontwerp op Basiese Onderwyswette aanvaar word, gaan dit nie moontlik wees nie,” het Bailey gesê.
AfriForum sê hulle is bereid om mondelinge kommentaar op die Wysigingswetsontwerp te lewer, asook om die outonomiemodel vir skole in meer besonderhede met die Departement van Basiese Onderwys te bespreek.
