Hendrik-Jan de Wit (Foto: Facebook)

Vanaf volgend cursusjaar kunnen studenten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam geen Nederlands meer studeren. De VU biedt dan geen opleiding Nederlandse Taal- en Letterkunde meer aan in haar curriculum.

De beslissing is tekenend voor de situatie van de studie Nederlands aan de Nederlandse universiteiten. Terwijl de opleiding in het buitenland succesvol is – in Duitsland studeren meer studenten Nederlands dan in Nederland én wordt de opleiding op meer universiteiten aangeboden. Hier in Nederland holt het aantal studenten jaarlijks verder achteruit.

Felle discussie

Over de oorzaak van deze dalende aantallen studenten Nederlands is nu een felle discussie. Vooral het onderwijs in de moedertaal op de middelbare school moet het in deze discussie ontgelden. Zo zouden de middelbare scholieren veel te weinig literatuuronderwijs krijgen en maken ze alleen kennis met het Nederlands in de vorm van taalbeheersing en taalkunde. Niet de meest sexy onderdelen en ook niet helemaal een volledig beeld voor wat het vak en de studie Nederlands inhouden.

Zo schreef Marc van Oostendorp op de website neerlandistiek over de kwestie en wat het opheffen van de opleiding betekent voor het vak Nederlands op school. Wat hem vooral ergert is dat het de minister blijkbaar onberoerd laat. Ook verbaast hij zich over de opvatting van de woordvoerder van de Vrije universiteit dat de opleiding Nederlands verliesgevend zou zijn. Geen enkele opleiding is winstgevend. De maatstaf is blijkbaar dat er te weinig studenten zijn om de benodigde kosten te dekken.

Wat betekent teruggang studenten Nederlands?

Wat betekent de teruggang van het aantal studenten Nederlands op de universiteiten in Nederland? Veel studenten kiezen voor meer praktijkgerichte studies zoals communicatiewetenschappen, geneeskunde of marketing. Want wat kun je eigenlijk met Nederlands worden? En kunnen we niet allemaal Nederlands? Het zijn vragen die je vaak gesteld krijgt als je vertelt dat je Nederlands hebt gestudeerd.

Het gaat voorbij aan de mooie kanten van de studie die verder reikt dan de taal. De studie Nederlands geeft ook een mooie kijk op de Nederlandse cultuur. Aan de hand van de taal, word je meegevoerd door de geschiedenis en een stuk van de identiteit van Nederland. Tijdens mijn studie heb ik mogen kennismaken met het brede spectrum van de taal. Dat gaat heel wat verder dan spelling en tekstbegrip.

Meer dan spelling en tekstbegrip

Om bij het laatste te beginnen, de taal behelst heel wat meer dan spelling en tekstbegrip. Ik heb veel mogen leren van argumentatie, hoe het proces van taalverwerving verloopt, de vele taalvariëteiten die in Nederland en daarbuiten zijn en dan het grootste pallet aan schoonheid: de literatuur. Van de eerste tekst die er is overgeleverd tot aan de hedendaagse literatuur van Ilja Leonard Pfeiffer en AFTh van der Heijden.

En wat als je je blik iets verruimt? De literatuur uit de Zuid-Afrika, Indonesië, Suriname en , laten je naast een donkere kant van de Nederlandse geschiedenis ook iets zien waar je normaal niet zo snel mee kennismaakt: de confrontatie en samensmelting van culturen. Dankzij mijn studie Nederlands in Leiden mocht ik hiermee kennsimaken en mij aan de hand van mijn moedertaal in veel van deze onderwerpen mogen verdiepen.

Ongelezen klassiekers

Ik volg nog altijd de hedendaagse literatuur en verdiep mij in de oude schrijvers. Ik hou altijd in de gaten wat er uitkomt aan boeken, probeer elk jaar enkele nieuw uitgekomen boeken te lezen, maar pak ook nog steeds tot nu toe ongelezen klassiekers. Wat te denken van een schrijver als Jacob van Lennep met romans als Ferdinand Huyck. Of het werk van Slauerhof die naast zijn gedichten ook een paar schitterende romans en verhalen op zijn naam heeft staan. Bij het lezen van dit soort boeken sta ik versteld van de waarde die onze cultuur heeft opgebouwd en waar elke dag nieuwe inspirerende verhalen en gedichten bijkomen.

Dat is wat de studie Nederlands en literatuurwetenschap mij in Leiden heeft bijgebracht. En mijn dagelijkse werk als webredacteur en binnenkort digital specialist contentstrategie, staat hier prachtig in het verlengde van. De theoretische kennis heb ik mij in de loop van de jaren bijgebracht. Bovendien verschilt deze gigantisch met hoe het bijvoorbeeld 10 jaar geleden was. Dat hoef je niet per se bij een studie te leren. Daarbij maak ik wel elke dag gebruik van de vaardigheden die ik bij mijn studie heb geleerd. Zo kan ik mij veel tekst in korte tijd eigen maken, weet uit een brei van informatie snel een verhaal te formuleren en zoek daarin ook naar het bijzondere van dat verhaal.

Verder onderzoek naar terugloop

Momenteel doet het KNAW verder onderzoek naar de terugloop van het aantal studenten en de mogelijke oorzaken hiervan. Historicus Lex Heerma Voss leidt dit onderzoek. Bij het nieuws spreken veel mensen hun zorgen uit over de aanwas van nieuwe leraren Nederlands. Zou dat niet meteen het probleem zijn? Dat veel mensen het als lerarenopleiding zien, terwijl de studie Nederlands zoveel meer is. Het zou om de liefde voor taal en literatuur moeten draaien, en vanuit die passie de vaardigheden leren.