Die onlangse bewerings van korrupsie en politieke inmenging in die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) deur luitenant-generaal Nhlanhla Mkhwanazi het ’n storm van reaksies in politieke partye en organisasies ontketen.
President Cyril Ramaphosa se aankondiging van ’n regterlike kommissie van ondersoek en die plasing van die minister van polisie, Senzo Mchunu, op spesiale verlof, is met gemengde gevoelens ontvang.
Terwyl sommige die stap as noodsaaklik beskou, dring partye soos die DA daarop aan dat die parlement ’n sentrale rol moet speel om deursigtigheid en aanspreeklikheid te verseker.
The DA notes President Ramaphosa’s announcement of a judicial commission of inquiry into the explosive allegations made by the KwaZulu-Natal Police Commissioner, General Nhlanhla Mkhwanazi. However commissions are only as good as their consequenes.https://t.co/WPWPYtB4ur
These…
— Democratic Alliance (@Our_DA) July 13, 2025
Die pad vorentoe behels ’n delikate balans tussen die kommissie se ondersoek en kragtige parlementêre toesig om openbare vertroue in die strafregstelsel te herstel.
Die DA, onder leiding van John Steenhuisen, en die party se adjunkwoordvoerder oor polisie, Lisa Schickerling, het die kommissie verwelkom, maar gewaarsku dat dit nie die parlement se grondwetlike plig om toesig oor die uitvoerende gesag uit te oefen, mag vervang nie.
Schickerling sê die parlement kan nie bloot toeskouers wees nie. “Ons is verplig om demokratiese deursigtigheid te verseker.” Die DA sê in ’n verklaring hulle ondersteun parlementêre prosesse deur die portefeuljekomitees oor polisie, justisie en grondwetlike ontwikkeling en die gesamentlike staande komitee oor intelligensie. Hulle eis dus ’n duidelike skedule en openbare verantwoordingsmaatreëls.
Steenhuisen het Ramaphosa se besluit om Mchunu op verlof te plaas in ’n afsonderlike verklaring as onvoldoende bestempel en gewaarsku teen nog ’n “Zondo-styl- dooie punt” waar bevindinge nie tot aksie lei nie.
Die EFF het die verlof as ’n “lafhartige afleiding” gekritiseer, en Ramaphosa se aanstelling van Firoz Cachalia as waarnemende minister van polisie bestempel as die manipulasie van die Grondwet om Mchunu te beskerm.
♦️Must Read♦️
In this article featured on @ewn EFF National Spokesperson @Sinawo_Thambo criticises President Cyril Ramaphosa for manipulating the Constitution to protect Minister Senzo Mchunu, who is accused of interfering in police investigations and aiding criminal syndicates.… pic.twitter.com/Z0GqhgKO4b
— Economic Freedom Fighters (@EFFSouthAfrica) July 14, 2025
ActionSA het die verlof ’n “betaalde vakansie” genoem, terwyl die MK Party gekla het dat kommissies tyd koop en aanspreeklikheid vermy. Rise Mzansi en Cosatu het die kommissie ondersteun, maar Cosatu se Matthew Parks het gewaarsku teen “blinde hoop” in kommissies, terwyl Zwelinzima Vavi van Saftu die behoefte aan konkrete aksie beklemtoon het. TLU SA het die kommissie as ’n stap in die regte rigting beskryf, maar gevra of dit nie 30 jaar te laat is nie, gegewe sistemiese mislukkings.
"ActionSA sees no logic in yet another commission of inquiry carrying out work that law enforcement and agencies like IPID should be doing." - @DereleenJ, ActionSA Member of Parliament https://t.co/py976GKfjn
— ActionSA (@Action4SA) July 13, 2025
Die leier van die Vryheidsfront Plus, Corné Mulder, het op X gesê hy verwelkom die aankondiging deur Ramaphosa oor die bewerings deur Mkhwanazi. Mulder sê dit was die regte ding om te doen en die kommissie moet toegelaat word om sy werk te doen.
#PresidentAnnouncementInvestigation I welcome the announcement by Pres Ramaphosa dealing with the allegations by Genl Mkhwanazi. It was the right thing to do and the Commission should be allowed to do its work @eNCA @iol @Netwerk24 @VFPlus
— Corné_Mulder (@MulderCorn) July 13, 2025
Ramaphosa het Sondag aangekondig dat Mchunu op spesiale verlof geplaas is en dat ’n regterlike kommissie onder waarnemende adjunkhoofregter Mbuyiseli Madlanga die bewerings sal ondersoek. Die kommissie sal die infiltrasie van misdaadsindikate in die SAPD, Nasionale Vervolgingsgesag, Staatsveiligheidagentskap, die regbank en metropolisie ondersoek, asook of senior amptenare misdadigers ondersteun het of bevoordeel is. Ramaphosa het die kommissie opdrag gegee om binne drie tot ses maande verslae en aanbevelings te lewer vir strafregtelike vervolging, dissiplinêre optrede en hervorming.
Statement by President @CyrilRamaphosa on the establishment of a Commission of Inquiry into allegations regarding law enforcement agencies, Union Buildings, Pretoria https://t.co/0ckMDvOoA6 pic.twitter.com/3v58sAXdTM
— The Presidency 🇿🇦 (@PresidencyZA) July 13, 2025
Die bewerings gaan na die wortels van Suid-Afrika se misdaadgeskiedenis en korrupsie. Die ontbinding van die politiekemoordetaakspan word gesien as ’n ondermyning van misdaadbekamping, veral in KwaZulu-Natal.
Suid-Afrikaners eis intussen geregtigheid en die herstel van vertroue. Die kommissie word oor die algemeen beskou as ’n stap vorentoe, maar sonder sterk parlementêre toesig bestaan die risiko dat bevindinge, soos met die Zondo-kommissie, nie tot aksie sal lei nie. Die parlement se komiteevergaderings sal deurslaggewend wees om die vertroue van die land se demokrasie te versterk.
Die pad vorentoe sal afhang van die kommissie se vermoë om vinnig en deeglik te ondersoek, gekoppel aan robuuste parlementêre toesig. Die DA het aangedring op openbare komiteevergaderings en strafregtelike klagte teen Mchunu, wat by die Kaapstad Sentrale Polisiestasie ingedien is.
Openbare sentiment, soos weerspieël op X, toon diep wantroue, en vra of Ramaphosa dalk korrupte amptenare beskerm. Vergelykings met die Jackie Selebi-skandaal word ook getref. Die komende maande sal deurslaggewend wees om te bepaal of Suid-Afrika se instellings die oppergesag van die reg kan handhaaf.
And we have to believe that this Commission of inquiry will work out just fine when history says that otherwise…#NationalShutdown #ANCMustFall #RamaphosaMustGo https://t.co/IPOMNaHrN6
— The Dino🦖 (@Phangzizo) July 14, 2025