De oproerpolitie heeft maandag net voor middernacht een einde gemaakt aan de bezetting van een varkensboerderij in het Noord-Brabantse Boxtel. Daarbij werden tientallen demonstranten die niet wilden vertrekken of die zich niet konden legitimeren, gearresteerd. Het Openbaar Ministerie heeft aangekondigd alle demonstranten te gaan vervolgen.

Rond het middaguur werd de varkensfokkerij bezet door aanhangers van de internationale dierenrechtenorganisatie Meat the Victims. Ruim honderd demonstranten drongen de stal binnen. Nog eens honderd demonstranten hielden zich buiten het erf op en scandeerden leuzen als “Animal liberation” en “There is no excuse for animal abuse”.

Met hun actie wilden de demonstranten aandacht vragen voor het leed van dieren op Nederlandse boerderijen. Ze eisten dat er cameraploegen in de stal toegelaten zouden worden om de leefomstandigheden van de varkens te filmen en ze wilden zieke dieren mee naar buiten nemen. Volgens een van de demonstranten was de actie niet tegen deze specifieke boer gericht. “Wij willen vooral laten zien wat er over het algemeen binnen in de stallen gebeurt.” (NOS, 13 mei 2019)

Megastallen

In Nederland worden – volgens cijfers uit 2018 – zo’n 15,5 miljoen varkens gehouden. De meeste varkensboerderijen bevinden zich in de provincies Noord-Brabant (waar Boxtel ligt) en Overijssel.

De kosten zijn relatief hoog, de opbrengst laag. Daardoor heeft een varkensboer gemiddeld 3000 dieren nodig om zijn bedrijf rendabel te houden.

Op een beperkt aantal boerderijen lopen zogenaamde “scharrelvarkens” rond. Op de meeste boerderijen worden de varkens echter aangehouden in megastallen, waar ze weinig bewegingsruimte hebben en nooit daglicht krijgen. Megastallen – ook voor andere diersoorten, zoals koeien en pluimvee – zijn omstreden, niet alleen vanwege de slechte condities waaronder de dieren moeten leven, maar ook vanwege het verhoogde risico wanneer er een ziekte uitbreekt of de stal door brand wordt verwoest. Regelmatig wordt Nederland opgeschrikt door berichten over stalbranden waarbij duizenden dieren tegelijk om het leven komen. Sinds 2005 zouden er in Nederland 2 miljoen dieren bij stalbranden zijn omgekomen. (NRC, 15 februari 2019)

Internationale actievoerders

De bezetting in Boxtel is het werk van de internationale dierenrechtenorganisatie Meat the Victims. De aanhangers van Meat the Victims komen uit 26 verschillende landen en hebben eerder boerderijen bezet in Australië, Canada, Spanje en Engeland. De voertaal onder de demonstranten in Boxtel was Engels. De demonstranten bleken onder meer afkomstig uit België, Duitsland, Engeland, Zwitserland en de Verenigde Staten. Waarschijnlijk waren velen in Nederland vanwege een grote internationale dierenrechtendemonstratie op de Dam in Amsterdam, afgelopen weekend. Landbouworganisaties hadden er al voor gewaarschuwd dat er mogelijk acties op handen waren.

Volgens landbouworganisaties worden de acties van dierenrechtenactivisten steeds grimmiger. “De strijd van dierenextremisten verhardt”, waarschuwde Linda Janssen, voorzitter van de Producenten Organisatie Varkenshouderij, al vóór het weekend (De Telegraaf, 11 mei 2019). “Acties worden persoonlijker en het komt met inbraak en intimidatie héél dichtbij.”

Inbraak in stallen – zowel ’s nachts als overdag – zou steeds vaker voorkomen. Bij deze inbraken worden filmpjes gemaakt die via sociale media worden verspreid. Deze opnames zouden echter niet zelden “gescript en verdraaid” zijn: “fake news” (De Telegraaf, 11 mei 2019). Dierenrechtenactivisten zouden er niet voor terugschrikken de wet te overtreden: het doel heiligt de middelen, vinden zij.

Barbecue met varkensworst en speklapjes

Zodra het nieuws over de bezetting van de varkensfokkerij bekend werd, togen tientallen boeren naar Boxtel voor een tegendemonstratie. Ze blokkeerden de weg met tractoren, gooiden auto’s van demonstranten (vaak met een buitenlandse kentekenplaat) om en hielden, om te provoceren, onder het oog van de demonstranten buiten de stal een barbecue met varkensworst en speklapjes.

De politie probeerde urenlang de demonstranten in de schuur met overredingskracht te bewegen naar buiten te komen. Om 10 uur ’s avonds – toen de bezetting al tien uur duurde en de sfeer steeds grimmiger werd – werd alsnog de Mobiele Eenheid ingezet.

“Dit doet de discussie meer kwaad dan goed”

Carola Schouten, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, heeft de bezetting  “onacceptabel” genoemd. “Dit is een van de bedrijven die ons voorzien in ons dagelijks voedsel”, schrijft ze op Twitter. Ze vindt dat boeren hun werk moeten kunnen doen “zonder continu over hun schouder te hoeven kijken en geïntimideerd te worden”.

Landbouworganisaties vinden dat er een einde moet komen aan de jarenlange lastercampagnes tegen veehouders, die zich over het algemeen aan de strenge wet- en regelgeving houden, die keihard moeten werken om een bestaan te maken en die wel degelijk hart voor hun dieren hebben.

Stichting Wakker Dier (Omroep Brabant, 13 mei 2019) keurt de actie ook af. “Je kan het nog zo erg met elkaar oneens zijn, maar zo onrespectvol met mensen omgaan is daar geen oplossing voor”, aldus een woordvoerder van Wakker Dier. “Het is voor een boer intimiderend. Zo ga je niet met elkaar om.” Ze wijst ook op de gevolgen van de actie voor het welzijn van de varkens. “In zo’n varkensstal komen eigenlijk misschien één of twee mensen per dag binnen. Ook komen ze nooit buiten. En dan staan er ineens honderd man in je stal. Ik kan me voorstellen dat het behoorlijk stressvol is. Wij keuren dit af. Dit doet de discussie meer kwaad dan goed.”

Er bestaat bezorgdheid over de korte lijn van zekere dierenrechtenorganisaties met gevestigde politici. In het eerder geciteerde artikel uit De Telegraaf over de radicalisering van dierenrechtenactivisten dat op zaterdag 11 mei verscheen (dus vóór de gebeurtenissen van maandag) zegt Esther Ouwehand, Tweede Kamerlid voor de Partij voor de Dieren: “Activisme hoort bij een levende democratie. En het groeit. Meer mensen doen mee bij marsen tegen proefdieren. Anderen tonen voorbijgangers op straat beelden uit de veehouderij en gaan in gesprek. Boeren doen alsof alle activisme per definitie illegaal is. Dat is niet zo. Het wordt pas extremisme als sprake is van bedreiging of geweld. Dat keuren ook wij af.”