President Cyril Ramaphosa het Maandag in sy jongste nuusbrief ’n sterk pleidooi gelewer om te pleit vir die voortsetting van Suid-Afrika se arbeidswette en ekonomiese bemagtigingsbeleid, ondanks groeiende kritiek van die Demokratiese Alliansie (DA) en ander groepe.

Sy uitsprake kom te midde van ’n vuurwarm debat oor die doeltreffendheid van maatreëls, soos die Wet op Gelyke Indiensneming en Breë Swart Ekonomiese Bemagtiging (BSEB), wat deur die DA as struikelblokke vir ekonomiese groei beskou word. Ramaphosa se verdediging van SEB beklemtoon die ANC se vasberadenheid om historiese ongelykhede aan te spreek, terwyl Ramaphosa oproepe vir die verslapping van arbeidswette verwerp.

In sy nuusbrief het Ramaphosa die vordering sedert 1994 uitgelig, waar swart werkers se regte doelbewus onderdruk is. “Ons kom uit ’n verlede waar swart werkers hul regte ontsê is. Vandag word die regte van werkers in Suid-Afrika beskerm en afgedwing,” het hy gesê. Hy het die instelling van die Nasionale Minimumloon in 2019 geprys, wat uurlikse lone verhoog en die inkomstegaping tussen hoog- en laagbetaalde werkers verklein het. Boonop het hy maatreëls soos werkerseienaarskapsprogramme en wetgewing teen geslagsdiskriminasie en teistering beklemtoon, wat veral vroulike werkers beskerm.

At a time when our singular focus is on inclusive economic growth and job creation, we must continue to work together to improve the lives of every South African worker. Let us use the hard-won gains of workers to create new opportunities for all. https://t.co/uVQRYU31Dd pic.twitter.com/wlg9B88G9l

— Cyril Ramaphosa 🇿🇦 (@CyrilRamaphosa) May 5, 2025

Ramaphosa het die DA se voorstel om arbeidswette te verslap, wat volgens hulle ekonomiese groei sal stimuleer, direk aangespreek. “Die stimulering van ekonomiese groei en werkskepping sluit werkersbeskerming nie uit nie,” het hy betoog.

Hy glo dat sterk arbeidswette produktiwiteit verhoog, ekonomiese stabiliteit bevorder en die voordele van groei gelyker versprei. Die president het gewys op die jongste verslag van die Kommissie vir Billike Indiensneming, wat aantoon dat wit mans steeds die meerderheid van topbestuursposisies beklee, terwyl swart Suid-Afrikaners hoofsaaklik in laer vlak-poste bly. “Dit is duidelik dat nie genoeg gedoen is om die rassesamestelling van ons ekonomie te verander nie,” het hy gesê.

Die voorsitter van die DA se federale raad, Helen Zille, het Maandag tydens ’n nuuskonferensie gesê Suid-Afrika het werk en groei nodig, nie rasgebaseerde wette wat geleenthede blokkeer nie. “Bemagtiging beteken om mense meer indiensneembaar te maak, nie om wette te maak wat dit vir hulle onmoontlik sal maak nie,” het sy gesê.

“Ons staan ​​vir beleidhervormings wat rasioneel is, werk skep en die ekonomie laat groei. Regstelling moet deure oopmaak, nie toemaak nie. Rassekwotas is ongrondwetlike struikelblokke vir Suid-Afrika se ekonomiese groei,” sê Zille.

Die adjunkpresident, Paul Mashatile, het Maandag tydens die bekendstelling van die Transformasiefonds by Freedom Park-erfenisterrein en museum in Pretoria gepraat en die transformasie-agenda verder verdedig, met verwysing na die “omvattende raamwerk” wat oor 31 jaar ontwikkel is om ’n inklusiewe ekonomie te bou. Hy het erken dat BSEB vordering gemaak het in swart eienaarskap en bestuursrolle, maar sê dat uitdagings soos “regmerkiesbenaderings” en beperkte toegang tot finansiering vir swart besighede steeds geld.

@PMashatile | Over the past 31 years, our country has implemented a comprehensive framework for promoting a transformed and inclusive economy. We must defend this achievement by implementing the policies and legislation that form the basis of our transformation agenda,… pic.twitter.com/KI2pcRwMZM

— The Presidency 🇿🇦 (@PresidencyZA) May 5, 2025

“Ons moet hierdie beleid implementeer met trots op ons pogings,” het hy gesê, en bygevoeg dat verdere werk nodig is om volhoubare transformasie te verseker.

Die DA, aan die ander kant, het herhaalde besware teen BSEB en verwante wetgewing uitgespreek. In ’n onlangse verklaring het die party die fokus verskuif na ’n nuwe wetsontwerp om die regte van persone met gestremdhede en hul hulpdiere te beskerm, maar hul breër standpunt teen BSEB bly onveranderd. Die DA argumenteer dat BSEB en ander bemagtigingsmaatreëls beleggers afskrik, korrupsie aanwakker en slegs ’n klein elite bevoordeel. Hulle pleit vir ’n vryemarkbenadering wat volgens hulle meer werksgeleenthede sal skep en ekonomiese groei sal versnel.

Ramaphosa se standpunt weerspieël ’n kernverskil in visie tussen die ANC en die DA binne die regering van nasionale eenheid (RNE). Terwyl die ANC transformasie as ’n voortsetting van die stryd teen apartheid se nalatenskap sien, beskou die DA sulke beleide as hindernisse vir ’n mededingende ekonomie. Hierdie spanning is vererger deur die DA se onlangse dreigement om wetlike stappe te neem teen die Wet op Gelyke Indiensneming se sektorale teikens.

Ten spyte van die uitdagings, insluitend hoë werkloosheid en beperkte ekonomiese groei, bly Ramaphosa optimisties. Hy het ’n beroep op samewerking gedoen om “die lewe van elke Suid-Afrikaanse werker te verbeter” en die “moeisaam verworwe winste” van die afgelope drie dekades te benut. Die debat oor ekonomiese bemagtiging sal waarskynlik voortduur, met die DA se vryemarkvoorstelle en die ANC se transformasie-agenda wat botsende paaie na Suid-Afrika se ekonomiese toekoms weerspieël.