Suid-Afrikaners sal binnekort vir die eerste keer weet wat die regering daartoe gedryf om soms vreemde Covid-inperkings in te stel wat tot groot frustrasie en selfs woede onder die publiek aanleiding gegee het.
Dit volg nadat die sakeorganisasie Sakeliga daarin geslaag het om ’n hofbevel te verkry teen die minister van samewerkende regering en tradisionele sake, Nkosazana Dlamini-Zuma, oor die openbaarmaking van die inperkingsrekords.
Dlamini-Zuma was tydens die pandemie die gesig van die nasionale koronavirusbevelsraad wat oor maande verskeie hoogs omstrede maatreëls ingestel het. Dit het gewissel van ’n verbod op die dra van oop skoene, die koop van gaar hoenders en stap op die strand tot ’n verbod op die verkoop van sigarette en drank en vele meer.
“Vir die eerste keer sedert die verklaring van ’n nasionale ramptoestand oor COVID-19 in Maart 2020, sal die sluier van geheimsinnigheid oor die regering se besluitnemingsprosesse oor Covid-rampbestuurregulasies gelig word,” sê Sakeliga in ’n verklaring.
BREAKING: Sakeliga obtains court order against Dlamini-Zuma over lockdown records
FULL STATEMENT ⬇️https://t.co/CeUwvJIRHa
The veil of secrecy over the government’s decision-making processes regarding Covid disaster management regulations will finally be lifted.
— Sakeliga (@Sakeliga) November 29, 2022
Die hofoorwinning wat Sakeliga teen Dlamini-Zuma bereik het, dwing haar om ’n verskeidenheid rekords wat Sakeliga al in 2020 aangevra het, bekend te maak.
Die rekords wat sy nou moet lewer, hou verband met die besluitnemingsprosesse wat in 2020 gevolg is om die land onder ’n grendelstaat en rollende verlengings daarvan te plaas. Die inperkings- en ander maatreëls het ekonomiese- en sosiale aktiwiteit geweldige skade berokken.
“Die publiek sal nou vir hulself kan bepaal vir watter oënskynlike redes Dlamini-Zuma en haar departement polisiestaat-toestande aan die publiek opgedring het om seker te maak mense bly in hul huise, en besighede, skole, universiteite en kerke bly gesluit,” sê Sakeliga.
“Terwyl skade wat Covid-inperkings aangerig het mettertyd duideliker word, spreek Sakeliga nou die hoop uit dat ons hofoorwinning lede van die publiek in staat sal stel om die regering verantwoordbaar te hou vir skadelike besluite van die verlede en om soortgelyke besluite in die toekoms af te weer.”
Dlamini-Zuma moet kragtens die bevel, in Sakeliga se guns, teen 9 Desember ’n verskeidenheid rekords van besluitneming oor Covid-inperkingsbesluite aan Sakeliga lewer.
Dit sluit in alle rekords, redes, verslae, bevindings, beraadslagings, kommunikasie, memoranda en/of verdere dokumentasie waarop sy gesteun het toe sy keer op keer verreikende magte kragtens die Wet op Rampbestuur uitgeoefen het om die land in die greep van ’n grendelstaat te hou.
Sakeliga sê dit is natuurlik moontlik dat Dlamini-Zuma sal beweer dat die rekords wat sy kragtens die hofbevel moet lewer, grotendeels nie bestaan nie. Dit sou volgens hulle die vermoedens bevestig dat daar onbehoorlike en arbitrêre besluitnemingsprosesse gevolg is met die uitvaardiging van regulasies, en opnuut vereis dat die regering tot verantwoording geroep moet en kan word vir growwe onverantwoordelike optrede.
Sakeliga sê hulle regstryd was deurtrek met die regering se misbruik van hofreëls en vertragingstaktieke, soos om onreëlmatige kennisgewings van beswaar in te dien en dit later terug te trek.
“Ondanks die regering se pogings om die saak te ontspoor en uit die hof te hou, het Sakeliga die proses deurgevoer. Uiteindelik het die Minister nie die hoof-aansoek geopponeer nie, en kon Sakeliga op 9 November verstekvonnis neem.”
Daar is ook twee ander hofsake wat deur Sakeliga aanhangig gemaak is om toekomstige magsmisbruik in verband met oordraagbare siektes te probeer verhoed.
’n Hofaansoek in die Hooggeregshof in Pretoria wil verhoed dat die Wet op Rampbestuur in die toekoms misbruik word om drakoniese maatreëls deur middel van regulasiemaak af te dwing. Lees meer hier.
In ’n ander hofsaak is reeds daarin geslaag om verpligte maskerdra, verpligte inentings, en Covid-reisvereistes uit die weg te ruim, en die saak is steeds aan die gang om toekomstige pogings tot indringende gesondheidsmonitering te verhoed. Lees meer daaroor hier.
