Elf van Suid-Afrika se opposisiepartye het saam ’n stel riglyne opgestel om die land se ekonomie weer te laat groei en op groot skaal werk te skep.

Die elf partye, wat almal deel is van die Veelpartyhandves wat die ANC-regering met ’n koalisieregering wil vervang, sê hulle sleutelboodskap is dat hulle gesamentlik sal poog om Suid-Afrika se ekonomie so aantreklik moontlik vir beleggers te maak en so maklik as moontlik vir groot en klein besighede om te begin, te groei en te floreer.

Die partye het verlede week by die Durbanse hawe vergader om hulle planne uiteen te sit hoe ’n handvesregering Suid-Afrika se ekonomie sal laat groei en werk sal skep.

“Ons het gekies om dit by die Durbanse hawe te doen, want, soos met die regering self, behoort hierdie hawe ’n kragtige bemiddelaar van ekonomiese aktiwiteit te wees, maar is dit tans eerder ’n ernstige bottelnek wat dit versmoor,” sê die partye.

Hulle sê in ’n verklaring hulle sal  entrepreneurs, beleggers en besighede, van informele handelaars tot konglomerate, as gewaardeerde vennote behandel, want hulle erken dat die enigste instrument wat volhoubare werk skep, private investering in produktiewe ondernemings is, groot sowel as klein.

Die partye het dertien stappe uiteengesit wat hulle sal doen om die voorwaardes te skep wat nodig is vir ekonomiese aktiwiteit om te gedy.

Hulle benadering word gesteun deur ’n verbintenis tot ’n oop ekonomie waar baie meer ekonomiese besluitnemingsmag en -agentskap by die mense van Suid-Afrika berus eerder as by die regering. “Dit is die enigste manier om die ontsaglike onontginde potensiaal van die mense en hulpbronne van Suid-Afrika te ontketen, en al manier om miljoene mense uit knellende armoede te lig na ’n waardige lewe waar hulle ’n werk het.”

Die totstandkoming van die Veelpartyhandves bied volgens die partye ’n realistiese pad na ’n alternatiewe regering wie se benadering ’n duidelike afwyking van die patronaatskapsgedrewe, geslote ekonomie, gesentraliseerde staatsbeheer van die ANC aandui.

“In die algemene verkiesing van 2024 het kiesers nou ’n duidelike keuse tussen die Veelpartyhandves se werkskeppende benadering en die ANC se werkmoordbenadering tot die ekonomie,” sê die partye.

Die sleutelstappe wat die Veelpartyhandves wil doen om die ekonomie te laat groei en werk te skep is:

• Verdedig en beskerm eiendomsreg, want niks skrik investering af soos die bedreiging van onteiening nie.
• Verlaag brandstofpryse aansienlik deur die algemene brandstofheffing te teiken, brandstofbelasting te hervorm en die sektor te dereguleer. Dit is om insetkoste vir besighede te verminder en Suid-Afrika se globale mededingendheid te verhoog.
• Verseker dat staatsbesteding aan ekonomiese infrastruktuur waarde vir geld gee deur bou- en instandhoudingskontrakte op meriete toe te ken.
• Verseker die onafhanklikheid van die Suid-Afrikaanse Reserwebank, om ’n stabiele makro-ekonomiese omgewing te verseker.
• Verseker fiskale dissipline deur die skuld-tot-BBP-verhouding op ’n jaargrondslag te beperk.
• Maak dit makliker vir informele handelaars om te werk, deur regulasies uit te skakel wat hulle vyandiggesind is en die regulatoriese fokus na die beskerming van verbruikersregte te verskuif.
• Stel ’n wye spektrum regulatoriese vrystellings vir klein, medium en mikro-ondernemings in vir die eerste drie jaar van bedryf om hul oorlewingsyfer te verbeter.
• Verhoog die BTW-drempel tot R5 miljoen-omset.
• Stel die klein-, medium- en mikro-ondernemingsektor (KMMO-sektor) vry van alle arbeidswetgewing behalwe die Wet op Basiese Diensvoorwaardes.
• Vergroot die vaardigheidsbasis van die arbeidsmag deur vakleerlingskappe te erken en moontlik te maak, want vakleerlingskappe is ’n kragtige manier vir mense met vaardighede om daardie vaardighede na jonger mense sonder vaardighede oor te dra. Hulle is ook ’n kragtige manier om jongmense uit die bendes en van die strate af en in die waardigheid van werk in te kry.
• Vergroot die vaardigheidsbasis deur die visumstelsel te hervorm, sodat skaars vaardighede Suid-Afrika kan binnekom om vaardighede wat plaaslik weens emigrasie verloor is, te vervang.
• Stel weer tegniese opleidingskolleges in.
• Verbeter die gehalte van basiese onderwys deur skoolhoofde, onderwysers en administrateurs op meriete aan te stel en hul vergoeding aan prestasie te koppel, deur weer onderwysersopleidingskolleges in te stel, en deur ’n skole-inspektoraat te stig.

Die partye sê 2024 is waarskynlik Suid-Afrikaners se enigste geleentheid om die land se ekonomie by die stembus te red en kiesers kan hierdie mag uitoefen net indien hulle geregistreer is om te stem. Hulle het ’n beroep op kiesers gedoen om die komende naweek by hulle naaste stemlokaal te registreer indien hulle nog nie geregistreer is nie.