Die Stichting tot Bevordering van Culturele Betrekkingen Nederland–Zuid-Afrika is op 10 November 1978 gestig. Die stigting beoog om kulturele verhoudings en wedersydse begrip tussen Nederlandse burgers en burgers van Suid-Afrika en Namibië op die gebied van taal en kultuur te bevorder. Cliffordene Norton gesels met Ellie Kroon, bestuurslid van die stigting. 

Wat is die aksieplanne om hierdie doel te bereik?

Om het doel te bereiken hebben we tot een paar jaar geleden altijd rondreizen  georganiseerd.

In 1978 werd de Stichting opgericht na een reis naar Zuid-Afrika waarbij men in gastgezinnen verbleef. Dit maakte zo’n reis betaalbaar maar ook interessant omdat er contacten werden gelegd tussen de Nederlanders en de Zuid-Afrikanen die het Afrikaans spraken.

Eén specifiek contact in Zuid-Afrika maakte deze tours tot een succes. Het was mevrouw Christine van Wijk. Ze had ervaring als secretaris van de Europese Maatschappij voor Immigratie, ze kon goed organiseren en was getrouwd met een predikant van de Nederduitse Gereformeerde Kerk. Ze stelde de reis samen en organiseerde gastgezinnen. Als Afrikaners naar Nederland kwamen, organiseerde de stichting een reis met verblijf bij gastgezinnen voor hen. Ing. G. Knibbe was de voorzitter in Nederland; na zijn overlijden was het dr. J.  Eizenga en nu is het dr. W. Jongsma.

In de jaren tachtig werd het steeds moeilijker om reizen te organiseren en de meeste touroperators gingen vanwege de culturele boycot niet meer naar Zuid-Afrika. De stichting bleef doorgaan met het organiseren van reizen waarbij ze probeerden niet politiek betrokken te raken. “Je moet er geweest zijn” om de situatie beter te begrijpen werd een slogan. De meeste reizen vonden plaats in die periode, bijvoorbeeld in 1990:

• februari: Kosmostour, 42 deelnemers
• april: 130 Afrikaners in Nederland
• mei: politiereis (tweede), 23 deelnemers
• juli: jeugdreis, 36 deelnemers
• oktober: Jacaranda-tour, 33 deelnemers
• november: Aristeatour, 28 deelnemers
• november: oud-burgemeestersreis, 10 deelnemers

Hoe het die stigting en sy doelwitte verander?

De naam van de stichting is gewijzigd van “tot Herstel” in “Bevordering” Culturele Betrekkingen Nederland en Zuid Afrika. We bleven reizen organiseren, maar het werd steeds moeilijker. Vooral Nederlanders wilden niet meer in gastgezinnen verblijven. Veel reisbureaus boden professionele rondreizen aan en de Afrikaners waren armer geworden. Zij boden verblijf in hun huis niet meer kosteloos aan als gastgezin en het werd voor hen erg duur om naar Europa te reizen.

We hebben een aantal nieuwe reizen georganiseerd, zoals kamperen in Namibië, gecombineerd met bijeenkomsten van Afrikaanssprekende organisaties en met verblijf bij slechts één gastgezin. Mevrouw Christine van Wyk had ondertussen een professioneel reisbureau opgezet. Wij konden ook in Nederland niet meer voldoende gastgezinnen vinden. Het lukte nog wel om voor jeugdkoren uit Zuid Afrika onderdak te vinden. Ze logeerden bij leden van Nederlandse koren.

In 2015 hebben we onze laatste reis georganiseerd. Sindsdien richten we ons op het ondersteunen van Afrikaans-/ Nederlandstalige projecten in Zuid Afrika  zoals lees- en schrijfwedstrijden of leesboeken voor leesclubs of scholen.

Hoe het die stigting by die Bloemfonteinse Skrywersvereniging betrokke geraak?

Onze voorzitter, dr. W. Jongsma, spreekt vloeiend Afrikaans. Hij studeerde geschiedenis in Bloemfontein, behaalde daar zijn PhD. Hij kent daar een aantal mensen met wie hij contact heeft.

Afrikaans-/Nederlandssprekende organisaties kunnen een verzoek om hulp indienen bij de stichting indien ze geld nodig hebben voor een project om de Afrikaanse of Nederlandse taal te promoten. We doneren alleen kleine bedragen voor projecten die niet door de overheid worden gesubsidieerd.

Vertel ons meer van die stigting se werk in Namibië.

In Namibië is de huistaal nog steeds voornamelijk Afrikaans. Het is ook een vrij veilig land om naar toe te gaan. Dat was een reden om Namibië op te nemen als een van onze doellanden. We verbleven daar ook in gastgezinnen, maar nu steunen we alleen kleine projecten.

Die Stichting tot Bevordering van Culturele Betrekkingen Nederland–Zuid-Afrika vier hul 42ste verjaardag. Wat is die hoogtepunte sedert die stigting se ontstaan? Wat wil die stigtig vir 2020 bereik?

Als enige van de oprichters van de Stichting is dr. Eizenga nog in leven. De oprichters waren erg gemotiveerd om contacten op te bouwen en te onderhouden met de Afrikaanssprekende bevolking vanwege de cultuurverwantschap en taalovereenkomsten met Nederland en Nederlands. Toen publiek en media zich met name tegen de Afrikaners keerden, probeerden ze toch contact te houden. In die tijd was het een hele uitdaging om rondreizen te blijven organiseren.

Nu worden onze bescheiden bijdragen ter ondersteuning van kleine groepen die Afrikaans blijven lezen of spreken gewaardeerd door de Afrikaners. Het is echter op kleine schaal en niet noemenswaardig. Onze “oud”-reisdeelnemers ontvangen, geheel vrijblijvend, eens per jaaronze  “nuusbrokkies”. Die ontvangers worden ouder, net zoals het bestuur. De cultuurverwantschap tussen Nederland en Zuid-Afrika zegt de jongere generatie niet zo veel meer in vergelijking met de oudere generatie. We hebben geen nieuwe doelen gesteld.

• Foto’s: Canva.com