Oudregter Sisi Khampepe se verslag oor rassisme op die kampus van die Universiteit Stellenbosch het die taaldebat aan die universiteit van nuuts af laat opvlam.

Voor- en teenstanders van die verslag vlieg mekaar oor en weer in die media en in persverklarings in die hare.

Khampepe word enersyds geloof vir wat sommige bestempel as ’n genuanseerde en gebalanseerde verslag en andersyds word sy daarvan beskuldig dat sy Afrikaans as sondebok gebruik om die universiteit se taalbeleid by te kom.

Sy sê hoewel daar teoreties nie fout is met die universiteit se verbintenis tot veeltaligheid nie, is die werklikheid dat dit steeds ander uitsluit.

Aan die een kant van die geveg is die DA se parlementslid Leon Schreiber wat van die bevindings bestempel as ’n “walglike belediging” vir die hele Afrikaanse taalgemeenskap in Suid-Afrika en beweer dit is “heeltemal irrasioneel, gebaseer op anekdotiese en totaal nieverteenwoordigende bewyse wat in stryd is met alles waarvoor die land se grondwetlike demokrasie staan”.

Aan die ander kan word die verslag deur die universiteit se rektor, Wim de Villiers, en kommentators soos Amanda Gouws, wat verbonde is aan die US se Departement Politieke Wetenskap, en Max du Preez, redakteur van Vrye Weekblad, geprys.

Gouws beskuldig Schreiber in ’n meningsartikel op Netwerk24 daarvan dat hy “tierend te velde getrek het” teen die Khampepe-verslag. Sy sê dit lyk of hy glad nie die verslag gelees het nie. Volgens haar gebruik hy die taaldebat in Stellenbosch net om stemme vir die DA te werf. Sy sê dit is tyd dat die universiteitsraad Schreiber voor ’n tugverhoor daag omdat hy as lid  van die US-raad nie sy belange verklaar het nie en na bewering DA-ledelyste gebruik het om tot die raad verkies te word.

Max du Preez meen ook Khampepe se verslag is  ’n weloorwoë en besadigde een. Volgens hom is Schreiber se optrede soos dié van “’n adolessente Dis-Chem-tipe-boikotaksie” wat geen positiewe resultate vir enigiemand kan oplewer nie.

Schreiber word op sy beurt gesteun deur organisasies soos AfriForum se Kaapse boetie Kaapse Forum, Die Afrikanerbond en die studente-organisasie StudentePlein. 

Die Afrikanerbond (AB) beskuldig Khampepe in ’n striemende verklaring daarvan dat haar verslag gebaseer is op “wokeness” en ongedefinieerde transformasie.

Volgens die AB is die verslag eerder ’n protes teen Afrikaans, wit mense en Afrikaners. Dit alles vind volgens die organisasie plaas binne die raamwerk van ’n eienaardig beraamde transformasie-agenda – terwyl Khampepe as voormalige regter in die Konstitusionele Hof volgens die AB behoort te weet dat transformasie nie een keer genoem word in die Suid-Afrikaanse Grondwet nie en ook nie omskryf word nie. “Hierdie nuutbedinkte ideologiese middel het op sy beste ’n instrument geword wat hom tot elke verskuilde agenda leen.”

StudentePlein het, net soos die DA, reeds met regstappe gedreig. Die organisasie sê in ’n verklaring hulle gaan alle stappe tot hulle beskikking doen om te verseker dat die bevindinge van die verslag “nie neerslag vind in die US se reeds Engels-gesinde benadering nie”.

“Ons oorweeg, in oorleg met ons regspan, regstappe in verband met die verslag self en sal regstappe oorweeg in verband met enige implementering van die bevindinge oor taal en taalbeleid. Ons versnel ook die uitrol van alternatiewe studiegeleenthede vir Afrikaanse studente in die Boland, in samewerking met ander organisasies.”

Die US het hulle in ’n verklaring waarin hulle die permanente skorsing van Theuns du Toit uit die universiteit handhaaf na aanleiding van die urineringsvoorval vroeër vanjaar, opnuut en onvoorwaardelik verbind tot die ideaal van ’n inklusiewe universiteit van wêreldgehalte in en vir Afrika.

Gouws skryf in haar meningsartikel op Netwerk24 as die universiteit inklusief wil wees, daar maniere gevind moet word om nie-Afrikaanssprekendes (personeel en studente) in te sluit en dit beteken nie dat Afrikaans afgeskaf word nie.