Van wijk Transvaal tot de Krügerstraat

  • 0

Leo Camerlynck: “Dat destijds straatnamen gekozen werden die verwijzen naar Zuid-Afrika was vooral een anti-Brits statement.”

En dan heb je in de Europese hoofdstad Brussel een hele wijk die Transvaal heet. Ook een Boerestraat en elders in Vlaanderen een half dozijn Krügerstraten. Vanwaar komen deze naamkeuzes? We legden de vraag voor aan deskundige Leo Camerlynck. 

Wie in de Brusselse gemeente Ukkel bus 41 neemt richting Oudergem, rustig tot het einde van de rit blijft zitten, stapt uit aan de halte Transvaal, gelegen in de gelijknamige wijk. In die andere gemeente Etterbeek is een Boerestraat. En wie het Vlaamse hinterland intrekt zal niet minder dan zes straten vinden die naar Paul Krüger vernoemd zijn. Vijf ervan in Antwerpen alleen. “Deze naamkeuzes gaan terug naar de Boerenoorlogen”, zegt Leo Camerlynck, lid van de Vlaams-Zuid-Afrikaanse Vereniging en voorzitter van de Stichting Zannekin. “Overigens ook in Wallonië tref je dergelijke verwijzingen aan. In de omgeving van Charleroi bestaat er een Place du Transvaal, meer bepaald in de naburige gemeente Couillet. Net zoals er ook een gelijknamige buurt in Luik is, namelijk in Polleur. Trouwens in het Noorden van Frankrijk, het historische Frans-Vlaanderen, vind je ook wel wat verwijzingen. Het zou dus verkeerd zijn de sympathie met Zuid-Afrika enkel tot Vlaanderen en Nederland te beperken.”

Vijand-van-mijn-vijand

Aan Vlaamse kant is er een zekere historische romantiek die speelt. Maar deze affiniteiten zijn er toch niet aan Franstalige zijde? “Klopt, wat hier echter speelde was een beetje het verhaal van ‘de vijand van mijn vijand is mijn vriend’, ik verklaar me nader. De Frans-Britse rivaliteit is historisch, zeker in die jaren was ze scherper dan vandaag. En een land als België, hoe jammer ook, zat toen volledig in de Franse invloedssfeer. Een blijk van sympathie voor de Afrikaners was tegelijk ook een anti-Britse stellingname. Dit neemt niet weg dat er aan Vlaamse kant wel diepere gevoelens bestonden. Tot vandaag trouwens. Het is geen toeval dat traditionele studentenkringen nog steeds hun cantus beginnen (of eindigen, al naargelang de geplogenheden) met zowel de Vlaamse Leeuw, het Wilhelmus als Die Stem van Zuid-Afrika. De inspiratie is vooral cultureel en traditioneel van aard, een politieke betekenis moet daar niet achter gezocht worden.”

Priester Jules Lemire

Zag je dan een gelijkaardige denktrant in het Frankrijk van die jaren? “Deels wel”, antwoordt Camerlynck. “Rond de eeuwwisseling was Paul Krüger trouwens te gast in het Franse parlement. Een verkozene uit Frans-Vlaanderen, een zekere Jules Lemire, een Priester overigens, kreeg de taak de Zuid-Afrikaanse President te verwelkomen. En dat deed die in het Nederlands. Het was geen unicum, want diezelfde Lemire sprak ooit wat Nederlands tijdens een debat over de erkenning van minderheidstalen in Frankrijk. Je ziet maar tot wat anti-Britse gevoelens zelfs in Frankrijk kunnen leiden (lacht).”

 Steve Biko

Werd ooit een van die namen gewijzigd omwille van de apartheidspolitiek? “Anders dan in Nederland niet, nee”, stelt Leo Camerlynck. “Een beweging zoals in Amsterdam waar het Krüger-plein tot Biko-plein werd omgedoopt is hier nooit gekend. En eerlijk gezegd: ik ben daar ook niet rouwig om. Elke geschiedenis is een complex gegeven voor mooie en minder mooie dingen. Het benoemen van straten en pleinen gebeurt in een bepaalde tijdscontext. Door namen te veranderen, wijzig je de geschiedenis niet. Meer nog: ik betwijfel of je door dergelijke ingrepen überhaupt iets verandert aan het historisch besef.”

Buro: MvH
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top