Honderden vrijwilligers steken de handen uit de mouwen nu de stranden van de Nederlandse Waddeneilanden bezaaid liggen met troep. De rommel komt uit 270 containers, die tijdens een zware storm overboord zijn geslagen.

Foto's: YouTube

Tuinstoelen, IKEA-meubels, My Little Pony’s, fleecedekens, dozen vol damesschoenen, , gloeilampen, autobanden en tv-schermen… Je kunt het zo gek niet bedenken, of het spoelt deze week aan op het strand van de Nederlandse Waddeneilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog.

De spullen zijn afkomstig uit 270 containers die aan boord waren van de MSC Zoe, een van de grootste containerschepen ter wereld. Het schip, dat onderweg was naar Bremerhaven, verloor in de nacht van dinsdag op woensdag ten noorden van het Duitse eiland Borkum een deel van zijn lading. De waarde ervan wordt geschat op 13,5 miljoen euro.

Strandjutten

De Waddeneilanden zijn niet blij met zoveel rommel. Soms zit er iets tussen wat nog gebruikt kan worden. De eilanden hebben een lange traditie van “strandjutten” of “strandvonderij” (het zoeken naar op het strand aangespoelde spullen) en bij sommige eilandbewoners gaat het oude juttershart dezer dagen sneller kloppen. Een plastic tuinstoeltje of een rieten mand kun je nog gebruiken of zelfs verkopen. Maar een televisie die een dag in zee heeft rondgedobberd, is natuurlijk waardeloos geworden.

Wat vooral voor overlast zorgt, is het piepschuim van het verpakkingsmateriaal dat is vrijgekomen. Doordat het zo licht is, waait het alle kanten op. Ook valt het snel uit elkaar. Het vermengt zich met het zand van het strand en komt zo permanent in de natuur terecht.

Honderden eilandbewoners en vrijwilligers van het vasteland zijn toegestroomd om de stranden en ook de kop van Friesland schoon te maken. Vanaf vandaag krijgen ze hulp van honderd militairen. Hoe sneller er gewerkt wordt, des te minder kans krijgt het vuil om zich te verspreiden. Helaas zijn de problemen daarmee niet voorbij. Wat er tot nu toe aangespoeld is, is alleen nog maar het lichte materiaal. Er zullen de komende weken nog heel wat zwaardere spullen aanspoelen, en ook dan zijn er mensen nodig om de boel op te ruimen.

De Nederlandse en Duitse kustwacht zoeken met vliegtuigjes naar de losgeslagen containers. Gistermiddag waren er ongeveer 35 gelokaliseerd. Rederij MSC zet meerdere met sonar uitgeruste schepen in om naar de containers te zoeken.

Niet de eerste keer

De oorzaak van het verlies van de containers was waarschijnlijk een zware storm die van meteorologen eufemistisch de naam “Zeetje” heeft meegekregen. Als een lading op een containerschip begint te schuiven, kan de bemanning daar weinig tegen doen. De containers worden in de haven vastgezet en de bemanning kan alles voor vertrek controleren. Maar een handjevol bemanningsleden staat machteloos tegen zo’n lading van soms wel 20.000 zware containers. Als het misgaat, kunnen ze hooguit de koers verleggen en proberen zo snel mogelijk een haven te bereiken. (NOS, 3 januari 2019)

Overigens blijkt het vaker voor te komen dat containerschepen op zee een deel van hun lading verliezen. Het gebied boven de Duitse Waddeneilanden staat bekend om zijn slechte weersomstandigheden. Volgens de KIMO, de vereniging van 160 Europese kustgemeenten, zouden er alleen al in de Duitse Bocht 150 containers per jaar verdwijnen. Wereldwijd zouden er jaarlijks zelfs 10.000 containers overboord gaan. In 2006 vond er op Terschelling een heuse “shoenami” plaats, waarbij honderden paren schoenen in alle soorten en maten aanspoelden. (Dagblad van het Noorden, 4 januari 2019)

Vrijwilligers

De vraag is of strandjutters de gevonden spullen zomaar mogen meenemen. In principe moet je alles wat je vindt, melden bij de burgemeester of de politie. Die besluit vervolgens of je je vondst mee naar huis mag nemen. In de praktijk is er van een grijs gebied. Want bij strandjutten gaat het ook om het avontuur, en strandvonders nemen niet altijd de moeite om alles wat ze gevonden hebben, keurig aan te geven.

Deze week zijn de burgemeesters van de Waddeneilanden blij met de hulp die ze krijgen. En de meeste spullen zijn toch waardeloos geworden. Alleen containers die nog dicht zijn, mogen door het publiek niet geopend worden. Daar kunnen spullen in zitten die nog intact zijn en die terug moeten naar de rechtmatige eigenaar.

“Het is alleen maar heel lief”, zegt burgemeester Tineke Schokker van Vlieland. “Wij zijn blij dat we de troep kwijt zijn. Verwerken kost meer dan het spul waard is. Bovendien valt het met onze twee agenten toch niet te bewaken…” (De Limburger, 3 januari 2019)

De kosten van de schoonmaakactie zullen op de rederij verhaald worden.

Gevaarlijke stof

De MSC Zoe had 25 containers met gevaarlijke stoffen aan boord. Waarschijnlijk zijn drie daarvan in zee terechtgekomen. Het gaat om organische peroxide, een stof die gebruikt wordt bij de productie van plastic. Aanraking van het poeder kan tot heftige huidirritatie en chemische brandwonden leiden. Inademing kan schade aan de luchtwegen veroorzaken.

Deze drie containers zijn nog niet gelokaliseerd. Wel is er op het strand van Schiermonnikoog een zak met organische peroxide aangespoeld. Die is inmiddels veiliggesteld.

Volgens deskundigen is het risico voor het milieu beperkt. De stof is afbreekbaar in water en zou binnen dertig dagen verdwenen moeten zijn. Daarbij is de verwachting dat er bij dit ongeluk geen grote concentraties tegelijk vrijkomen.

Een ander gevaar waarmee rekening gehouden wordt, is dat andere schepen schade kunnen oplopen door de ronddobberende containers. Vissers zijn bang dat de containers hun netten beschadigen. In het ergste geval zou een container die in een net verstrikt raakt, de vissersboot zelfs omver kunnen trekken.