Die burgerlike organisasie Defend our Democracy (DOD) het ’n beroep op die Onafhanklike Verkiesingskommissie (OVK) en die Verkiesingshof gedoen om geskille wat deur politieke partye en onafhanklike kandidate geloods is waar daar geloofwaardige bewyse is, vinnig te ondersoek en op te los.
Voorlopige verslae van DOD se verkiesingswaghond-waarnemingsveldtog dui daarop dat die verkiesing op ’n wyse gehou is wat oor die algemeen as vry en regverdig beskryf kan word.
Waarnemers het gedurende die dag op 29 Mei verslae ingedien via ’n app, ’n Google-vorm en WhatsApp-peilings. Dit het ook die telproses wat daarop gevolg het, ingesluit.
Preliminary reports from our #ElectionWatch observer campaign indicate the 2024 elections were held in a manner that can broadly be described as free & fair. Once results are finalised, we call on parties, independents & all South Africans to accept the #ElectionResults. pic.twitter.com/tzYK31KaT1
— Defend Our Democracy (@ForDemocracySa) June 2, 2024
Die organisasie se waghondveldtog het meer as 1 000 geakkrediteerde plaaslike waarnemers in die veld gehad. Hulle het meer as 500 stemlokale besoek en meer as 1 500 verslae gedurende die stem- en telprosesse ingedien.
Hierdie waarnemers was in al nege provinsies teenwoordig en verslae is vanuit al nege provinsies ontvang. Die meeste verslae was uit Gauteng (188), gevolg deur KwaZulu-Natal (117), Limpopo (48), Vrystaat (45), Wes-Kaap (37), Mpumalanga (30), Oos-Kaap (15), Noordwes (14) en Noord-Kaap (10).
Our Election Observers have been sending in reports the entire day about their experiences at voting stations, we are grateful to have such committed citizens to help us uphold our democracy.#SAelections2024 #DefendOurDemocracy #ElectionWatch #ElectionDay pic.twitter.com/ju5FSkiWwM
— Defend Our Democracy (@ForDemocracySa) May 29, 2024
DOD sê hoewel die verkiesing oor die algemeen as vry en regverdig beskryf kan word, daar ruimte vir verbetering is. Probleme met die kieserbestuursapparaat moet volgens die organisasie vir eens en altyd deur die OVK opgelos word. Kiesers behoort ook nie ure te wag om hul stemme uit te bring nie.
Kieseropvoeding moes meer uitgebreid gedoen gewees het, veral rondom die verandering van ’n persoon se woonadres om te kan stem, asook besonderhede rondom die artikel 24A-aansoek. OVK-personeel moet beter voorbereid wees om alle soorte scenario’s by hul stemlokale te hanteer.
Daar word ook ’n beroep op die OVK gedoen om deeglik ondersoek in te stel en verantwoording te doen waarom die elektroniese skerm met die uitslae by die verkiesingsentrum wanfunksioneer het.
Die stelsel is veronderstel om die resultate in “reële tyd” op ’n deursigtige manier te verskaf. DOD sê dit is billik om te verwag dat die OVK die behoorlike funksionering van sy tegniese stelsels in hierdie verband moet prioritiseer.
DOD het ’n beroep op politieke partye, onafhanklike kandidate en alle Suid-Afrikaners gedoen om die uitslag van die verkiesings te aanvaar sodra die resultate gefinaliseer is.
“Dit is wat die politieke stryd in ons grondwetlike demokrasie vereis. Ons doen ook ’n beroep op die veiligheidsgemeenskap om paraat te wees vir enige potensiële ontwrigting of vorme van destabilisering.”
’n Stemlokaalnakomingmodel is ontwerp met vrae wat waarnemers oor die stem- en telprosedures moes beantwoord. Verslae van 466 uit 504 stemlokale wat via die app opgespoor is, het algehele nakoming aangedui. Daar was geen groot probleme van ontwrigting, intimidasie of geweld by stemlokale nie.
By die res van die stemlokale het probleme verband gehou met kieserbestuursapparaat wat nie gewerk het nie; stemlokale waar daar nie genoeg stembriewe was nie; lang rye wat soms tot ongeduld gelei het; kiesers wat nie hul woonadres verander het of ’n artikel 24A-aansoek ingedien het nie; kragonderbrekings by stemlokale in die suide van Johannesburg; en geïsoleerde gevalle van politieke spanning.
Ten spyte van hierdie administratiewe kwessies, het waarnemers aangedui dat die stemmery “glad” verloop het en dat “alles goed gegaan het”. DOD se waarnemerverslae stem ooreen met die WNNR se verkiesingstevredenheidsopname wat bevind het dat ten spyte van die tegniese probleme, 92 persent van die kiesers gevoel het dat die verkiesings vry en regverdig was.
Dit word onderskraag deur ’n oorheersende gevoel dat “daar vryheid was om politieke keuses te maak sonder enige vorm van dwang, druk of intimidasie”.
DOD sê hulle het gedurende die verkiesingstydperk ook met medewaarnemersorganisasies gekommunikeer, wie se aanvanklike verslae eweneens weerspieël dat die algehele integriteit van die verkiesings gehandhaaf is.
DOD het alle waarnemers wat geregistreer het om deel te wees van die waghondveldtog bedank, asook die meer as 80 organisasies wat hierdie veldtog ondersteun en waarnemers veld toe gestuur het.
A very big thank you to all of our observers who dedicated their time and effort to monitoring the voting and counting process on Wednesday.
Thank you for playing your part and being an active citizen!#DefendOurDemocracy #ElectionWatch #SAElections2024 pic.twitter.com/vP28K7XvzD— Defend Our Democracy (@ForDemocracySa) May 31, 2024