De Taalunie heeft het werkplan Zuid-Afrika 2021-2024 op haar website gepubliceerd. Dit werkplan geeft aan wat de Taalunie samen met haar partners de komende jaren in Zuid-Afrika wil gaan doen en hoe dit bijdraagt aan de algemene doelstellingen en krachtlijnen van de organisatie zelf. Het werkplan is een vertaling van het meerjarenbeleidsplan 2020-2024 van de Taalunie en de gemaakte afspraken met de Zuid-Afrikaanse regering en de Afrikaanse Taalraad waarin internationalisering, inclusiviteit en creativiteit en lezen centraal staan.
Om historische redenen zijn er veel contacten tussen Nederland en Zuid-Afrika en ook op taalkundig vlak zijn de twee landen onlosmakelijk met elkaar verbonden. De taalkundige overeenkomsten tussen het Afrikaans en het Nederlands geven duidelijk de sterke taalbanden weer. Sinds 1994 ondersteunt de Taalunie de neerlandistiek en het onderwijs NVT (Nederlands als Vreemde Taal) in het hoger onderwijs in Zuid-Afrika. Doordat de Nederlandse taal- en letterkunde is ingebed in de universitaire opleiding Afrikaans aan 8 universiteiten in Zuid-Afrika en Namibië is Zuid-Afrika een belangrijk centrum voor de internationale neerlandistiek.
De samenwerking tussen de Taalunie en Zuid-Afrika werd in 2010 uitgebreid door het ondertekenen van een intentieverklaring tot een nadere samenwerking. In 2020 kwam hier de raamovereenkomst tussen het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie en de Afrikaanse Taalraad bij waarin getekend is voor een uitwisseling van kennis en ervaring en voor een samenwerking in de verdere ondersteuning en bevordering van het Nederland en het Afrikaans.
Door de jaren heen zijn er meerdere samenwerkingsprojecten op het gebied van taal en cultuur geweest. Zo worden ontmoetingen tussen woordkunstenaars uit beide gebieden ondersteund als ook kunstenfestivals als het Festival voor het Afrikaans en het Vrystaat Kunstefees. Ook worden projecten op het vlak van taal- en spraaktechnologie gefinancierd. Een voorbeeld hiervan is Taalportaal: een online platform met grammaticale beschrijvingen van het Nederlands, Fries en Afrikaans. Met steun van de Taalunie wordt dit nu uitgebreid met de Zuid-Afrikaanse talen Setswana en isiXhosa.
Een van de meest recente samenwerkingen tussen de Taalunie en Zuid-Afrika was de internationale viering van de Week van het Nederlands. Van 2 tot 9 oktober werd de Nederlandse taal nationaal en internationaal op stelten gezet tijdens de 7e editie van de Week van het Nederlands. In Zuid-Afrika werd de 1e editie gecoördineerd door SASNEV. Door het organiseren van literaire lezingen en gesprekken, ‘inryteaters’, online discussies, Studio SASNEV en een openluchtmarkt werd ook de Zuid-Afrikaanse viering een groot succes!
‘De Nederlandse taal is door de Week van het Nederlands in Zuid-Afrika bij een groter en breder publiek onder de aandacht gebracht. Hopelijk leidt dit tot meer aandacht en samenwerkingen en natuurlijk tot een succesvol vervolg in 2022!’ – Maarten Vidal, beleidssecretaris bij de Taalunie
Het werkplan Zuid-Afrika 2021-2024 geeft dus aan wat de Taalunie samen met haar partners de komende jaren in Zuid-Afrika wil gaan doen op het gebied van taalkundige en culturele samenwerking en uitwisseling. De strategische doelstellingen die centraal staan zijn internationalisering, inclusiviteit, en creativiteit en lezen. Deze doelstellingen zijn weer door vertaald in verschillende activiteiten per aandachtsgebied van de Taalunie.
Zo gaat er in aandachtsgebied 1 ‘Standaardtaal’ gewerkt worden aan taal- en spraaktechnologie en worden de Zuid-Afrikaanse talen Setswana en isiXhosa toegevoegd aan Taalportaal. In aandachtsgebied 2 ‘Nederlands en andere talen en taalvariëteiten’ gaat de samenwerking tussen de Taalunie en de Afrikaanse Taalraad verdiept worden door onderzoek te doen naar de stand van het Afrikaans. Ook zal er geprobeerd worden Zuid-Afrikaanse universiteiten bij het onderzoeksprogramma naar talenbeleid in het hogere onderwijs te betrekken en zal het gebruik van luistertaal tussen Nederlandstaligen en Afrikaanstaligen gestimuleerd en ondersteund worden.
In aandachtsgebied 3 ‘Onderwijs Nederlands in Vlaanderen en Nederland’ zal gewerkt worden aan het aantrekkelijker maken van de opleiding Nederlands en zal er een uitwisseling op het vlak van geletterdheid en leesbevordering plaatsvinden. In aandachtsgebied 4 ‘Onderwijs Nederlands buiten het taalgebied’ start de Taalunie in 2022 met een proefproject voor een wisselleerstoel Nederlands in Zuid-Afrika, ondersteunen zij initiatieven voor actieve Nederlandse taalverwerving en ondersteunen zij de neerlandistiek in Zuid-Afrika met verschillende programma’s.
In het 5e en laatste aandachtsgebied ‘Taal en cultuur’ wil de Taalunie zorgen voor het verbinden van afdelingen Nederlands met culturele activiteiten in Zuid-Afrika, stimuleren zij culturele uitwisseling zoals bijvoorbeeld een serie online gesprekken met Afrikaanse schrijvers in samenwerking met het Zuid-Afrikahuis en bevorderen opname van Nederlandse en Afrikaanstalige bronnen uit Zuid-Afrika in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.
Hiernaast heeft de Taalunie samen met het Nationaal Archief van Nederland en het Tracing History Trust in Zuid-Afrika een overeenkomst afgesloten om de VOC-Daghregisters over de Kaap uit de 17e en 18e eeuw te digitaliseren en gratis online te ontsluiten. De resultaten van dit project worden vanaf 2022 verwacht.
Al met al een overzichtelijk werkplan waarin de plannen die samen met de partners gemaakt zijn, duidelijk worden beschreven. Door de historische en taalkundige verwantschap tussen Nederland & België en Zuid-Afrika biedt dit werkplan met haar doelstellingen en activiteiten, kans en perspectief op samenwerking en ondersteuning tussen de landen op taalkundig, historisch en cultureel vlak om zo de taal en cultuur in alle betrokken landen verder te ondersteunen en te bevorderen. Een mooi toekomstperspectief!
