Die Wes-Kaap se voortdurende stryd teen misdaad, veral moorde en bendegeweld op die Kaapse Vlakte, het weer in die kollig gekom ná onlangse opmerkings deur die Suid-Afrikaanse miljardêr Johann Rupert tydens ’n bespreking in die Withuis se Ovaalkantoor.
Rupert het die Kaapse Vlakte uitgesonder as die gebied met die hoogste moordsyfers in Suid-Afrika, met bende-oorlogvoering as ’n sleutelfaktor. Hierdie uitsprake het ’n warm debat ontketen onder wetstoepassingsagentskappe, politici en die publiek oor die persepsie van Kaapstad as die land se “moordhoofstad” en die maatreëls wat getref word om die krisis aan te pak.
Rupert se opmerkings het ’n politieke storm ontketen.
@City_Press Democratic Alliance leadership is hopping mad at billionaire Johan Rupert for telling the White House this week that crime levels in DA-governed Cape Town were unacceptably high pic.twitter.com/Nd0XrEWhgU
— Fred Khumalo (@FredKhumalo) May 24, 2025
Kaapstad se burgemeester, Geordin Hill-Lewis, het teruggekap en die nasionale regering blameer vir swak veroordelingsyfers vir vuurwapenverwante misdade, wat bendegeweld vererger. “Die SAPD [Suid-Afrikaanse Polisiediens] en die nasionale regering moet hul werk doen om misdadigers agter tralies te kry,” het hy gesê.
Hy het op X gesê Stad Kaapstad se beamptes het sedert 2021 1 670 gewere van die strate verwyder, maar slegs 5% van daardie sake het tot skuldigbevindings gelei!
“Dit beteken dat ons beamptes, wat hul lewens waag om hierdie gewere van die straat af te kry, vind dat hulle dieselfde bendelede oor en oor in hegtenis neem.”
BREAKING: The City of Cape Town’s officers have taken 1 670 guns off the streets since 2021, but only 5% of those cases have resulted in convictions! 🤯
This means our Officers, who risk their lives to get these guns off the street, find themselves re-arresting the same… pic.twitter.com/zm2pyBpN5f
— Geordin Hill-Lewis (@geordinhl) May 22, 2025
Intussen het Brett Herron, sekretaris-generaal van die GOOD Party, die DA-regering in die Wes-Kaap gekritiseer vir hul “polisiëringslens” wat sosiale kwessies soos jeugtrauma, dwelmverslawing en ’n gebrek aan maatskaplike werkers ignoreer. Herron het selfs gesuggereer dat inwoners van die Kaapse Vlakte as vlugtelinge volgens internasionale standaarde kan kwalifiseer weens die geweld.
🚨DA ABROGATES RESPONSIBILITY FOR WESTERN CAPE GANGSTERISM 🚨
The DA has governed Cape Town & the Western Cape for nearly 20 years - yet still washes its hands of responsibility for the violent culture of gangsterism devastating communities.
Now, after billionaire Johan Rupert… pic.twitter.com/28WDUOjC0k
— GOOD (@ForGoodZA) May 25, 2025
Die Wes-Kaapse misdaadstatistieke vir die vierde kwartaal van 2024/2025, wat die afgelope week vrygestel is deur die provinsiale polisiekommissaris, Thembisile Patekile, en die LUR vir polisietoesig en gemeenskapsveiligheid, Anroux Marais, toon ’n effense afname in moorde.
Tussen Januarie en Maart 2025 is 1 068 moorde in die provinsie aangemeld, 44 minder as die 1 112 in dieselfde tydperk in 2024. Ten spyte hiervan bly die Wes-Kaap een van die vier provinsies met die hoogste moordsyfers in Suid-Afrika, met polisiestasies soos Delft (66 moorde), Mfuleni (65), Nyanga (63) en Philippi East (59) op die Kaapse Vlakte boaan die lys.
Bendegeweld is ’n groot bydraer tot die moordstatistieke, met byna 90% van alle bendeverwante moorde in Suid-Afrika wat in die Wes-Kaap plaasvind, ondanks die provinsie se betreklik klein bevolkingsaandeel van 12%.
In die eerste kwartaal van 2025 was 208 moorde bendeverwant, die tweede grootste oorsaak ná argumente (237) en meer as moord weens rooftogte (85). Hierdie syfers onderstreep die omvang van die uitdaging, veral in gebiede soos die Kaapse Vlakte, waar sosio-ekonomiese ongelykhede en historiese marginalisering bendeaktiwiteite aanwakker.
Die SAPD sukkel met verouderde toerusting, insluitend radiokommunikasietoerusting ouer as 13 jaar. Lede gebruik soms WhatsApp vir noodkommunikasie. Vandaar Rupert se pleidooi in die Withuis dat polisiestasies kommunikasiehulp soos Starlink dringend benodig om misdaad te help bekamp.
Kaapse Forum, ’n burgerregte-organisasie, het die staat se Inligtingstegnologie-agentskap (Sita) blameer vir ongerymdhede in tenderprosesse, wat die SAPD se doeltreffendheid verder beperk. Boonop het begrotingskortings van tot R7,8 miljard oor drie jaar die polisie se vermoë om misdaad te bekamp gekniehalter.
Wes-Kaap se LUR vir gemeenskapsveiligheid en polisietoesig, Anroux Marais, sê wetstoepassingsagentskappe in die provinsie doen alles in hul vermoë om die persepsie van Kaapstad as die land se moordhoofstad om te keer.
Marais het in ’n verklaring gesê die provinsie het ’n antibende-eenheid en ’n omvattende strategie. “Ons Leap-beamptes [Law Enforcement Advancement Plan] het fantastiese werk saam met die SAPD gedoen, en ons sien afnames in misdaad in sommige gebiede.” Die Leap-program, wat meer as 1 000 beamptes in hoëmisdaadgebiede ontplooi, word krediet gegee vir vordering in plekke soos Kraaifontein (48%-afname in moorde) en Philippi-Oos (26%-afname).
Terwyl die Wes-Kaap vordering toon met inisiatiewe soos Leap en die antibende-eenheid, bly die stryd teen misdaad kompleks. Leap is ’n gesamentlike inisiatief tussen Stad Kaapstad en die Wes-Kaapse regering om gemeenskapsveiligheid te verbeter.
Sosiale en ekonomiese ongelykhede, gekombineer met sistemiese uitdagings binne die SAPD, vereis ’n veelvlakkige benadering wat verder gaan as polisiëring. Die debat wat deur Rupert se opmerkings aangewakker is, beklemtoon die dringendheid van samewerking tussen provinsiale en nasionale regerings, sowel as gemeenskapsbetrokkenheid, om die onderliggende oorsake van bendegeweld en moorde aan te pak. Intussen bly die Kaapse Vlakte ’n simbool van beide die uitdagings en die hoop op ’n veiliger Wes-Kaap.
