Die Demokratiese Alliansie (DA) het ’n dringende versoek aan die speaker van die Nasionale Vergadering, Thoko Didiza, gerig vir ’n parlementêre debat oor skokkende bewerings van korrupsie en politieke inmenging binne die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD).
Die oproep volg ná ’n plofbare perskonferensie die afgelope naweek op 6 Julie 2025 deur KwaZulu-Natal se polisiekommissaris, luitenant-generaal Nhlanhla Mkhwanazi, waarin hy die minister van polisie, Senzo Mchunu, en ander senior amptenare van beweerde korrupsie en die beweerde ondermyning van ondersoeke na georganiseerde misdaad en politieke moorde beskuldig het.
🚨 The DA has written to the Speaker of the NA, calling for an urgent debate, after shocking corruption and political interference allegations in SAPS by KZN Police Commissioner.
🔎 DA will continue to hold SAPS accountable: https://t.co/KLtJu9OS5C
— Democratic Alliance (@Our_DA) July 6, 2025
Tydens die perskonferensie in Durban het Mkhwanazi beweer dat Mchunu die KZN-politieke-moorde-taakspan, ’n gespesialiseerde eenheid wat in 2018 gestig is om politieke geweld in die provinsie te ondersoek, op 31 Desember 2024 ontbind het sonder konsultasie met hom of die nasionale polisiekommissaris, generaal Fannie Masemola.
Die taakspan was hoogs suksesvol, met 612 saakdossiere ondersoek, 436 verdagtes gearresteer, 156 vuurwapens in beslag geneem, en 128 veroordelings wat tot 1 081 jaar gevangenisstraf gelei het. Volgens Mkhwanazi is 121 saakdossiere in Maart 2025 uit die taakspan se beheer verwyder en na die SAPD-hoofkantoor in Pretoria oorgeplaas, waar geen vordering gemaak is nie.
Mkhwanazi het verder beweer dat Mchunu betrokke is by korrupsie, insluitend beweerde betalings ter waarde van R360 miljoen in 2024 van Vusimuzi “Cat” Matlala, ’n kontrakteur met SAPD-kontrakte.
BREAKING NEWS: General Mkhwanazi has laid criminal charges against the Minister of Police Senzo Mchunu. pic.twitter.com/JWGAjbqBCS
— PSAFLIVE (@PSAFLIVE) July 7, 2025
Selfoonontledings en WhatsApp-boodskappe toon na bewering dat Matlala finansiële steun aan Mchunu en sy medewerker, Brown Mogotsi, verskaf het vir politieke aktiwiteite, insluitend reiskoste en ’n gala-ete in Kaapstad in Januarie 2025. Mkhwanazi het ook gesuggereer dat hierdie inmenging gekoppel is aan beweerde pogings om ’n dwelmkartel met internasionale bande in Gauteng te beskerm.
Die DA, onder leiding van Ian Cameron, voorsitter van die parlement se polisieportefeuljekomitee, het die bewerings as ’n “beduidende aanklag teen die bestuur van die SAPD” beskryf.
[Thread] 🪡 REMARKS BY MR IAN CAMERON, @IanCameron23 THE CHAIRPERSON OF THE PORTFOLIO COMMITTEE ON POLICE
INTEGRITY WITHIN THE SAPS
The damning allegations made by the KwaZulu-Natal Provincial Commissioner, Lieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi, has placed the necessary focus… pic.twitter.com/27NxUv2zOU— Parliament of RSA (@ParliamentofRSA) July 7, 2025
In ’n verklaring op 6 Julie 2025 het Cameron gesê dat die gebrek aan robuuste integriteitsbestuur binne die SAPD die land se vermoë om geweldsmisdaad te bekamp, ondermyn. “Ons strate sal nooit veilig wees totdat die SAPD deursigtige en effektiewe toesigmeganismes het nie,” het hy beklemtoon. Die DA het president Cyril Ramaphosa, wat tans by ’n Brics-beraad in Brasilië is, gevra om onmiddellik op die bewerings te reageer, gegewe die ernstige implikasies vir nasionale veiligheid.
Die party het ook ’n dringende parlementêre debat geëis om die krisis in die SAPD se misdaadintelligensie-eenheid te bespreek, wat al jare geteister word deur bewerings van korrupsie en wanbestuur. Cameron het aangedring dat die speaker dienooreenkomstig sal optree om ’n deursigtige ondersoek te verseker.
Ramaphosa sê in ’n verklaring hy het kennis geneem van die bewerings deur Mkhwanazi. Hy sê dit is ’n saak van ernstige nasionale veiligheid wat die hoogste prioriteitsaandag geniet.
“Alle partye in hierdie saak word versoek om dissipline en selfbeheersing uit te oefen. Die uitruil van beskuldigings en teenbeskuldigings dreig om openbare vertroue te ondermyn en verwarring te saai,” het Ramaphosa gesê sonder om direkte antwoorde te gee.
Mchunu het die bewerings ten sterkste ontken, en dit as “ongegronde aantygings sonder bewyse” afgemaak. “Ek sal nie toelaat dat my integriteit, dié van die ministerie, of die SAPD ondermyn word nie.” Hy het aangedring op ’n deeglike en deursigtige ondersoek na Mkhwanazi se uitsprake op ’n gepaste platform en beklemtoon dat hy vasbeslote is om misdaad, insluitend moord, dwelmhandel en geslagsgeweld, te bekamp.
Die EFF en die MK Party het Mkhwanazi se bewerings ondersteun. Die EFF het die situasie as bewys van sistemiese korrupsie binne die SAPD en die geregtelike stelsel beskou, terwyl die MK Party Mkhwanazi se “onwrikbare toewyding aan geregtigheid” geprys het en hom aangemoedig het om klagtes teen Mchunu en die adjunk- nasionale kommissaris, Shadrack Sibiya, in te dien.
♦️ICYMI♦️
CIC @Julius_S_Malema calling for the protection of Lieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi
As South Africans We Must Unite Behind Lieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi Against Corrupt Politicians!
Minister of Police Senzo Mchunu Is Accused of Being In The Pockets Of… pic.twitter.com/CmeyYpvqR2
— Economic Freedom Fighters (@EFFSouthAfrica) July 6, 2025
Sosiale kommentaar op X weerspieël sterk steun vir Mkhwanazi, met gebruikers wat hom as ’n held teen korrupsie beskou. Ander het gesê die bewerings bevestig lank bestaande vermoedens van korrupsie op hoë vlakke. Die ontbinding van die taakspan, wat sleutelondersoeke na moorde op tradisionele leiers en aan die Universiteit van Fort Hare hanteer het, word beskou as ’n poging om invloedryke figure te beskerm.
It started with Jackie Selebi, then Bheki Cele, Richard Mdluli, and now Senzo Mchunu.
ANC leadership is failing South Africa @SAPoliceService pic.twitter.com/586JOzEppN— PutSouthAfricansFirst 🇿🇦 (@JeffDumisani) July 6, 2025
Die bewerings ondermyn openbare vertroue in die ANC-regering en die SAPD, veral in KwaZulu-Natal, waar politieke geweld ’n groot probleem is. Dit plaas druk op Ramaphosa se leierskap en kan interne spanning onder die ANC-faksies vererger, veral in die aanloop tot die 2026 plaaslike verkiesings. Hierdie ontwikkelende krisis beklemtoon die voortdurende uitdagings van korrupsie en politieke inmenging in Suid-Afrika se instellings.
