De rechtszaak die topadvocate Bénédicte Ficq tegen de tabaksindustrie wilde aanspannen, gaat niet door. Gisteren oordeelde de rechtbank in Den Haag dat vervolging onmogelijk is, omdat sigarettenfabrikanten zich aan de regels van de wet houden. Nu is het aan de politiek om de regels te veranderen.
Ficq wilde vier grote tabaksfabrikanten vervolgen voor moord, doodslag, mishandeling en valsheid in geschrifte. Volgens Ficq hebben zij sigaretten doelbewust verslavend gemaakt door kleine gaatjes in het filter te maken. Die gaatjes zouden ervoor zorgen dat er bij testen slechts een beperkte hoeveelheid schadelijke stoffen gemeten wordt. Maar in de praktijk zouden rokers deze gaatjes tijdens het roken met hun vingers en hun lippen dicht drukken, waardoor ze méér schadelijke stoffen binnen zouden krijgen dan is toegestaan. Vandaar de naam “sjoemelsigaret”.
Ficq begon haar strijd tegen de tabaksindustrie in 2016 namens longkankerpatiënte Anne Marie van Veen. Van Veen krijgt vaak te horen dat ze haar ziekte aan zichzelf te wijten heeft, omdat de risico’s van roken bekend zijn. Van Veen legt de schuld echter bij de tabaksindustrie. Zoals zo veel mensen begon ze als kind al te roken, toen ze nog maar vijftien jaar oud was. En een kind is niet oud genoeg om de verleidingen van de tabaksindustrie te kunnen weerstaan.
In twee jaar tijd heeft een indrukwekkend aantal partijen zich achter Ficqs strijd geschaard. Ze kreeg steun van verschillende landelijke organisaties voor huisartsen, kinderartsen, tandartsen en fysiotherapeuten, ziekenhuizen, de gemeente Amsterdam en de verslavingssector die onder meer de Jellinek-kliniek, het Trimbos-instituut en het Leger des Heils insluit.
In februari van dit jaar liet het Openbaar Ministerie weten dat vervolging niet mogelijk was. Daarop startte Ficq een artikel-12-procedure: een laatste middel om bezwaar te maken wanneer het OM niet tot vervolging overgaat. Maar gisteren kwam ook de rechtbank in Den Haag dus tot de conclusie dat vervolging er niet in zit.
“Dat roken schadelijk is voor de gezondheid, ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, tot ernstige ziekten en zelfs tot de dood kan leiden en bovendien zeer verslavend is, kan naar het oordeel van het hof als een feit van algemene bekendheid worden aangenomen en wordt door beklaagden ook niet betwist”, schrijft het hof. “Beklaagden bieden sigaretten aan waarvan zij weten dat die verslavend en schadelijk (kunnen) zijn voor de gezondheid van (mee)rokers. Het hof gaat ervan uit dat beklaagden hierbij handelen met het oog op het behalen van winst.”
“Het hof respecteert de wens van klagers en vele anderen om het roken van sigaretten, met name door jongeren, uit te bannen en zodoende een rookvrije generatie te creëren”, gaat de uitspraak verder. “Maar hoe groot de maatschappelijke en algemene gezondheidsbelangen in deze zaak ook zijn, het hof kan niet anders dan de klacht op juridische gronden beoordelen.”
Na deze uitspraak is er geen hoger beroep of cassatie meer mogelijk. Toch is Ficq niet ontevreden. De uitspraak maakt expliciet gewag van de gezondheidsrisico’s die roken met zich meebrengt. Dat biedt Nederlandse en Europese politici genoeg aanknopingspunten om de strijd op een ander niveau voort te zetten en de wet- en regelgeving aan te passen.
Tabaksproducent Philip Morris zegt in een reactie dat de uitspraak een bevestiging is van het feit dat het bedrijf een “strikt gereguleerd product” verkoopt. Het bedrijf geeft toe dat het beter is om niet te roken. Maar voor wie het toch niet kan laten, wil het bedrijf sigaretten zo snel mogelijk vervangen door rookloze producten, zoals de e-sigaret.
Lees ook
Buro: IG
