De Nederlandse overheid heeft hen jaren in de kou laten staan. Maar deze week was er eindelijk goed nieuws voor de inwoners van het aardbevingsgebied in de provincie Groningen. Het lijkt erop dat de zware beving van 8 januari de ontwikkelingen in een stroomversnelling heeft gebracht.

Met het nieuwe schadeprotocol kunnen aannemers binnenkort weer aan het werk om de schade aan huizen en andere gebouwen in het Groningse aardbevingsgebied te herstellen / Foto: NAM

Op woensdag 31 januari presenteerde minister Eric Wiebes van Economische Zaken het nieuwe schadeprotocol, waarin de afhandeling van de schadevergoeding voor mensen die door de aardbevingen gedupeerd zijn, geregeld wordt. Het oude schadeprotocol was al sinds 31 maart 2017 niet meer in gebruik, omdat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die verantwoordelijk is voor de gaswinning die de aardbevingen in het gebied veroorzaakt, hierin zelf de hoogte van de schade kon bepalen. Sinds het einde van het oude protocol lag de afhandeling van de klachten stil. Dat betekende dat de Groningers bijna een jaar op hun geld hebben moeten wachten en dat sommige herstelwerkzaamheden niet uitgevoerd konden worden. Dat het zo lang geduurd heeft voor er een nieuw protocol kwam, wordt toegeschreven aan de lange periode van de kabinetsformatie in 2017.

Het meest opvallende punt in het nieuwe schadeprotocol waarover provinciale en gemeentelijke overheden woensdag een akkoord met de regering in Den Haag hebben bereikt, is dat de NAM hierin op afstand geplaatst wordt. De NAM heeft niets meer te zeggen over de hoogte van de schadevergoeding en de gedupeerden hoeven geen rechtstreeks contact met de schade-experts van de NAM meer te hebben. Alle schademeldingen worden voortaan beoordeeld door een onafhankelijke commissie. De overheid keert de schadevergoeding uit en verhaalt de kosten op de NAM. Ook oude, nog niet afgehandelde klachten – er stonden nog ruim zesduizend klachten open van vóór 31 maart 2017 en daarna zijn er alweer meer dan achtduizend klachten bij gekomen – worden door de nieuwe commissie overgenomen. Al die oude zaken moeten voor 1 juli 2018 afgehandeld zijn. Wat verder nieuw is, is dat het gebied waar aardbevingsschade zou kunnen voorkomen, uitgebreid is en bijvoorbeeld ook het terrein rond de gasopslag in het Drentse Norg insluit. En de gedupeerden hoeven niet langer alles uit de kast te halen om aan te tonen dat schade aan een huis of bedrijfspand in het aardbevingsgebied echt door de gaswinning is veroorzaakt: als er ook maar enigszins een relatie gelegd kan worden met een recente beweging van de aarde, wordt het zogenaamde “bewijsvermoeden” toegepast en wordt er vanuit gegaan dat de ontstane schade komt door de gaswinning.

Een dag later, op donderdag 1 februari, kwam het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) met een aanbeveling voor vermindering van de gaswinning in het gebied. Om de veiligheid van de Groningers te garanderen moet de gaswinning volgens het SodM zo snel mogelijk teruggebracht worden tot 12 miljard kuub per jaar. Nu is dit nog 21,6 miljard kuub. In de toekomst moet de gaswinning in het Groningenveld nog verder worden teruggebracht en misschien wel helemaal worden gestaakt, aldus de SodM.

Eveneens op 1 februari kwam de Gasunie, de belangrijkste leverancier van gas aan de Nederlandse consument (zowel particulieren als bedrijven), echter met heel andere cijfers. Om er zeker van te kunnen zijn dat de Nederlanders niet in de kou komen te zitten – aardgas wordt onder meer gebruikt voor gasfornuizen, het verwarmen van huizen en andere gebouwen, en voor kassen in de tuinbouw – moet er volgens de Gasunie gekeken worden naar het klimaat. In een jaar met milde temperaturen, zoals 2017, heeft Nederland volgens de Gasunie nog altijd 14 miljard kuub aardgas nodig (2 kuub meer dan de SodM verantwoord acht), en voor een koud jaar wel 27 miljard.

Het wordt een reusachtige operatie om Nederland gedeeltelijk of zelfs helemaal van het aardgas af te krijgen. Dat vergt allerlei aanpassingen. Zo’n 200 grootverbruikers hebben in januari al een brief van minister Wiebes ontvangen waarin hij laat weten dat het “onontkoombaar is” dat deze bedrijven voor 2022 overstappen op hoogcalorisch aardgas (Groningengas is laagcalorisch en Nederlandse toestellen die Groningengas verbruiken, zijn daarop afgesteld) of een duurzaam alternatief. Zo’n omschakeling vergt grote investeringen en de vraag is wie daarvoor moet opdraaien. Er moet ook gekeken worden naar de export van Groningengas en de consequenties die het dichtdraaien van de gaskraan zou hebben voor de staatskas. Minister-president Mark Rutte heeft nogmaals benadrukt dat de veiligheid van de Groningers “ononderhandelbaar” is, maar dat hij ook rekening moet houden met de veiligheid van de mensen in de rest van het land. De leveringszekerheid, bijvoorbeeld aan ziekenhuizen, moet zolang dat nodig is, gewaarborgd blijven. De Nederlandse regering heeft zichzelf twee maanden gegeven om het probleem te bestuderen en met een plan te komen.

• Lees hier een onderzoeksrapport over de fysieke en psychische klachten als gevolg van de aardbevingen in Groningen. Dit rapport werd woensdag 31 januari gepresenteerd.
• Lees ook: Weer aardbeving door gaswinning in Groningen