Op maandag 8 januari vond er bij Zeerijp in de Groningse gemeente Loppersum een aardbeving plaats met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter. Sinds 1986 zijn er in Groningen al meer dan duizend aardbevingen geweest. De aardbeving van 8 januari was de zwaarste in ruim vijf jaar. Sinds de beving zijn er bij het Centrum Veilig Wonen ruim tweeduizend schademeldingen binnengekomen. Bij vijf gebouwen is sprake van een “acuut onveilige situatie”.

De aardbevingen in Groningen zijn het gevolg van de winning van aardgas door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Het gasveld in Groningen, dat in 1959 werd ontdekt en sinds 1963 wordt geëxploiteerd, is een van de grootste ter wereld. Geschat wordt dat de Groningse gasbel 2800 miljard m³ gas bevat en dat de gaswinning nog wel zo’n vijftig jaar kan worden voortgezet.

Huiskamer in Roodeschool (Foto: Schokkend Groningen)

Voor de Nederlandse economie is aardgaswinning van groot belang. Sinds 1963 heeft de Groningse gasbel de staatskas al ruim 265 miljard euro opgeleverd. Dit geld wordt hoofdzakelijk gebruikt voor lopende overheidsuitgaven op het gebied van sociale zekerheid, openbaar bestuur, veiligheid en infrastructuur. De provincie Groningen profiteert hier maar zeer beperkt van mee.

Jarenlang trokken overheid en bedrijfsleven zich weinig van de aardbevingsklachten van de Groningers aan. Na een grote aardbeving bij Huizinge in 2012 (met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter de zwaarste tot nu toe) konden deze klachten echter niet meer genegeerd worden. Behalve schade aan huizen en andere gebouwen zorgen de bevingen er ook voor dat veel inwoners van het aardbevingsgebied zich niet langer veilig voelen in hun eigen huis, met allerlei medische en emotionele klachten van dien. Veel Groningers zijn boos. Hun vertrouwen in de Haagse politiek is tot onder het nulpunt gedaald.

De afgelopen jaren heeft de vorige minister van Economische Zaken, Henk Kamp, de hoeveelheid gas die er in Groningen aan de grond onttrokken mag worden, al een paar keer verminderd. Maar de beving van 8 januari heeft aangetoond dat deze maatregelen niet genoeg zijn geweest. Het Staatstoezicht op de Mijnen, dat de regering adviseert, heeft verklaard dat het hoogste alarmeringsniveau is bereikt: code rood.

Ingestorte boerderij in Bedum (Foto: Schokkend Groningen)

Twee dagen na de aardbeving kwam de NAM met een voorstel om de gaswinning verder te reduceren, onder meer door delen van het Groningse gasveld te sluiten. Het Staatstoezicht op de Mijnen noemt het voorstel van de NAM “een stap in de goede richting”, maar vindt het nog niet concreet genoeg.

Eric Wiebes, Kamps opvolger als minister van Economische Zaken, heeft bij een werkbezoek aan Groningen in november vorig jaar de hantering van de aardbevingen “een Nederlands overheidsfalen van on-Nederlandse proporties” genoemd. Minister-president Mark Rutte heeft erkend dat het vaststellen van een nieuw schadeprotocol door de langdurige kabinetsformatie veel te lang op zich heeft laten wachten. Sinds april 2017, toen het vorige protocol werd ingetrokken, zijn nieuwe schades wel geregistreerd, maar zijn er geen vergoedingen meer uitgekeerd. Rutte heeft toegezegd dat het nieuwe schadeprotocol er nu binnen een maand zal komen.

Makkelijk is het niet om de gaswinning terug te schroeven. Afgezien van de gevolgen voor de economie, is onbekend welke effecten een drastische vermindering voor de bodem heeft. Het zou ook tot nieuwe bevingen kunnen leiden. Volgens een artikel in dagblad Trouw is er nóg een reden waarom Nederland het gasveld in Groningen niet zomaar kan sluiten om over te stappen op buitenlandse leveranciers. Het Groningse gas heeft een andere samenstelling dan buitenlands gas. Nederlandse gasfornuizen en verwarmingsketels zijn ingesteld op dat Groningse gas. Vóór de circa 7 miljoen huizen die nu koken en stoken op Nederlands aardgas de overstap kunnen maken, zouden er dus allerlei kostbare en tijdrovende aanpassingen gemaakt moeten worden. Op verschillende manieren is Nederland vooralsnog gebonden aan het Groningse gas.

Lees ook: Aardbeving: Goed nieuws voor Groningen, Nederland moet van het gas