Breyten Breytenbach en de Lage Landen

  • 0

Breyten Breytenbach (Foto: Naomi Bruwer)

Festschrift en Gents symposium

In december 2014 ontving Breyten Breytenbach namens de Universiteit Gent het institutioneel eredoctoraat. Tijdens een plechtigheid in de Aula overhandigde toenmalig rector Anne de Paepe de doctorsbul aan de bijzonder vereerde schrijver en schilder. Memorabel waren de toespraken van Laurens van Krevelen en Adriaan van Dis in een volgepakt en zinderend auditorium met veel prominenten, vrienden, collega’s en studenten. Hier kan nog steeds de audiovisuele opname van de bijzondere academische gebeurtenis worden bekeken.

In 2019, wanneer Breytenbach (1939) tachtig is, wordt de vijfde verjaardag gevierd van Breytenbachs toetreding tot de universitaire gemeenschap in Gent. Het Gents Centrum voor het Afrikaans en de studie van Zuid-Afrika (www.afrikaans.ugent.be) gebruikt de aanleiding om het letterkundig deel van het jaarlijks symposium integraal op te hangen aan Breytenbachs artistieke oeuvre.

Daarvoor wordt een transnationaal perspectief ingezet: de presentie en receptie van Breytenbach in de Lage Landen, in de francofone en in de Angelsaksische wereld. De transnationale gestalten van Breytenbach worden in hun linguïstische en culturele variëteit geanalyseerd door specialisten in Zuid-Afrika, Nederland en België.

Ook vertalers van Breytenbach in het buitenland worden uitgenodigd voor een panelgesprek. Een schrijver functioneert in verschillende taal- en cultuurgebieden, in nationale circuits, buiten het gebied waarin initieel de productie van het schrijfwerk tot stand komt. Voor Breytenbach is ook dit gegeven allesbehalve statisch. Als nomadisch schrijver produceert hij zijn scheppend en kritisch oeuvre op diverse plaatsen in Afrika en Europa.

Ter gelegenheid van de viering, waarvoor Breytenbach inmiddels de officiële uitnodiging heeft ontvangen, wordt een bijzonder Festschrift samengesteld. Het periodiek Zacht Lawijd. Literair-historisch tijdschrift presenteert in oktober 2019 een speciaal nummer over Breyten Breytenbach en de Lage Landen (http://www.zachtlawijd.be/). Bertram Mourits (Literatuurmuseum, Den Haag) en Yves T’Sjoen, beiden lid van de redactie, zijn de samenstellers.

Nummer 18.3 wordt publiek voorgesteld tijdens het wetenschappelijk congres. Het eerste exemplaar zal aan Breyten Breytenbach plechtig worden overhandigd. Voor het huldenummer wordt binnenkort in Zuid-Afrika en in Nederland en Vlaanderen een call for papers verspreid namens de redactie. Bij academische en culturele instituties in Zuid-Afrika is aangeklopt teneinde van het tijdschriftnummer een uniek kijk- en leesboek te maken.

Over Breytenbach en de Lage Landen is nog veel onderzoek te verrichten, in het bijzonder over Breytenbach in de Vlaamse literaire ruimte. Breytenbachs contacten met Nederland zijn eerder al deels beschreven door de Nederlandse onderzoekers Jaap Goedegebuure, Annemiek Recourt en Erik van den Berg.

Aan Breytenbach en het Antwerpse literaire tijdschrift Revolver (aangeboden ter publicatie in Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans), de contacten met Herman de Coninck en optredens op Het Andere Boek (kort na de vrijlating), interviews bijvoorbeeld in De Vlaamse Gids (Willem M Roggeman), in Schrijven of schieten? (Fernand Auwera) en in Kentering en Vooruit (Julien Weverbergh), receptieteksten van o.a. Luc Renders, WM Roggeman, Ludo Stynen en Stefaan van den Bremt, Breytenbachs aanwezigheid in bloemlezingen of voordrachten tijdens poëziefestivals (bijvoorbeeld het memorabele optreden in het Paleis voor Schone Kunsten (Brussel, 28 september 1968)), gedichten in Yang etc. is nauwelijks aandacht besteed.

Het wordt een Nederlands-Vlaams nummer, met evenredig veel aandacht voor nauwelijks bestudeerde relaties tussen de schrijver en culturele actoren en instituties in de Lage Landen. Wie Breytenbach niet in dat internationaal perspectief bestudeert, en weinig aandacht besteedt aan contacten met Nederland en Vlaanderen, presenteert een reductionistisch beeld van de veelzijdigheid en vooral het intrinsiek internationale statuur van het kunstenaarschap.

Met de speciale wetenschappelijke uitgave wordt het symposium ter ere van Breytenbach opgeluisterd. Dit bericht belicht alvast de initiatieven waarvan de voorbereidingen in een gevorderd stadium verkeren en dus publiek mogen worden gemaakt. Over huldeboeken wordt doorgaans onnodig geheimzinnig gedaan, maar daaraan doen we niet. De medewerking van Breytenbach wordt zelfs expliciet gevraagd, mogelijk zelfs een nieuwe tekst.

Intussen is een bijdrage over Breytenbach en Remco Campert aanvaard voor publicatie in het periodiek Werkwinkel. Journal of Low Countries and South African Studies, een initiatief van de Adam Mickiewicz Universiteit (Poznan) en het Department of Dutch and South African Studies (http://wa.amu.edu.pl/werkwinkel/about.php). Er is net een biografie uit van Remco Campert, geschreven door Mirjam van Hengel.

De bijdrage voegt toe en belicht facetten die niet eerder zoveel aandacht kregen. De hoofdredacteur van het peer reviewed Werkwinkel, Jerzy Koch, bekend Pools vertaler van Breytenbach (naast werk van Ingrid Jonker en Antjie Krog), zal alvast spreken tijdens het internationaal congres van de UGent.

Lees ook

Die werklike dialoog tussen Nederlands en Afrikaans as anderselwige gelykes begin nou eers. – Breyten Breytenbach

Buro: NM
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top