.........

“Kan Afrika het zich veroorloven om moedertaalonderwijs in te voeren – kan het zich veroorloven dat niet te doen? Wat is de toekomst van moedertaalonderwijs in een land als Nederland?”

.........

Onze huidige geglobaliseerde wereld is steeds meer multicultureel en taalkundig divers. Diversiteit is de regel in plaats van de uitzondering – dat is zo in Afrika, in Europa, en ook elders. Maar er zijn niet veel pogingen om te leren van ervaringen uit verschillende continenten. Zijn Afrikaanse ervaringen relevant voor Europa en omgekeerd? Dat willen we op een levendige en afwisselende manier onderzoeken tijdens deze ééndaagse conferentie.

De locatie is het hoofdgebouw van de Universiteit Leiden (het Academiegebouw) en het Lipsius gebouw daar vlakbij. De conferentie is op 3 september, onmiddellijk na de 50^e editie van het Colloquium over Afrikaanse Talen en Taalkunde. De conferentie maakt deel uit van een serie evenementen in het kader van “Africa 2020”, georganiseerd door het AfrikaStudiecentrum Leiden en de daaraan verbonden Leiden African Studies Assembly.

Structuur, verzoek om voorstellen

De conferentie zal bestaan uit verschillende korte plenaire lezingen. Daarnaast is er ruimte voor kleinere groepen, waarin de meeste debatten zullen plaatsvinden.

Wij nodigen iedereen uit om een kort voorstel in te dienen (niet meer dan 250 woorden) voor een bijdrage van vijf minuten tijdens één van de parallelle groepen. In iedere sessie willen we één of een paar korte bijdragen zien, die aanleiding kunnen geven tot discussie of debat.

Daarom mogen de bijdragen een idee presenteren of een duidelijke positie kiezen. De bijdrage mag controversieel zijn, uitdagend of nieuw.

Mogelijke thema’s

• Moedertaalonderwijs

In Afrika is moedertaalonderwijs vaak niet beschikbaar; waar dat wel zo is, blijft het meestal beperkt tot de onderbouw van het basisonderwijs. In Nederland neemt de weerstand tegen het toenemende gebruik van Engels in het (hoger) onderwijs toe. Hoe belangrijk is moedertaalonderwijs in een hoogontwikkelde maatschappij? Kan Afrika het zich veroorloven om moedertaalonderwijs in te voeren – kan het zich veroorloven dat niet te doen? Wat is de toekomst van moedertaalonderwijs in een land als Nederland? Wat bedoelen we überhaupt met moedertaalonderwijs?

.........

“Scholen voor nomadisch levende mensen in Afrika bieden bijvoorbeeld vaak een manier van leren aan die totaal niet is aangepast aan of relevant voor een nomadische levensstijl. Een ander voorbeeld is dat in Nederland, de culturele normen op man-vrouw gebied in school soms heel anders zijn als die van de leerlingen thuis.”

.........

• Percepties van taal en intelligentie

In Nederland krijgen kinderen met een andere taalachtergrond structureel een lager schooladvies dan wat de Cito-toets adviseert. Dit is in overeenstemming met onderzoek dat laat zien dat de mening van leerkrachten over de sociale status van ouders de beste voorspeller is voor schoolsucces. Hoe werken dit soort mechanismes in Afrika, bijvoorbeeld voor sprekers van minderheidstalen? Hoe kunnen onderwijssystemen die eerlijk en inclusief willen zijn omgaan met dit soort vooroordelen?

• School en maatschappij

Leerplannen worden meestal centraal vastgesteld en houden niet altijd rekening met verschillen in de culturele context. Scholen voor nomadisch levende mensen in Afrika bieden bijvoorbeeld vaak een manier van leren aan die totaal niet is aangepast aan of relevant voor een nomadische levensstijl. Een ander voorbeeld is dat in Nederland, de culturele normen op man-vrouw gebied in school soms heel anders zijn als die van de leerlingen thuis. Hoe kan je op een intelligente manier omgaan met dit soort verschillen? Zijn aanpassingen nodig – of juist niet? Wat zou de rol van ouders op school in dit verband kunnen zijn?

• Taal en hoger onderwijs

Engels wordt vaak gezien als dé taal van de wetenschap. Maar klopt dat altijd? Wat is de rol van andere talen (Chinees, Frans, Duits, Nederlands, Swahili)? Hoger onderwijs heeft ook betrekking op verpleegkundigen en andere werkers in de gezondheidszorg, leerkrachten, politiemensen en andere werkers op veiligheidsgebied, ingenieurs, enz. Is Engels dan altijd de beste onderwijstaal? Welk niveau van taalbeheersing is nodig? Hoe om te gaan met mensen die goede technische aanleg hebben maar die niet zo goed zijn in talen?

Vragen zoals over de toekomst van taal en onderwijs, de toekomst van geschreven taal, de impact van ICT en mondialisering kunnen in alle vier de thema’s aan de orde komen.

Als er voldoende interesse is zullen we een “open forum” inrichten, waar deelnemers ter plekke ideeën en suggesties kunnen uitwisselen. Maar dit is nog niet zeker – als u dus iets wilt zeggen, stuur dan nu een voorstel in!

Het plenaire deel van de conferentie is alleen in het Engels. Als er voldoende belangstelling is, zullen één of enkele groepsdiscussies in het Nederlands worden gehouden.

Wat moet er in de voorstellen staan?

Korte voorstellen (niet meer dan 250 woorden) kunnen in het Engels of het Nederlands worden opgesteld en moeten het volgende bevatten:

• Indiener en werkgever 

• De stelling in één zin 

• Korte uitleg van de stelling en de context

• Voorkeur voor een thema (uit de lijst hierboven) of voorstel voor een ander thema als uw voorstel niet in één van de bestaande thema’s past. 

• Voorkeurstaal voor de discussie of presentatie (Engels of Nederlands) 

• Voor mensen van buiten Nederland: bevestiging dat u beschikt over fondsen voor de reis; eventueel: verzoek om hulp bij een visumaanvraag. 

• Zou u bereid zijn de stelling uit te werken in een artikel, mocht er na de Congres een publicatie komen?

We onderzoeken nu de mogelijkheden voor een wetenschappelijke publicatie van sommige bijdragen na de conferentie, mogelijk in samenwerking met andere evenementen in het kader van “Africa 2020”.

Stuur uw voorstel naar: l.m.c.van.pinxteren@hum.leidenuniv.nl 
Uiterste datum van indiening: 1 juni 2020 
Uitslag wordt bekendgemaakt: uiterlijk op 15 juli 2020

Belangrijkste sprekers

Emeritus Prof Dr Kwesi Kwaa Prah (Ghana/Zuid Afrika). Prof Prah heeft sociologie gestudeerd in Leiden en is gepromoveerd in Amsterdam in 1974. Hij heeft les gegeven en onderzoek gedaan aan een aantal universiteiten, bijvoorbeeld in Heidelberg, Juba, Lesotho en de Westkaap. Hij was de grondlegger van het Centre for Advanced Study of African Societies. Hij is een vooraanstaand pan-Afrikaans denker en heeft een aantal boeken en artikelen geschreven over Afrikaanse talen, taal en onderwijs en dekolonisatie van het onderwijs. Hij werkt momenteel aan een boek over Zuid-Soedan.

.........

“Is Engels dan altijd de beste onderwijstaal? Welk niveau van taalbeheersing is nodig? Hoe om te gaan met mensen die goede technische aanleg hebben maar die niet zo goed zijn in talen?”

.........

Emeritus Prof Dr Ekkehard Wolff (Duitsland). Prof Wolff heeft Afrikaanse talen en taalkunde gestudeerd in Hamburg waar hij in 1972 promoveerde. Hij bezette de leerstoel Afrikaanse taalkunde aan de Universiteit van Leipzig en is een autoriteit op het gebied van de Tsjadische talen en toegepaste Afrikaanse sociolinguistiek. Hij heeft lang les gegeven aan universiteiten in Nigeria, Niger, Ethiopië, Zuid-Afrika en Finland. Prof Wolff publiceerde een groot aantal boeken en artikelen, bijvoorbeeld “Language and Development in Africa – Perceptions, Ideologies and Challenges” (2016).

Andere plenaire spreeksters/sprekers zullen later bekend worden gemaakt.

Organisatiecomité

Prof Dr Maarten Mous – hoogleraar Afrikaanse taalkunde in Leiden. Prof Mous is een autoriteit op het gebied van Bantu-, Koesjitische en andere Afrikaanse talen en heeft ook gepubliceerd over jeugdtalen. Hij is lid van de KNAW.

Dr Anneke Breedveld heeft een Master Special Educational Needs. Zij deed onderzoek naar de taal en cultuur van de Fula. Ze geeft les in Nederlands als tweede taal en is remedial teacher. Ze is bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Afrikastudies en mede-eindredacteur van Education for Life in Africa (2018).

Madi Ditmars MA werkt bij het Afrika Studiecentrum in Leiden en UNISA in Zuid Afrika. Ze heeft ruime ervaring als ontwikkelaar van onderwijsmateriaal en als online begeleider.

Bert van Pinxteren MA werkt bij ActionAid Nederland en werkt aan een proefschrift over de verbanden tussen taal, cultuur en onderwijs in Afrika.

Aanmelding

Aanmelding is verplicht en kan vanaf 1 april 2020 via de website van Afrika 2020, https://www.ascleiden.nl/africa2020. Deelname is gratis.

• Beelden: Pixabay.com