Dink ek aan “Holland”, dan sien ek fietse. Dan dink ek aan my Arubaanse ma en haar gesukkel. Dan dink ek aan inkopies doen, met een Albert Heijn-tas aan die fietsstuur en een op die “bagagedrager”, wat ek met my linkerhand agter my rug vashou terwyl ek met my regterhand stuur.

Ek dink aan met die fiets ry vanaf die Oosterpark na die Vondelpark, dwarsdeur die kakofonie van Amsterdam, met Maya voorop in haar kinderstoeltjie, op pad na Two Voices, die Montessori-skooltjie heeltemal aan die ander kant van die beroemde park, aan die Amstelveense weg se kant. Ek hoor haar weer sing terwyl ek net haar kop van agter kan sien. Of sy is besig om te kla omdat dit in haar gesiggie reën. En in die middag op pad terug huis toe stop ons gou op die Leidse Plein en eet ’n roomys of kyk na die straatartieste.

Ek dink aan my tienerjare en al die lang togte huis toe, van die dansplekke en kroeë in Den Haag terug na Leidschendam, om 4-uur of 5-uur snags, en dan stop ons halfpad om slaptjips te eet by die een patatkraam wat nog oop is om en by daardie tyd, die een by Station Mariahoeve, om al die alkohol ’n bietjie te absorbeer. Niks so lekker as ’n “patatje pinda” en ’n frikkadel in die middel van die nag nie.

Ek dink aan koerante besorg op die fiets om 5-uur soggens, as die son opkom in die somer, of deur winterse sneeu, wit soos papier, terwyl my vingers vries. Hoe betowerend en tjoepstil is dit nie as dit pas gesneeu het nie – die wêreld hou asem op; jy hoor net hoe jou fiets deur die knersende sneeu ploeg.

Interessant hoe so ’n banale vervoermiddel deel word van ’n mens se verlede! Ja, ek het ’n bergfiets hier in Suid-Afrika, aangeskaf by die onvolprese Chris Willemse Cycles in Groenpunt. Dié fiets begin ’n bietjie roes. Dit is net nie dieselfde as my swart “omafiets” in Amsterdam nie. Vir my is fietsry nie ’n sport nie, maar ’n manier van lewe. Jy ry fiets skool toe, jy ry fiets met jou eerste meisie terug na haar huis, jy ry fiets werk toe, na vriende, na sokkeroefening.

Maar jy trek nie ’n snaakse sportpakkie aan om vervolgens met ’n helm op oor een of ander berg te jaag nie – daar is dan nie eers berge in Nederland nie; die hoogste punt is die Vaalserberg, naby die Limburgse dorpie Vaals, en daardie Vaalseberg is 28 m laer as Seinheuwel.

Die eerste wat ek altyd doen as ek terug is in Amsterdam, winter of somer, is om die stad te ontvlug en op my fiets oor die suidelike Amsteldyk te ry, of deur die Amsterdamse bos, of in die rigting van die Westeinderplassen. Op my gewone, oue fiets, in my gewone klere, soms met musiek op my oorfoontjies.

Die vanselfsprekendheid van Nederland en fietse lees ek dikwels terug in Nederlandstalige gedigte. Die digter en skrywer Rodaan Al Galidi byvoorbeeld, wat gevlug het uit Irak en in Nederland ’n literêre figuur geword het, skryf in die titelgedig van sy digbundel De fiets, de vrouw en de liefde (2002):

Het eerste dat de Nederlander leert
is lopen.
Daarna fietsen.
En dan de fiets verliezen.

Vele keren
wachtte mijn fiets niet op mij.
Ze was weg,
verdwenen
en niet naar huis gegaan.

Is mijn fiets alleen,
is ze eenzaam?
Aan een andere fiets
bond ik haar.
Maar nog wachtte zij niet op mij.

In Nederland
is mijn fiets
mijn fiets niet
en mijn vrouw
niet mijn vrouw.

Soms komt de liefde
zonder vrouw
maar in Nederland,
komt de vrouw
nooit
zonder fiets.

Fietsen in Nederland
zijn als vrouwen.
Ze wachten niet.

Met de vrouw op je rug
beklim je bergen.
Maar ga je naar beneden;
neem dan de fiets

Ook in sommer twee volstrek willekeurige digbundels wat onlangs verskyn het, ry die fiets verby as deel van die daaglikse, Nederlandse leefwêreld. Soos in Fantoommerrie (2019), die tweede digbundel van die suksesvolle Nederlandse digter en skrywer Marieke Lucas Rijneveld (1991), wat eerder opslae gemaak het met sowel haar eerste digbundel, Kalfsvlies (2015) as haar eerste roman, De avond is ongemak (2018). In “Alles waar ik spijt van had” lees ek byvoorbeeld:

[...] voortaan zal ik de pannenkoekplant in de vensterbank vaker
water geven, zal ik de schepping iedere dag even lieflijk toeknikken en nooit
meer in het wild mijn plas laten lopen, zwaaien naar degene die voorgoed van

me weg fietsen, mijn legoblokjes niet onder andermans voeten laten komen,
niet meer boos zijn op de zon in alle standen en sproetjes op mijn wangen,
het veelvuldig mezelf tot held denken gaan beperken, want wie eeuwig de held
is kan zich geen God permitteren [...]

In Rijneveld se lang, assosiatiewe gedigte is daar mooi hoofrolle vir temas soos religie, jeug en onsekerheid oor seksualiteit en gender, en ’n klein maar stewige byrol vir die fiets. In “Hechtingen”:

[...] Opa zei ooit dat het pas oorlog is als rampen niet
meer beginnen met desnoods, desnoods word je morgen wakker in een
andere wereld net als dat je zelf steeds een ander wordt, hoe gedachten
vouwbaar zijn als handen, dat je kunt bidden of gewoon heel hard fietsen
en niet bang zijn voor de wind die toch wel waait. [...]

En in die mooi “Lichaamsgeheugen”:

[...] Heelhuids zaten ze nog in
zijn rugzak met het spetterende nieuwjaar in een ongeluk als vuurwerk de lucht
in geklapt, december smaakt naar gember was de leus van ons verdriet, hoe
scherper het papier werd dat we in de jaren daarop vouwden, hoe meer we onze
lichamen als sneeuwscheppers door de kou naar brievenbussen baanden, aan hem

te denken hoe hij fietste door de verlichte straten en binnensmonds zijn tekst
oefende voor de herder die hij over drie dagen zou spelen. Toen hij neerkwam
op het asfalt hadden ze gezegd dat hij nog zo gaaf was als een nieuwe fiets
waarvan enkel de ketting kapot was, liet toch de ketting ontbreken prevelden
we in de vensterbankuren hopend dat hij terug zou keren met rode wangen
en kilometers aan tintelingen, dan stalden we hem in de schuur voor
winteronderhoud. [...]

Ook Gerda Blees (1985) se debuutbundel, Dwaallichten (2018), een van die vier digbundels wat in Junie ’n kans het op die C Buddingh’-prys vir die beste poësiedebuut van die jaar, is ’n tipiese Nederlandse boek met die verwysings na fietse en fietsry in die gedig “Snijpunt”:

Ik had een fiets, ik reed van licht naar licht
maar werd steeds door mijn schaduw ingehaald
een splitsing naderde, ik liet de trappers los, het asfalt suisde

neem een afslag, het is niet meer mogelijk om U-bochten te maken
vissen zwemmen ook niet achteruit, een vlinder
kruipt nooit terug in zijn cocon

als je te langzaam gaat en valt is er hier niemand om je op te rapen
steentjes uit je knie te peuteren en plaatjespleisters uit het bovenvakje
van de tas met snoep en sinaasappelsap te pakken, dit is niet het sprookjesbos

en ik ben trouwens ook geen fee, verwacht van mij dus ook
geen duwtje in de rug, alleen één tip, gebruik je gewicht
om door het dode punt heen te bewegen.

Dit help uiteraard dat Nederland betreklik klein is, met plekke wat goed bereikbaar is. En dat daar orals fietspaaie is!

Onlangs lees ek dat fietsry op Aruba al hoe meer gewild is. Dit maak sin: Aruba is klein, baie kleiner selfs in vergelyking met Nederland, en die afstande is dus nie te groot nie. Die weer is altyd lekker, en die gebied oor die algemeen gelyk: die Jamanota is op 188 m die hoogste punt. Maar ook op ’n klein, vredige eiland soos Aruba is fietsry nie sonder gevaar nie, skryf Sharina Henriquez:

Meer Arubanen willen op de fiets en ook de overheid wil met fietsonderwijs en meer fietspaden die ontwikkeling stimuleren. Maar het eiland is een autoparadijs, met bijna 80 duizend auto’s op een bevolking van bijna 112 duizend. En daardoor komen fietsers juist steeds meer in de verdrukking.

Die drie redes vir die gevaar: daar is al hoe meer karre, seker 10% van die bestuurders ry gevaarlik, en daar is te min reëls wat die fietsryers beskerm. Getalle is relatief in hierdie geval. Die totaal aantal fietsryers op Aruba word geskat op 500. Dit klink byna soos ’n bedreigde diersoort.

Hopelik sal ek altyd deel wees van daardie spesie, “die Arubaanse fietser”, al was dit net vir ’n paar maande. Desnoods op my bergfiets, met ’n helm op, vir veiligheid. Dan word Amsterdam “Oranjestad”, die Amsterdamse bos die “Bubaliplas”, en die Westeinderplassen “Baby Beach”.

Eindelik, eindelik tuis.