Die regering moet voor volgende Woensdag, 20 Januarie, groter duidelikheid gee oor sy implementeringsplanne vir die COVID-19-entstowwe, anders sal hy aan die hof moet verduidelik waarom die privaatsektor nie hulle eie planne kan maak om entstowwe aan te koop nie.

’n Dringende prokureursbrief is die week aan die minister van samewerkende regering en tradisionele sake, Nkosazana Dlamini-Zuma, gestuur waarin die nieregeringsorganisasies Solidariteit en AfriForum antwoorde van haar eis op ’n aantal vrae rakende die aankoop en verspreiding van die entstowwe.

“Met ’n regeringsmonopolie op die aankoop en verspreiding van entstowwe word elke Suid-Afrikaner aan die genade van die regering oorgelaat,” sê Ernst van Zyl, veldtogbeampte vir strategie en inhoud by AfriForum. “Behalwe die moontlikheid van magsmisbruik deur die regering, vul hul rekord van korrupsie en wanadministrasie gedurende die pandemie geensins enigiemand met vertroue nie.”

Connie Mulder, hoof van die Solidariteit-navorsingsinstituut, sê: “Ek sidder om te dink dat ons in ’n scenario kan beland waar miljoene Suid-Afrikaners se lewens afhang van die regering se logistieke vermoë. Ons is nie daarteen gekant dat die regering entstowwe mag aankoop nie, maar ons is in die middel van ’n pandemie. Hoe meer entstowwe die land binnekom, hoe beter. Ons verstaan egter nie waarom alle ander belanghebbendes verbied word om ook entstowwe aan te koop nie. Dit maak eenvoudig net nie sin dat die regering doelbewus die proses vertraag deur daarop aan te dring om alleenverkoper te wees nie.”

AfriForum en Solidariteit sê in ’n verklaring hulle brief volg nadat hulle met regstappe teen Dlamini-Zuma en die minister van gesondheid, Zweli Mkhize, begin het.

“Die regering het hom die reg toegeëien om die enigste aankoper van entstowwe in Suid-Afrika te wees,” sê @cpm747 Connie Mulder, hoof van die Solidariteit Navorsingsinstituut. “Dit is dieselfde regering wat tot dusver sy onbevoegdheid tydens die pandemie telkens bewys het.

— AfriForum (@afriforum) January 14, 2021

Voertaal het vroeër die week berig dat AfriForum en Solidariteit hul regspan opdrag gegee het om ’n saak voor te berei om die regering se voorgestelde monopolie op die aankoop en verspreiding van COVID-19-entstowwe teen te staan. Die twee organisasies wil verseker dat die regering se beweerde wanbestuur en korrupsie nie daartoe sal lei dat daar verhoed word dat mense wat die entstof wil ontvang, dit kry nie.

Die prokureursbrief, waarvan daar ook ’n afskrif aan president Cyril Ramaphosa gestuur is, is Woensdag aan Dlamini-Zuma gestuur.

Volgens Solidariteit is daar geen duidelikheid of die privaat sektor, wat volgens die wet die reg het om entstowwe aan te koop, enige toegang tot COVID-19-entstowwe sal hê nie. Solidariteit voer verder aan dat die gevolg hiervan sal wees dat die staat totale beheer daaroor sal kan uitoefen en dus ook toegang tot entstowwe vir die privaat sektor, waaronder apteke, mediese fondse en privaat hospitale, en veral dus ook toegang vir die wyer publiek, sal beperk.

“Die regering het hom die reg toegeëien om die enigste aankoper van entstowwe in Suid-Afrika te wees,” het Connie Mulder gesê.

“Dit is dieselfde regering wat tot dusver sy onbevoegdheid tydens die pandemie telkens bewys het. Dit is onwaarskynlik dat die regering met die kundigheid of kapasiteit wat die implementering van so ’n omvangryke entstofprogram verg, vorendag sal kan kom. Deur aankope te beperk, vertraag die regering die proses. Veral mediese werkers en persone in ander sektore wat uitermatige blootstelling aan die virus kry, sal nou vir die regering moet wag in stede daarvan om die opsie te hê om hulself te laat inent of om dit deur hul eie mediese fonds te doen,” sê Mulder.

AfriForum voer aan dat die monopolisering van die entstof deur die regering pertinent inbreuk maak op die basiese regte van elke Suid-Afrikaanse burger. Die privaat sektor se deelname aan die aankoop en verspreiding van entstowwe is volgens hulle noodsaaklik vir die beskerming van mense se grondwetlike reg op toegang tot gesondheidsorg.