Alice Cannoo-Tomas van SANEC

Wie aan het Nederlandse kantoor van SANEC denkt, denkt aan directeur Mark Agterdenbosch. Agterdenbosch is al jaren het boegbeeld van de Zuid-Afrikaans – Nederlandse handelskamer, en zo moet het ook zijn. Maar op een onbewaakt ogenblik maken we kennis met een van de jongere medewerkers van SANEC.

“Afrika, Zuidelijk Afrika en Zuid-Afrika zijn zich aan het ontwikkelen. Misschien niet zo snel als we in Europa gewend zijn. Maar het gaat de goede kant op. Dat biedt Nederlandse en Europese bedrijven kansen om te investeren.

Daarbij moeten we ons realiseren dat wijzelf ook een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van Afrika. We moeten ervoor zorgen dat de drie P’s van “sustainability” (duurzaamheid) in balans zijn: “people”, “planet” en “profit”.

Als wij als ondernemers niet alleen aan onze eigen zaken denken, maar een deel van onze winst terugploegen in het continent, zul je zien dat Afrika de komende jaren talloze mogelijkheden gaat bieden.”

Aan het woord is Alice Cannoo-Tomas, international business development manager bij SANEC, de Southern African Netherlands Chamber of Commerce.

Ze is geboren in Angola, maar woont al sinds haar zesde in Nederland. Met haar 26 jaar voelt ze zich zowel in Europa als in Afrika helemaal thuis.

We ontmoeten elkaar omdat haar baas, Mark Agterdenbosch, onverwachts is weggeroepen.

Met haar kleurrijke Afrikaanse hoofddoek is Cannoo-Tomas een verfrissende verschijning. Het is plezierig te merken dat er op het Nederlandse SANEC-kantoor ook iemand met Afrikaanse wortels werkt; jong, vrouw, sprankelend en toegewijd.

Wat is SANEC?

SANEC werd in 1992 opgericht. De Stichting ZASM, zoals het fonds achter het Zuid-Afrikahuis toen nog heette, was een van de stichtersleden van de organisatie. SANEC heeft als doel het handelsverkeer te stimuleren tussen Nederland en de zogenaamde SADC-landen (“Southern African Development Community”): Angola, Botswana, Congo-Kinshasa, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Mozambique, Namibië, de Seychellen, Swaziland, Tanzania, Zambia,  Zimbabwe en Zuid-Afrika. Naast het kantoor in het World Trade Center in Den Haag heeft SANEC ook vestigingen in Johannesburg en Kaapstad.

SANEC is voor zijn inkomen gedeeltelijk afhankelijk van “members”: grote multinationals, maar ook ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf die als leden bij SANEC zijn aangesloten. Daarnaast haalt SANEC steeds meer inkomsten uit projecten als het faciliteren van handelsmissies en netwerkbijeenkomsten en het creëren van business opportunities voor Nederlandse en Afrikaanse bedrijven.

Ook de private handelsbevordering kan te kampen hebben met een fase van moeilijkere marktomstandigheden. Na vijfentwintig jaar heeft SANEC in het najaar van 2017 een financiële herstructurering doorgevoerd om vervolgens met succes de nieuwe strategie te implementeren met nog altijd als basis: het wederzijds stimuleren, faciliteren en verbinden van Nederlandse en Zuid-Afrikaanse bedrijven en ondernemers, en regionaal tussen de vijftien SADC-landen en de Benelux-regio.

 Zaken doen in Zuid-Afrika

Voor SANEC is Zuid-Afrika het land waar het in 1992 allemaal begon. En tot op de dag van vandaag is Zuid-Afrika in de SADC-regio voor het Nederlandse bedrijfsleven de belangrijkste handelspartner. Op zijn beurt staat Nederland in Zuid-Afrika bekend als een innovatief land, onder meer op het gebied van landbouw en watermanagement. “Zuid-Afrikanen komen graag naar Nederland om te kijken hoe wij dingen hier doen”, vertelt Cannoo-Tomas. “Nederland is super-productief en qua innovatie zit je bij ons echt goed. Daarnaast staat Nederland wereldwijd op nummer 1 als het land waarmee je het makkelijkst zaken kunt doen.”

Cannoo-Tomas merkt dat het vertrouwen van Nederlandse investeerders in Zuid-Afrika toeneemt nu het tijdperk-Zuma eindelijk voorbij is en de nieuwe president, Cyril Ramaphosa, bijgestaan door kundige ministers als Tito Mboweni (Financiën) en Pravin Gordhan (Staatsbedrijven), begonnen is een einde te maken aan de vele vormen van corruptie en incompetentie bij de landelijke, provinciale en lokale overheden. Volgens Cannoo-Tomas gaan steeds meer Nederlandse bedrijven op zoek naar mogelijkheden om zaken te doen met Zuid-Afrika: investeren, importeren en exporteren.

Berichten over de criminaliteit in Zuid-Afrika – zoals toen een bus met Nederlandse toeristen die net in het land waren aangekomen op weg naar het hotel werd overvallen – helpen natuurlijk niet mee. Ook de geruchten over landonteigening zonder vergoeding zorgen bij internationale investeerders voor grote ongerustheid.

“Dat is inderdaad lastig”, geeft Cannoo-Tomas toe. “We hebben leden met grote terreinen in Zuid-Afrika. Op zich is iedereen het ermee eens dat het land eerlijker verdeeld zou moeten worden. Maar het is nog onzeker hoe het beleid eruit zal komen te zien en wat voor gevolgen het zal hebben. Toch krijg ik de indruk dat onze leden goede hoop houden. Ze gaan ervan uit dat de regering weloverwogen besluiten zal nemen. Die informele bezettingen die nu her en der plaatsvinden, zijn natuurlijk vervelend. Dat leidt lokaal soms tot explosieve situaties. Maar van onze leden heb ik daar nog niets over gehoord.”

Werkgelegenheid creëren is volgens Cannoo-Tomas de beste manier om de enorme kloof tussen arm en rijk in Zuid-Afrika – de Gini-coëfficiënt, waarmee de inkomensverschillen binnen een land worden gemeten, is in Zuid-Afrika het hoogste ter wereld – tegen te gaan. Nederlandse bedrijven die zaken doen met Zuid-Afrika kunnen de plaatselijke economie helpen door het geld dat ze in Zuid-Afrika verdienen, niet alleen maar naar Nederland weg te sluizen, maar ook voor een deel in het land terug te ploegen.

“We adviseren altijd om samen te werken met lokale partners”, zegt ze. “Dat doen we als SANEC zelf ook zo veel mogelijk. Wij zijn dan wel gevestigd in Nederland, maar we zijn de handelskamer voor Zuidelijk Afrika, en daarom is het ons doel de landen daar te ondersteunen in hun ontwikkeling. Als je dan alleen maar met buitenlandse partners zou werken, is dat een beetje scheef. Daarom proberen we altijd lokale mensen en lokale kennis aan te trekken.”

Cannoo-Tomas geeft toe dat de Broad Based Black Economic Empowerment-regelgeving heel wat administratieve rompslomp met zich meebrengt. Ondernemers die vooral gericht zijn op snelle winst, zullen het misschien als een belemmering ervaren. “Maar ondernemers die ook oog hebben voor de sociale omgeving, zullen merken dat hun bedrijf er op de lange termijn baat bij heeft.”

Zuid-Afrika is al lang geen lagelonenland meer. Wordt het daarmee voor internationale bedrijven minder interessant? Cannoo-Tomas blijft er laconiek onder. “Zo zit de wereld nu eenmaal in elkaar. Je kunt geen goede kwaliteit verwachten voor een laag honorarium. Daarnaast moeten die mensen ook gewoon hun huur betalen. Als SANEC willen we niet alleen nemen, we willen ook teruggeven. Dat kan alleen als we eerlijke salarissen betalen. En als je het mij vraagt, zijn die salarissen ook niet zo gek hoog. Het is wat mensen nodig hebben om in hun dagelijkse behoeften te voorzien.”

Het voorbeeld van Nelson Mandela

Een enkele keer merk je volgens Cannoo-Tomas dat de herinnering aan het Nederlandse koloniale verleden in Zuid-Afrika het zakendoen in de weg staat. Maar tegelijkertijd kan de taalverwantschap tussen het Afrikaans en het Nederlands het contact juist weer vergemakkelijken.

Misschien is het wel zo dat Zuid-Afrikanen liever zaken doen met Nederlandse ondernemers dan met ondernemers uit sommige andere Europese landen, bespiegelt ze. Niet vanwege het verleden, maar vanwege de manier waarop Nederlanders anderen in het hier en nu tegemoet treden: “open, onbevooroordeeld, en bereid om anderen mee te laten profiteren van onze business-activiteiten”.

De relatie tussen beide landen wordt nog versterkt door de ijzersterke vertegenwoordiging via de Nederlandse ambassade in Pretoria, het Nederlandse consulaat in Kaapstad en de Zuid-Afrikaanse Ambassade in Den Haag. SANEC werkt hand in hand met beide ambassades, die ook deel uitmaken van de raad van bestuur van SANEC.

Het is Mandela100-jaar. Op 18 juli 2018 was het precies honderd jaar geleden dat Nelson Mandela werd geboren. Volgens Cannoo-Tomas vallen er ook voor ondernemers lessen te leren uit het voorbeeld dat hij met zijn leven heeft gesteld. “Elkaar eerlijk en op een vreedzame manier behandelen”, somt ze op. “Open staan voor culturele verschillen. Proberen van elkaar te leren. Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden, niet alleen privé, maar ook in de zakenwereld. Dat betekent dus ook dat je eerlijke salarissen betaalt. En wees goed voor het milieu. Als SANEC proberen we ons daar ook aan te houden. Daarbij laten wij ons ook inspireren door Madiba’s voorbeeld.”

Cannoo-Tomas geeft toe dat het voor Nederlandse bedrijven makkelijker is zich in Zuid-Afrika te vestigen dan andersom. Dat komt doordat er in Zuid-Afrika over het algemeen minder wet- en regelgeving is. In Nederland krijgen ondernemers zowel te maken met de Nederlandse eisen als met die van de Europese Unie. Daarnaast is de lage stand van de Zuid-Afrikaanse rand natuurlijk een probleem; die maakt het leven voor Zuid-Afrikanen in Nederland relatief duur.

Kansen creëren voor jezelf… en anderen

Aan het einde van het gesprek kijken we nog even naar de andere landen in de SADC-regio. Cannoo-Tomas is enthousiast over nieuwe ontwikkelingen in Namibië en Angola. Zo wordt er in Namibië een nieuwe haven aangelegd, die Europese schepen snellere toegang geeft tot het achterland dan de Zuid-Afrikaanse havens die nu nog oppermachtig zijn. Daarnaast is ook Angola bezig met een infrastructureel project dat de regio beter zal ontsluiten. Optimistisch is ze ook over de stappen die in Zimbabwe en Zambia worden gezet op het gebied van de duurzame landbouw.

“Alles wat met Afrika te maken heeft, laat mijn hart sneller kloppen”, besluit ze, “of het nu Noord-Afrika of Zuidelijk Afrika is. Mijn doelstelling is me zo goed mogelijk in te zetten voor de ontwikkeling van heel Afrika en Afrika als één. Ik wil Afrika zich zien ontwikkelen, ik wil kansen creëren voor lokale ondernemers, en natuurlijk altijd met oog voor het milieu. Alleen dan kunnen we werkelijk succesvol zijn.”

Meer weten? Kijk op http://www.sanec.org/.